Tíminn - 23.01.1993, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Laugardagur 23. janúar 1993
t
Laugardagur 23. janúar 1993
Tíminn 15
Skíöatilbob
fyrir kröfuharöa skíbamenn
Firebird skíbi.
St. 190-205 cm mebLOOK 60 öryggisfestingum.
Verb ábur kr. 21.190,- Verb nú kr. 15.800,-
5% stabgreíbsluafsláttur. Póstsendum samdægurs.
amutilif tsm
GLÆSIBÆ . SÍMI 812922
Unnur Halldórsdóttir
Unnur Halldórsdóttir, formaður samtakanna Heimili og skóli:
Tölva er ekki
bráðnauðsynleg
Á íslandi eru heimilin ríkulega
tæknivædd. Við eignumst allar full-
komnustu græjurnar strax og spá-
um kannski ekki alltaf í raunveru-
legar þarfir okkar. Við vinnum mikið
til að standa straum af allri útgerð-
inni og slíkt er á kostnað samveru-
stunda með börnum okkar.
Tölvur eru dýrar, einkum ef þær
eru bara leikföng. Hins vegar eru
þær orðnar svo algeng tæki í at-
vinnulífinu að flestir kynnast þeim
fyrr eða síðar þegar út á vinnumark-
aðinn kemur. Börn og unglingar
sem fá tækifæri til að kynnast tölv-
um og möguleikum þeirra á heimil-
um sínum öðlast fljótt leikni sem
þau njóta góðs af síðar, enda eru
ekki allir tölvuleikir af hinu vonda.
Það þarf ekki að vera til tölva á
heimilinu, en sé hún til þarf að nota
hana.
SKMFSTOFVTÆKNI
Tölvuskóli Reykjavíkur hjálpar þér að auka þekk-
ingu þína og atvinnumöguleika, hvort heldur sem
er á lager, skrifstofu eða í banka. Þú lærir á vinsæl-
ustu Windowsforrit PC-tölvunnar og kynnist Mac-
intoshtölvunni. Þar að auki lærirðu almenna skrif-
stofutækni, bókfærslu, tölvubókhald, verslunar-
reikning og tollskýrslugerð.
Innritun fyrir vorönn stendur yfir.
Hringdu og fáðu sendan ókeypis bækling.
Tolvuskðli Reykiav/íkur
Borgartúni 28, sími 91-687590
ŒSíravÁntar
í ÝMIS HVERFI
•::nilSföSPW....m jlVT. jj ■ jj'ii'jj jjC V^ 1
liniinn
Lynghálsi 9. Sími 686300
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar, f.h. Garðyrkjustjórans í
Reykjavík, óskar eftir tilboðum i að leggja jarðvatnslagnir í 4.
áfanga í kirkjugaröi i Gufunesi.
Helstu magntölur eru:
501 m af 160 mm pípum
1.403 m af 110 mm pípum
Útboösgögn veröa afhent á skrifstofú vorri, Fríkirkjuvegi 3,
Reykjavík, gegn kr. 5.000,- skilatryggingu.
Tilboöin verða opnuð á sama stað þriðjudaginn 2. febrúar 1993,
kl. 11,00.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Frlkirkjuvegi 3 - Sími 25800
RAFALL TIL SÖLU
Nýr amerískur rafall fýrir traktor, tegund Winko, 20 kw., eins fasa, 230 volt.
Upplýsingar í síma 91-42626 og 657526.
Þarf að vera til
tölva á heimilinu?
Tíminn spurði fjórar
manneskjur sem allar
tengjast træðslu- og
uppeldismálum þessar-
ar spumingar og fara
svör þeirra hér a eftir.
Snorri S. Konráðsson, framkvæmdastjóri MFA:
Tölvan er kúluoenni nútímans
Hjálmar Arnason, skólameistari Fjölbrautaskóla Suðurnesja:
Tölvuvæðina heimila
Dagblaðið Tíminn spyr hvort tölvur
séu nauðsynlegar á heimilum. Erfitt
er að svara þessu afdráttarlaust.
Hafa ber í huga fjölmargar forsend-
ur og athuga hvaða gildismat ræður.
Mér kemur strax í hug grein sem
ungur eidhugi á tölvusviði birti ný-
lega um áðurnefnt efni. Svo sem
vænta mátti velktist tölvungurinn
ekki í vafa um mikilvægi tölvuvæð-
ingar á heimilum. Máli sínu til
stuðnings benti hann á þá mögu-
leika að geta í náinni framtíð setið í
stofunni heima og flett upp ýmsum
gagnlegum upplýsingum svosem
gengisskráningu, stöðu bankareikn-
inga, áætlunum strætisvagna, fast-
eignaauglýsingum og öðru í þeim
dúr. Ekki skal lítið gert úr gildi
þessara upplýsinga. Hins vegar eru
þær flestar bornar inn á heimilin í
dagblöðum, skjávarpi sjónvarps og
útvarpi. Broddurinn í röksemdum
fyrrgreinds tölvungs verður því vart
notaður sem röksemd fyrir nauðsyn
á tölvuvæðingu.
Sumir hafa ugglaust mjög gaman
að því að þenja getusvið tölva til
hins ýtrasta en grun hef ég um að í
mörgum tilvikum verði sú viðleitni
lítt annað en vímukennd hrifning
yfir „möguleikum" tölvunnar. Við
slík skilyrði er auðvelt að skapa
hreinar gerviþarfir og kappkosta
síðan að fullnægja þeim. Sú ástund-
un er ekki einasta lítt arðbær heidur
og fádæma óvinveitt umhverfinu.
Tölvufyrirtæki hafa verið afburða
snjöll í sölumennsku og hefur lán-
ast að magna hressilega tilbúnar
þarfir — gjarnan undir slagorðinu
að enginn vilji vera gamaldags.
Eigi lífið að vera leikur einn þá eru
tölvur örugglega nauðsynlegar á
heimilum. Enda er það svo að á fjöl-
mörgum heimilum ríkir friður
fimm daga þar sem börn og ung-
lingar eru í dásamlegri sátt hvert
við annað og fara hamförum í ein-
rænu tölvuleikjanna.
Reyndar eru höfuðpaurar þeirrar
framleiðslu, Japanir, farnir að
merkja leikina með viðvörun um
hættur á flogaveiki og öðrum
krankleika líkt og tóbaksframleið-
endur vara við krabba og kransi.
Skólafólk telur sig enda í vaxandi
mæli verða vart við aukið ólæsi
venjulegra krakka í kjölfar dugnað-
ar framan við tölvu og sjónvarp.
Ekki veldur síðri áhyggjum almennt
skoðanaleysi ungs fólks á mikilvæg-
um málum og freistast ritari, í uggi
sínum, til að skella að nokkru skuld
á tólin margnefndu.
Skilji enginn orð mín svo að tölvur
séu útsendarar andskotans. Um þær
má segja hið sama og um eðalvín:
„Hóflega drukkið vín gleður manns-
ins hjarta." Þannig bjóða tæki þessi
með viðeigandi hugbúnaði upp á
ólýsanlega möguleika til að létta
mannskepnunni störf sín og flýta
verkum sínum. Spurningin hlýtur
því ávalt að snúast um það hvort
maðurinn, eini sanni, beisli tölvu-
skepnuna í sína þágu eða gerist auð-
mjúkt handbendi hennar.
Þannig geta ritvinnsluforrit, töflu-
reiknar og annað slíkt komið að
góðum notum við sköpunarstörf
innan heimilanna. Þá geta tölvur
hjálpað til við upplýsingasöfnun úr
gagnabönkum og þannig mætti
áfram telja (hér er einungis verið að
fjalla um tölvur og heimili). Hlut-
Hjálmar Árnason
verk skólanna hlýtur að fela í sér
viðleitni í þá veru. Hvort fyrirbrigð-
ið sé nauðsynlegt er allt annað mál.
Skiptir hraðinn jafn miklu máli og
við viljum vera láta? Getum við
nálgast markmiðin eftir öðrum leið-
um? Hvaða þætti í heimilishaldi
viljum við láta skipa öndvegi?
Sem sagt; spurning um gildismat
og forgang rétt eins og eigendur
uppþvottavéla (þar á meðal skrifari)
telja þær Iífsnauðsynlegar fyrir
hamingju heimilisins. Ekki er nú
samt víst að heimilfriður slokknaði
ef blessuð vélin hyrfi úr húsi.
Fyrir nokkrum áratugum skegg-
ræddu menn um kúlupennann sem þá
var nýjung. Sumir töldu að rithöndin
yrði ekki jafn góð væri kúlupenni not-
aður í stað blekpenna en aðrir sögðu að
loksins væri komið áhald til að skrifa
með sem ekki ældi út úr sér blekinu á
fatnað og pappír. Menn Ijómuðu því nú
var hægt að skrifa linnulítið án þess að
dýfa þyrfti pennaoddinum í blekbytt-
una á fárra orða fresti. Flestir nota nú-
orðið kúlupenna eða einnota blek-
penna með nælonoddi. Nokkrir hafa á
sér belgmikla Mont Blanc sjálfblek-
unga sem þeir hafa keypt á góðu verði f
Flugleiðavél á leiðinni til útlanda eftir
að hafa fengið sér brjóstbirtu á bamum
í flugstöðinni. Þrasinu er lokið um
hvort kúlupenninn sé til frambúðar.
Ekki er seinna vænna að hefja mála-
lengingar um hvort tölvan sé velkomin
á heimili fólks. Sumir telja að tölvan sé
afsiðunartæki, fólk hætti að nota óum-
deilda kúlupenna við skriftir og týni
rithöndinni niður, bömin fari í tölvu-
leiki en hætti að lesa og lita í bækur. Til
að kóróna allt þegir fólk fyrir framan
tölvuna, reyndar líktog það gerir þegar
hver les bækur fyrir sig. Þessir sömu
einstaklingar dásama hins vegar tölv-
una þegar myndir í sjónvarpinu sýna
handleggjalaust fólk skrifa á tölvu með
prik í munninum eitt að vopni. Tölvan
á sem sagt frekast heima þar sem hefð-
bundin vinnubrögð henta fólki illa af
líkamlegum ástæðum.
Tölvan er kúlupenni nútímans. Tölv-
an sameinar ýmsa kosti sem áður var
að finna í mörgum tækjum. Með tölv-
unni má þjálfa samspil hugar og hand-
ar. Miklu meiru er hægt að koma í verk
með tölvunni en ritvél og reiknistokk.
Þekking á tölvum og fæmi í notkun
Snorri S. Konráðsson.
þeirra verður brátt jafti dýrmæt og að
geta dregið til stafs. Að kunna að nota
tölvu til margvíslegra verka verður
innan tíðar spurning um að eiga sér
söluhæfa þekkingu í atvinnulífinu. Það
er ekki rökrétt að segja að tækið sem
fólk reiknar á, teiknar, skrifar og hann-
ar í vinnunni sé óvelkomið heima hjá
því. Veruleikinn hlýtur að vera býsna
líkur utan hvaða veggja sem er.
Haft er á orði að tölvuleikir ætlaðir
bömum séu ekki heppileg afþreying.
Að fenginni um 10 ára reynslu af tölvu-
leikjum hér á landi ætti að vera hægt
að kveða upp úr skaðsemi þeirra. Lítið
hefur heyrst um tjón á bömum vegna
þessara leikja. Hins vegar á það jafnt
við um bókina, leikföngin og tölvuleik-
ina að hver aldurshópur verður að hafa
viðfangsefni við hæfi og þroskastig.
Það vekur athygli þegar rætt er við fólk
sem er um tvítugt og hefur notað tölvu
til leikja að það virðist vera mun
áræðnara að nota tækið þegar kemur
að notkun tölva í skólastarfi en það
sem ekki hefúr notað tölvuleiki. Ung-
lingar sem iðkað hafa orðaleiki á ensku
á tölvum virðast einnig hafa forskot í
enskukunnáttu.
Nær er að líta svo á að tölvan sé van-
nýttur kostur frekar en að forða eigi
heimilunum frá henni. Tölvuna á að
nota í skólastarfi til sem flestra verka.
Búa þarf til orðaleiki á íslensku til að
þjálfa bömin í móðurmálinu. Hægt er
að kenna fingrasetningu á lyklaborð
tölvunnar. Landafræði má kenna á
tölvur. Tungumál og stærðfræði má
kenna á tölvur sem og fjölmargar aðrar
námsgreinar. Gott væri ef vélritunar-
kennarar létu af þrákelkni sinni og
kenndu vélritun á tölvuna í stað ritvél-
arinnar sem er að verða úrelt. Þessari
íhaldssemi þeirra má líkja við kenning-
una um að til þess að geta hakkað kjöt
í rafdrifmni hakkavél þurfi fólk fyrst að
læra að nota handsnúna hakka-
maskínu. Tölvan er nauðsynleg viðbót
við eldri kennsluhætti í skólum. í fyrir-
tækjum vefst ekki fyrir starfsfólki og
stjómendum að tölvan er eitt mikil-
vægasta tækið í öflugri starfsemi. Ann-
að getur ekki átt við um skólana því frá
þeim koma nemendur sem atvinnulífið
tekur við sem fullgildu starfsfólki.
Maður nýkominn á eftirlaunaaldur
missti konu sína löngu fyrir aldur fram
fyrir nokkrum árum. Áætlanir um líf
og starf í ellinni breyttust því Iífsföru-
nauturinn var horfinn. Manninum
varð tíðrætt um fábreytilegt líf sitt og
skort á viðfangsefnum. „Kauptu þér
tölvu og farðu á námskeið" voru ráð
eins kunningja hans. Nokkrum misser-
um síðar spilar ekkillinn brids á tölv-
una, leggur kapla, skrifar sendibréf,
færir heimilisbókhald, breytir bókhald-
Pétur Bjarnason, fræðslustjóri Vestfjarðaumdæmis, ísafirði:
Tölvan er til margra hluta nytsamleg
,Að mínu áliti er það alls ekki svo að
tölva „þurfi“ að vera til á hverju heim-
ili. Tölvur eru mjög gagnleg tæki og
til margra hluta nytsamlegar hvort
heldur er á heimili eða á vinnustað.
Hins vegar virðist mér að margir hafi
lagt fyrir sjálfa sig ofangreinda spum-
ingu á undanfömum ámm og talið
rétt að svara henni játandi og því
keypt tölvu fyrir sitt heimili án þess að
kunna með að fara eða hafa sérstök
not fyrir tækið. Afleiðingin er að
nokkur hundruð ef ekki þúsund tölv-
ur standa lítt notaðar og rykfalla á
heimilum landsmanna og úreldast á
skömmum tíma.
Ef til vill er þetta óþarfa nöldur en
það er skoðun mín að atvinna og
áhugasvið heimilismanna, auk efna-
hags, hljóti að ráða því hvort tölva er
keypt til heimilisnota eða ekki. Notk-
un tölvunnar fer stöðugt vaxandi og
ntvélar em orðnar að mestu óþarfar.
Ég tel eðlilegt að nemendur læri frek-
ar að skrifa á tölvur en ritvél enda er
þróunin sú. Böm og unglingar em
mjög fljót að tileinka sér fæmi til að
takast á við tölvutæknina hvort heldur
er til forritunar, ritvinnslu eða leikja.
Margir hafa miklar áhyggjur af tölvu-
leikjum og þrásetu bama og unglinga
yfir tölvunni við þá iðju. Ég óttast það
ekki meira en langtíma gláp á lélegt
efni í sjónvarpi eða af myndböndum.
Við tölvuna em þau virk að vissu
marki, þau þjálfast í skjótum við-
brögðum auk þess sem margir leikir
g;ra kröfu um rökhugsun. Þetta er þó
sett fram með þeim fyrirvara að öllu
má ofgera og það á einnig við um
þetta.
Ef til vill hefði í upphafi þurft að skil-
greina orðið „tölva“ því á flestum
heimilum finnst tölvutæknin í einni
eða annarri mynd nú á dögum í heim-
Pétur Bjarnason
ilistækjum og ýmsum tólum öðmm.
Tölvutæknina má nota til margra
góðra hluta; til dæmis er íslenska
menntanetið að verða mjög öflugur
liður í skólastarfi bæði hvað snertir
samskipti milli skóla og skólamanna
vítt um landið, svo og er það snar þátt-
ur í þeirri byltingu sem er að verða í
fjarkennslu. Nemendur geta líka not-
að netið til samskipta við aðra, jafnt
hérlendis sem erlendis.
Nemendur læra að umgangast tölvur
í flestum skólum landsins og hjá
mörgum þeirra vaknar löngun í fram-
haldi af því til þess að hafa tölvu til
umráða heima fyrir. Þá sé ég ekkert
því til fyrirstöðu að siíkt tæki verði
sett á forgangslista eftir mati og efna-
hag heimilismanna og það keypt þeg-
ar efnin leyfa. Raunar lækka tölvur
stöðugt f verði og hægt er að fá mjög
ódýrar notaðar tölvur sem fullnægja
þessum notum, a.m.k. í fyrstunni.
Hins vegar tel ég varasamt í þessu
kröfuharða neysluþjóðfélagi okkar að
koma því inn hjá bömum og ungling-
um að tölvueign sé þeim lífsnauðsyn-
leg. Skóianum ber að veita undir-
stöðuþekkingu og leikni í meðferð
þessara tækja en það er síðan undir
áhugasviði hvers og eins komið hvað
hann nýtir þekkinguna. Ef til vill er
þess skammt að bíða að þetta breytist
og tölvan verði jafn sjálfsögð og út-
varpstækið, sjónvarpið eða klukkan.
En sá tími er ekki kominn. Ekki enn-
þá.
inu í myndrit og dundar við að skrifa
smásögur fyrir sjálfan sig. Hann teflir
skák við tölvuna.
„Ég var að fá mér nýja tölvu um dag-
inn“ sagði maðurinn við kunningja
sinn og bætti við „mér finnst eins og ég
sé að gera gagn þegar ég sit við tölvuna
og svo kenni ég barnabömunum á
hana þegar þau koma í heimsókn." Lík-
lega er of seint að bjarga þessu heimili
frá voða tölvúnnar. I brjóstvasa manns-
ins hvílir kúlupenninn.

* Véiriíunardaman kann ó töivu!
+ Börnin þín kunna ó tölvu!
PIRRAR ÞAÐ ÞIG, AÐ KUNNA EKKIÁ
TÖLVU?
Hvers vegna seinna? Þú hefur ekkert frekar tíma
seinna! Hringdu núna! Við bjóðum
heiidariausn. Vandað námskeið á iœgra verði.
Við ábyrgiumst árangur!