Tíminn - 25.07.1992, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Laugardagur 25. júlí 1992
Rætt við dr.
Jakob
Magnússon,
aðstoðarfor-
stjóra Haf-
rannsókna-
stofnunar:
Mikið hefur mætt á fiski-
fræðingum Hafrannsókna-
stofnunar það sem af er
sumri, allt síðan skýrsla þeirra
um ástand nytjastofna við
landið var kynnt 15. júní s.l.
Tillögur þeirra um minni
þorskafla en verið hefur ollu
titringi um allt þjóðfélagið, þar
sem um helstu auðlindina var
að ræða, og menn hófu að
rengja niðurstöður þeirra.
Dr. Jakob Magnússon að-
stoðarforstjóri hefur gegnt
starfi forstjóra Hafrannsókna-
stofnunar síöan um áramót, í
veikindaforföllum Jakobs Jak-
obssonar, og hefur því mikið
mætt á honum. Við fengum
dr. Jakob til að ræða um fiski-
fræði, aðferðir stofnunarinnar
og ýmislegt sem tengist sjó-
mennsku og fiski.
Hversu gömul fræöigrein er
fiskifræðin?
„Það er ekki gott að segja hvar
draga á mörkin, en nútímafiski-
fræðin má segja að hafi byrjað
nokkru fyrir aldamótin. Þá var far-
ið að aldursgreina fisk og gera
grein fyrir hver aldurssamsetning
væri ! stofnum og þess háttar.
Löngu- áður stunduðu menn það
sem kalla mætti fiskafræði, þ.e. að
greina fiska og finna þeim stað í
því kerfi, sem notað er til greining-
ar á fiskum. Fiskifræðin hefur síð-
an þróast út frá dýrafræðinni í
mörgum háskólum án þess að
gerð væru skörp skil þar á milli. Ég
minnist þess t.d. að forgangarar
okkar héma, þeir Bjarni Sæ-
mundsson og Árni Friðriksson,
vom dýrafræðingar frá Kaup-
mannahafnarháskóla. Þeir tóku
svo fyrir í starfi sínu fiska og önn-
ur sjávardýr og voru ekki ómerki-
legri fiskifræðingar en þeir sem
síðar komu, nema síður sé.“
Nú hefur maður á tilfínning-
unni að fískifræði byggi meira á
tölfræði en líffræði.
,Já, sú stefna er miklu nýrri,
hún er eiginlega ekki tilkomin fyrr
en eftir stríð. Það verða nokkur
vatnaskil í þessum fræðum þegar
Bretarnir Beverton og Holt birtu
rit sitt árið 1954, að mig minnir,
og þessir menn em reyndar báðir
enn á lífi. Rit þeirra markar eigin-
lega tímamót í aðferðafræði. Til
þess að geta metið stofnstærðir var
bráðnauðsynlegt að taka inn töl-
fræðina, það væri ekki hægt að
gera það öðruvísi.
Hver er grunnurinn sem menn
byggja á í mati á þorskstofninum?
„Það er fýrst og fremst unnið út
frá afla, sem fiskiskip koma með í
land. Þá er athuguð aldurssam-
setning, stærð og þyngd landaðs
afla. Það er því mikilvægt að
gagnasöfnun úr lönduðum afla sé
sem víðtækust. Síðan em ýmsar
aðrar hjálpargreinar sem einnig
em notaðar. Mjög mikilvægar em
aflaskýrslur og einnig kvótaskýrsl-
ur. Þetta em svokallaðar aflaháðar
aðferðir. Svo hefur líka verið þörf
fyrir að fá mat út frá aðferðum sem
em óháðar afla, ekki síst vegna
þess að reynt er að forðast að veiða
yngsta fiskinn. Þess vegna fáum
við ekki úr aflanum marktæk sýni
af smáum fiski. En til að geta gert
sér grein fýrir nýliðun þarf að fá
Dr. Jakob Magnússon, aöstoöarforstjóri Hafrannsóknastofnunar, ásamt nokkrum vísindamanna stofnunarinnar þegar kynnt var skýrslan um
ástand nytjafiskistofna í síöasta mánuöi. Timamynd: Ami Bjama
hann líka og þá eru notaðar aðferð-
ir sem eru óháðar afla. Og þar
kemur þetta fræga togararallí
inn.“
Nú voru niðurstöður íslenskra
sérfræðinga og breskra nokkuð á
sömu nótum, um stærð þorsk-
stofnsins. Hvernig skýrir þú það?
„Það staðfestir að við höfum ver-
ið að gera rétta hluti. Það hefði
verið annað að útskýra það, ef við
hefðum ekki komist að svipuðum
niðurstöðum. Það sem ég tel að
hafi verið mikilvægast í þessu, er
að menn sjá núna að niðurstöð-
urnar verða þær sömu, þótt beitt
Ævar Guömundsson, gæöastjóri í Fiskiöjuveri KASK, heldur á golþorski, er vó 48 kg. Þaö var Naustavík EA 151 sem kom meö skepnuna aö
landi á Höfn fyrir tveimur árum. Timamynd: svemr