Tíminn - 14.08.1993, Blaðsíða 12

12 Tíminn
Laugardagur 14. ágúst 1993
Um leið og hann reyndi að teikna and-
lit Tinna steyptist hægri hönd hans út í
ferlegum útbrotum, húðin sprakk og af
urðu mikil sár. Að lokum var það
Hergé um megn að teikna Tinna, sem
hafði fært honum frægð, auð og aðdá-
un. Hann hataðist orðið við unglinginn
með hársveipinn og golfbrækurnar.
Iár eru liðin tíu ár frá því að „faðir“ Tinna, belgíski teikn-
arinn Hergé, sem raunar hét Georges Remi, lést. Árið
1956 haföi hann teiknað Tinna í 27 ár. Löngu áður var
hann orðinn dauðþreyttur á honum.
Að vísu leit hann enn á Tinna sem þann son, sem hann
eignaðist aldrei sjálfur. En samband þeirra var orðið tví-
eggjað. Útbrotin voru mótmæli undirmeðvitundarinnar
gegn Tinna.
eftir hinni raunverulegu íyrirmynd
og allar staðreyndir varð að kanna
til hlítar. Þegar teikna átti tungl-
flaug fyrir myndasögumar „Eld-
flaugastöðin" og „í myrkum mána-
ijöllum“ árið 1952 gerðu Hergé og
sérfróðir tæknimenn á teiknistofu
hans fullkomnar teikningar að
slíku farartæki. Geimflaugasér-
fræðingar, sem síðar fóm yfir
teikningamar, töldu að flaugin
hefði verið nothæf, hefði hún verið
byggð.
Viðhaldið
Um sama leyti og hann tók að hrjá
útbrot á húðinni var hjónaband
hans og eiginkonunnar Germaine
að bresta. Þau hétu hvort öðm ævi-
tryggðum árið 1928.
HERGÉ
Fyrsta taugaáfallið
Samstarfssamningurinn, sem
Hergé gerði við forleggjarann Ro-
ger Leblanc árið 1946, stuðlaði að
erfiðleikunum. Hann neyddist til
að vinna meira en honum þótti
hæfilegt og komst yfir. Fyrsta
taugaáfallið fékk hann árið 1947 og
hvarf þá í tvo mánuði.
láugaáföllin urðu fleiri og til þess
að fá fang á verkefninu setti hann á
fót stóra vinnustofu og safnaði um
sig ungum drátthögum mönnum.
Á teiknistoíu hans hlutu ungir
teiknarar hvatningu og stuðning
við að semja sínar eigin myndasög-
ur.
Samstarfssamningurinn við út-
gefandann varð til af illri nauðsyn.
Hann var refsing Hergés fyrir að
HEftGÉ
COMMENT NAIT UNE AVENTURE DE TINTIN
CINOUANTE ANS
DE TRAVAUX
FORT GAL
Tinni neyddi skapara sinn, Belgann Hergé, aö vinna meira en hann megnaöi. Hergé var undir óbærilegum þrýstingi
Útgefanda síns. Castenman
og hinn fullkomni skáti
hafa haldið áfram að teikna Tinna
fyrir nasistablaðið Le Soir á meðan
Belgía var hemumin af þýska hem-
um á ámnum 1940 til 1944.
Samverkamaður
nasista
í september 1944 var Bmssel
frelsuð af bandamönnum. Þremur
dögum síðar vom allir starfsmenn
á Le Soir settir í atvinnubann.
Á ámnum 1944 til 1946 fór Hergé
hvorki meira né minna en sjö sinn-
um í fangelsi vegna samstarfs við
nasista. Hann kom þó aldrei fyrir
dómstóla og var alltaf sleppt eftir
skamma hríð. En atvinnubanninu
var ekki hnekkt fyrr en honum var
„bjargað" árið 1946 af andspymu-
hetjunni Roger Leblanc sem útveg-
aði honum auðveldlega atvinnu-
leyfi á nýjaleik.
Uppreisn æm fékk Hergé þó ekki
fyrr en á áttunda áratugnum og
enn þann dag í dag deila Belgar
um, hvort hann hafi verið hægri
öfgamaður eða einungis auðtrúa
og fávís um stjómmál fyrir heims-
ófriðinn.
Samstarfið við Leblanc gaf að vísu
ágætlega í aðra hönd, en því fylgdi
nánast óbærilegur þrýstingur á
Hergé.
Vandvirknisþráhyggja Hergés,
sem jókst með ámnum fremur en
hitt, gerði honum ekki auðveldara
fyrir. hvert smáatriði í myndasög-
um hans varð að vera nákvæmlega
Hergé var farinn að gefa Fanny
Vlaminck nánar gætur. Hún starf-
aði við að lita á teiknistofu hans.
hann var 49 ára gamall, hún helm-
ingi yngri. Fanny var aðlaðandi,
áhugasöm eins og hann um nú-
tímalist og var af hendingu þeirrar
skoðunar að Hergé væri snillingur.
Það íþyngdi Hergé afar mikið að
vera eiginkonu sinni ótrúr. Út á við
var hann einatt vingjamlegur, ef til
vill hrekklaust spaugsamur, en inn
á við var hann haldinn fullkomn-
unaráráttu og var fullur katólskrar
sektarkenndar.
Hann var fæddur árið 1907 í hinu
stæka íhaldshverfi Etterbeck í
Bmssel og hlaut stranga katólska
ögun. Hann sagði skilið við trúna
síðar á lífsleiðinni, en losnaði aldr-
ei við sektarkenndina.
Framhjáhald var einnig í and-
stöðu við skátasiðferðið, sem hann
hafði tamið sér á æskuámnum. Á
ámnum milli tólf ára og tvítugs var
Hergé á kafi í skátahreyfingunni,
þar sem hann fékk útrás fyrir frels-
isþrána.
Hinn fullkomni skáti
Á sinn hátt var Tinni hinn full-
komni skáti. Hann var sá, sem
Hergé hafði viljað verða á tvítugs-
aldrinum; sterkur, snjall, hugrakk-
ur, ráðvandur og ávallt reiðubúinn
að vemda minni máttar.
Skátasiðferðið var enn á sínum
stað, en stríðið hafði neytt Hergé
um of til að manga við samviskuna
og hann sá ekki lengur sjálfan sig í
Tinna.
Tinni hefði vitaskuld barist gegn
hemámsvöldunum, en ekki eins og
Hergé farið til vinnu sinnar á
hverjum morgni og látið, eins og
ekkert hefði í skorist.
Höfundi Tinna féll þungt að gera
sér grein fyrir að hann líktist ekki
hetju sinni. Honum var engin
huggun í því, að flestir aðrir Belgar
höfðu starfað í stríðinu — og ekki
heldur að það var ekki öllum gefið
að verða andspymumenn. Hergé
var einfaldlega ekki sú manngerð,
sem kyrkti nasista með píanó
streng.
Þess í stað varð lífsskoðun Hergés
og hins síblótandi viskíþambara
Kolbeins kafteins ein og hin sama.
Líkt og Kolbeinn kafteinn, sem var
eiginlega þvert um geð að fylgja
Tinna á svaðilförum hans, en mátti
engu að síður til, varð Hergé til-
neyddur að búa til sögur um hann.
Hvítar martraðir
Erfiðleikar Hergés urðu að lokum
að hreinni ævikreppu, þegar hann
fór að fá hvítar martraðir. Draum-
arnir ollu honum ekki aðeins
áhyggjum — þeir ollu honum hvít-
glóandi skelfingu.
Einn draum dreymdi hann hvað
eftir annað. Hann þóttist staddur
inni í hvítri höll, sem var reist á
mörgum hallandi hæðum og allt
um kring var þakið föllnu laufi. í
skínandi hvítri kómentu skaut upp
skallanum hvít beinagrind, sem
Enn þann dag I dag deila Belgar
um, hvort teiknarinn Hergé, sem
skapaöi Tinna, hafi veriö öfgasinn-
aöur hægrimaöur eöa einfeldningur.
Hann var hvaö eftir annaö settur í
steininn fyrir samvinnu viö nasista.
reyndi að klófesta hann og halda
honum föstum. Svo umlauk allt
ægisterk hvít birta og hann hrökk
upp af svefninum.
Sálgreinir réð honum að hætta al-
veg að vinna. En Hergé var ekki á
þeim buxunum að leggja árar í bát.
Þá yrði hann að svíkja skátaheiður-
inn.
Það var þá, sem hann teiknaði
„Tinna í Tíbet“. Sagan varð eins
konar persónuleg sálgreining.
Hann kom Tinna og Kolbeini kaf-
teini — sjálfum sér — fyrir í mjall-
hvítu, snævi þöktu landslagi.
Náði heilsu með
því að teikna
Bragðið tókst. Ævintýri Tinna í
Himalajafjöllum fékk góðan endi
árið 1960. Þá hættu martraðimar,
sektarkenndin hvarf og minna bar
á útbrotunum. nokkm síðar skildu
þau Hergé og Germaine og hann
gekk að eiga Fanny.
„Tinni í Tíbet“ var tuttugasta
myndasaga Hergés. Hann átti eftir
að lifa í 23 ár í viðbót, en lauk ekki
við meira en þrjú hefti á öllum
þeim tíma. Hann náði heilsu á ný,
en missti algerlega áhuga á að
semja sögur um Tinna.
Hergé lést úr hvítblæði þriðja
mars árið 1983.
Tinni hefur farið sigurför um all-
an heim og er trúlega vinsælli nú
en nokkm sinni fyrr. Sögurnar um
hann hafa selst í meira en 100
milljónum eintaka og verið þýddar
á 40 tungumál.
Frá því að Hergé dó komst Tinni í
tísku og nú hefúr heill iðnaður
myndast kringum framleiðslu á
teppum, veggmyndum, barm-
merkjum, nálum, postulíni og
öðm með myndum af Tinna.
Eftir Olof Ljungström/TT