Tíminn - 29.02.1992, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Laugardagur 29. febrúar 1992
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINHU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Timinn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrímsson
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavík Sími: 686300.
Auglýsingasimi: 680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,- , verð í lausasölu kr. 110,-
Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Ovissan í sjávar-
útveginum helst
Núverandi ríkisstjórn skipaði á síðastliðnu sumri nefnd til
þess að endurskoða sjávarútvegsstefnuna. Við það er ekkert
að athuga og eðlilegt var að sjávarútvegsráðherra skipaði
hana og jafnframt formann til þess að stýra verkinu. Sú ein-
kennilega staða kom upp að Alþýðuflokkurinn gat með
engu móti fallist á þann formann sem sjávarútvegsráðherra
hafði í huga, og endaði með því að nefndin hefur tvo for-
menn. Þetta var byrjunin á vandræðagangi í rfkisstjórninni
varðandi sjávarútvegsmálin, sem enginn endir virðist ætla
að verða á.
Sjávarútvegsráðherra hefur lýst því ítrekað yfir að hann
vilji byggja á þeim grunni í sjávarútvegsmálum sem lagður
hefur verið frá árinu 1983 og með lögum sem tóku gildi í
ársbyrjun 1990. Hann lýsti því einnig yfir strax á síðastliðnu
hausti að aðgerðir til stuðnings sjávarútveginum þoli ekki
bið. Hann sagði í umræðum um atvinnumál á Alþingi fyrir
nokkrum dögum að nær 60% sjávarútvegsfyrirtækja í land-
inu væru á gjaldþrotabraut.
Skemmst er frá að segja að ráðherrann hefur talað fyrir
daufum eyrum samstarfsmanna sinna í ríkisstjórn og engar
undirtektir fengið hjá samráðherrum sínum um sérstakar
aðgerðir til stuðnings sjávarútveginum. Það eina, sem sam-
komulag virðist um, er að vísa málum, sem snerta hann, í
nefndina góðu til athugunar.
Þá skeður það að fulltrúi Alþýðuflokksins, annar for-
maður nefndarinnar, tekur rispu í fjölmiðlum og segir allt í
kaldakoli og allt hafi verið til einskis, sem gert var á síðustu
árum. Talaði hann í þá veru að láta gjaldþrotin grisja at-
vinnugreinina.
Þetta var staðan þegar efnt var til umræðu á Alþingi um
efnahagsmál, með sérstöku tilliti til stöðu sjávarútvegsins,
síðastliðinn fimmtudag. Án efa hafa fjölmargir fylgst með
þessari umræðu í þeirri von að þar kæmi fram hvort ríkis-
stjórnin hyggst grípa til aðgerða til þess að halda þessum
framleiðsluatvinnuvegi öflugum, eða hvað ríkisstjórnin
ætlast fyrir í málefnum sjávarútvegsins í heild.
Það er skemmst frá því að segja að ekkert kom fram í
umræðunum, sem benti til þess að ríkisstjórnin ætli að taka
á málefnum sjávarútvegins af röggsemi. Þvert á móti kom
berlega í ljós úrræðaleysi hennar. Sjávarútvegsráðherra
lýsti því yfir að málið væri alvarlegt og sama gerðu ýmsir
stjórnarþingmenn sem tóku til máls í umræðunum. For-
sætisráðherra og viðskiptaráðherra töldu hins vegar ástand-
ið nokkuð gott, og fór víðs fjarri að þeir boðuðu nokkrar að-
gerðir til þess að mæta vanda atvinnugreinarinnar.
Þessi niðurstaða er mjög alvarleg. Ef taka á ummæli
sjávarútvegsráðherra um að 60% sjávarútvegsfyrirtækja séu
á leiðinni í gjaldþrot, alvarlega — og það er ekki ástæða til
annars — vekja rólegheit samráðherra hans mikla furðu.
Vilja þeir ef til vill fara gjaldþrotaleiðina og setja allt í rúst,
ekki aðeins sjávarútvegsfyrirtækin, heldur fjölmörg önnur
atvinnufyrirtæki í sjávarbyggðum út um landsbyggðina og
fjölmörg þjónustu- og iðnfyrirtæki í höfuðborginni sem
nærast á viðskiptum við sjávarútveginn? Hafa ráðherrar rík-
isstjórnarinnar hugsað þessa hugsun til enda, hvað slíkt
mundi hafa í för með sér í því atvinnuástandi sem nú er?
Umræðan á Alþingi í fyrradag vekur fleiri spurningar en
hún leysti úr. Hins vegar sýndi hún svo ekki verður um
villst algjöran vanmátt ríkisstjórnarinnar í málefnum sjáv-
arútvegsins. Slíkt veldur miklum áhyggjum, því nú þarf að
efla framleiðsluna og verðmætasköpunina til að fólkið í
landinu hafi tekjur og atvinnu. Sjávarútvegurinn gegnir þar
sem fyrr lykilhlutverki.
P Atli Magnússon:
Osóminn afklæddur
síða frakkanum
Ó, þá sælu daga þegar það var
minni „umræða". Þá heyrðist
ekki getið um að karlar væru
að fikta við barnungar dætur í
skjóli heimilishelginnar, til-
brigði í kynhegðun, kvenna-
kúgun eða eiturlyfjavandamál.
Æ, hve skammt er um liðið og
langt þó. En þó eru þetta auð-
vitað dálitlar ýkjur: Menn
höfðu heyrt minnst á blóð-
skömm, en vissu ekki betur en
að hún hefði lagst af eftir daga
Borgía- ættarinnar. Stöku karl
var sagður „hinsegin“ en álitið
sérviska sem menn hefðu tekið
upp á til að láta bera á sér. Og
það sáust fullir slöttólfar á
kreiki af og til, sem lúskruðu
konu og börnum þegar þeir
þvældust heim. Lengra náði
það ekki... Ó, hve allt var einfalt
og gott í þá daga. Þá voru gjör-
vallar listirnar samankomnar í
svo sem tíu rosknum öðlingum
og landsfeðurnir ríktu í ára-
tugi. Vammi firrtir blöstu þeir
við á stofuljósmyndum, óhagg-
anlegir uppi við stólbak og
héldu á gleraugunum.
En svo kom „umræðan" og
allt fylltist af margflóknum
vandamálum og uppljóstrun-
um um hrapallegan breysk-
leika manneðlisins. Og þegar
menn settu upp sútarsvip og
fannst þeir hafa ranglátlega
verið sviptir fyrri hreinu og
kláru heimsmynd var allra
beiskast að heyra hvarvetna þá
skýringu að í verunni hefði
ekkert breyst — mannkindin
hefði alltaf verið svona. Það
væri bara „umræðan" sem
varpað hefði ljósi á það sem fyrr
var dulið. Svona var maður þá
vitlaus. í verunni mundu ein-
hverjar gömlu skólasystranna í
barnaskólanum hafa búið yfir
leyndum hörmum vegna af-
brigðilegs sambands við feður
sína. Kannske bjó eitthvað
undir hvetjandi klappi kenn-
ara, sem létust vera að hrósa
börnunum fyrir framför í
dönsku? Svo kemur í ljós að
hvert einasta barn er lista-
mannsefni að meira og minna
leyti, þótt það hefði ekki upp-
götvast fyrr en öll umræðan
kom með 600% fjölgun lista-
fólks á tíu síðustu árum. Og
hverslags ólag kann ekki að
hafa verið á stjórnmálaskör-
ungunum í skóhlífunum?
Hefðu þeir ekki stutt sig við
stólbakið á myndunum hefðu
þeir kannske oltið um koll af
drykkjuskap. Þeir voru þó ekki
berir undir síðu frökkunum?
En svona er umræðan. Hún
lætur sér ekkert óviðkomandi,
rífur allt niður í smátt og skoð-
ar það. Það er lækning mein-
anna að sýna mönnum helv...
ósómann eins og hann er og
hefur alltaf verið. Umræðan
skrúfar í sundur uns ekki er
tangur eða tetur eftir sem er
óskoðað eða óþefað af og eng-
inn og ekkert á að komast upp
með neins konar laumuspil.
Það á heldur ekki að þurfa neitt
laumuspil að vera: Komist upp
um skrýtilegheitin í mönnum
ganga þeir bara í viðeigandi
skrýtilegheitasamtök kinn-
roðalaust með tilheyrandi
blaðaviðtölum og galopnun.
En sé um þesslags óþekkt að
ræða sem umræðan fellst ekki
á að mynduð séu samtök um,
er mönnum gefið færi á að fá
sér heppilega „meðferð", sem
öllum fínnst í góðu lagi. Bara
að ekki sé verið að pukrast með
það, að það sé nauðsynleg „um-
ræða“ og umræðan er umburð-
arlynd fái hún að skoða glenni-
verkin og furðurnar upp í kríka
og þefa að vild.
Umræðan skrúfar semsé allt
sundur niður í sameindirnar
og segir: „Þarna eru partarnir,
lysthafendur gjöri svo vel og
komi að skrúfa saman." Og það
koma margir lysthafendur, en
gallinn er sá að þeim gengur
ekki alltaf vel að skrúfa. Flestir
þora raunar ekki að hafa hönd á
neinu, því skranið liggur úti
um allt og ruglingurinn gæti
orðið enn þá verri ef farið væri
að fíkta. Þess vegna hefur verið
tekið til bragðs að mennta sér-
fræðinga, sem hafa lesið sér til
um hvernig stykkið leit út fyrr-
um og hvernig það verði hag-
anlegast endurskapað. Þeir
eiga að hafa vit á hvað nýtilegt
sé og hverju sé rétt að fleygja.
En þá fara aðrir sérfróðir að
skipta sér af og það verða illindi
og af illindunum sprettur meiri
„umræða". Stjórnmálamenn-
irnir geta ekki tekið af skarið,
því þeim dugar ekki lengur
frakki, stólbak og gleraugu til
þess að bórin sé virðing fyrir
þeim. Þejr verða að hafa sér-
þekkingu til að tekið sé mark á
þeim í „umræðunni" og hana
hafa þeir auðvitað sjaldnast.
Þeir verða því að sitja eins og
álkur og gapa, meðan þeir bíða
eftir að ófriðaröldurnar lægi
meðal sérfræðinganna og
leggja svo blessun sína yfir til-
lögur þeirra sem verða ofan á.
Stundum kemur í ljós þegar
búið er að klambra óreiðunni
saman að gripurinn er tor-
tryggilegur í laginu, kannske
með lappirnar á hryggnum. En
þá fullyrða smiðirnir að hann
sé einmitt laglegastur svona
meðan aðrir andmæla og segja
að ekki sé um annað að gera en
fleygja öllu klabbinu. Þá hefjast
gagnkvæmar ásakanir um
„neikvæða umræðu“. „Nei-
kvæð umræða" er skelfilegt
hugtak og ber vanalega í sér
áburð um ófrjálslyndi eða það-
an af verra. Þeir sem gerast
sekir um „neikvæða umræðu“
verða sjálfkrafa að vandamáli
og eru teknir til meðhöndlunar
í umræðu. Þeir eru óðara part-
aðir og sem vænta má er það
ekki allt par fínt sem þá kemur
fram í dagsljósið.
Utan við stendur almenning-
ur og lætur fara sem minnst
fyrir sér, því menn vita venju-
lega upp á sig stærri og smærri
part af skömmunum sem ein-
mitt eru í umræðunni. Og
kannske eru þær þeirra eina
haldreipi og blaktandi leiðar-
ljós í þefandi, njósnandi og af-
skiptasömu umhverfi sem allt-
af er að skoða sjálft sig í meira
og minna misskilinni viðleitni
að bæta sig. Um síðir kemur
fátt upp nema æ meiri tómleiki
og leiðindi og ögn meira af van-
skapnaði og fáránleika.