Tíminn - 09.04.1994, Blaðsíða 5

Tíminn - 09.04.1994, Blaðsíða 5
5 Laugardagur 9. april 1994_ WÍWVHM Tryggja þarf samkeppnisstöbu innlendrar framleiðslu Finnur Ingólfsson skrifar Starfsfólki í iðnaöi hefur fækkaö mikið á undanfömum ámm. Flest var það árið 1987, um 18.500 manns, en frá þeim tíma hefur störfum í greininni fækkað um 4.200. Fram til 1987 fjölgaði störfum í greininni hins vegar jafnt og þétt. Á 8. áratugnum starfaði um 15% vinnuafls- ins í iðnaði. Til samanburðar er talið að þetta hlutfall sé um 11.5% um þessar mundir. Störfum í byggingarstarfsemi hefur einnig fækkað, einkum á síðustu 3 ámm. Samtals er áætlað að störfum í iðnaði og byggingar- starfsemi hafi fækkað -———— um nálægt því 6 þús- und frá árinu 1987. Á sama tíma er taliö að störfum alls hafi fækk- aö um 10 þúsund manns. Hlutdeild iðn- aðar í vömútflutningi hefur breyst lítíð s.l. 20 ár. Hlutdeildin hef- ur verið um 20%. Töluverðar sveiflur hafa þó verið milli einstakra ára. Einnig hefur hallað undan fætí á heimamarkaði. Markaðshlutdeild margra greina hefur minnkað jafnt og þétt um langt árabil. Byrjað að snúa við blaðinu Margir vilja skýra þessa þróun í iðnaðin- um með inngöngu okkar í EFTA, Það er einföld skýring, en að mínu viti að lang- stærstum hluta röng. Vandinn er heima- tilbúinn. Starfsskilyrði íslenskra iðnfyrir- tækja híifa verið með þeim hættí að við þau hefur ekki verið búandi fyrir íslensk- an iðnað. Raungengið hefur sveiflast mjög mikið og yfirleitt hefur það verið hátt þegar vel hefur gengið í sjávarút- vegi. Skattaálögur á iðnaðinn haJfa verið miklar og lengst af þennan tíma hefur verið ójafnvægi í þjóöarbúskapnum. Engin markviss iðnaðarstefna hefur ver- ið rekin. Nú er því nauðsynlegt að snúa við blaðinu, móta framsækna og mark- vissa iðnaðarstefnu, aðlaga stjóm efna- hagsmálanna að þeirri stefnu, því stað- reyndin er sú að framsækin og markviss iðnaðarstefna er sjávarútveginum, und- irstöðuatvinnuvegi þjóðarinnar, ekki síður mikilvæg, því starfsskilyrði beggja þessara atvinnugreina fara saman. Sem framlag inn í þá umræðu um mót- un iðnaðarstefnu höfum við átta þing- menn Framsóknarflokksins lagt fram tíl- lögu á Alþingi til þingsályktunar um að tryggja samkeppnisstöðu innlendrar framleiðslu. Tilgangur þessarar þingsályktunar er að kanna með nákvæmum hætti hvemig hið opinbera stendur að efnisöflun og hvort hið opinbera leitast við að nota ís- lensk efni og vörur. Jafnframt er það til- _ - gangur að kanna al- IVI0 H VI mennt hvort ekki megi ✓ I minnka innflutning °9 mal “ fullunninna vara með r • því að framleiða slíkar emi vömr hérlendis. Þó verði þess gætt að þær aðgerðir, sem gripið _________ yrði til, brjóti ekki í bága við þá alþjóölegu viðskiptasamninga sem íslendingar hafa gerst aöilar að. Jafnframt veröi hlutast til um að kynna hugsanlega framleiðslu- kostí innanlands á vömm sem nú em fluttar inn, en gætu verið samkeppnis- hæfar við innfluttar í verði og gæöum. Hið opinbera kaupi frekar íslenskt Það er kunnara en frá þurfi að segja hversu mikilvægt er að öflug íslensk iðn- fyrirtæki séu starfandi. Nauðsynlegt er að iðnaðinum séu sköpuð viðunandi rekstrarskilyrði og jöfn samkeppnisstaða við erlendar innfluttar vömr. Ríkisvaldið getur bætt stöðu iðnaðarins með ýmsum hætti. Hið opinbera er einn stærsti verk- kaupi landsins og kaupir mikið magn af ýmiss konar iðnvamingi. Með því að hlutast til um notkun íslenskra efna og vara í verk hins opinbera, í stað erlendr- ar framleiðslu, gæti hið opinbera bætt afkomu og eflt íslenskan iðnað frekar en nú er. Viö gætum því miður oft ekki að okkur, því í útboðslýsingum verka á veg- um hins opinbera eða sveitarfélaga hafa komið fram óskir um tiltekin innflutt byggingarefni keypt hjá tílteknum inn- flytjendum, enda þótt íslensk bygging- arefni stæðu til boða. í sumum tilvikum er ekki til sambærileg innlend fram- leiðsla, en oftast nær er vara með sams- konar notkunarsvið einnig framleidd innanlands. SpyTja má hver sé ástæða þess að útboðslýsingar á vegum hins op- inbera em með þeim hættí, að sérstak- lega er óskað eftir innfluttu byggingar- efni í verk á vegum hins opinbera. Er ástæðan sú að hin innlenda framleiðsla stenst ekki samanburð við hina erlendu hvað varðar gæði, endingu, útlit og verö? Nei. Gert er ráð fyrir í þingsályktun þessari að gerð verði úttekt á því, hvaða vörur það era, sem fluttar era inn til landsins en era framleiddar innanlands eða væri hægt að framleiða hér á landi á sambæri- legu verði. Jafnframt beri ráðherra að hlutast tíl um að kynna hugsanlega framleiðslukosti innanlands á vöram, sem nú era fluttar inn en gætu verið samkeppnishæfar við þær innfluttu í verði og gæðum. Athugun á verslunarskýrslum Hagstof- unnar fýrir árið 1990 og athugun á jöfn- unargjaldsstofni sama ár leiddi í ljós að það ár var innfluttur iðnvamingur sam- bærilegur við það sem framleitt er hér á landi fyrir um 20 milljarða kr. að sif- verömætí. Miðað við þetta hafa neyt- endur á árinu 1990 greitt 55-60 millj- arða kr. fyrir erlendan iðnvaming, sem er sambærilegur við það sem framleitt er hér á landi reiknaö á verðlagi í maí 1992. Þess má geta að 20 milljarðar kr. í sif- verömæti er hærri fjárhæð en samsvarar öllum viöskiptahalla ársins 1991. Spyrja má, hversu mörg störf þyrfti til að fram- leiöa hér á landi allan iðnvaming, sem fluttur er inn en á sér innlenda hlið- stæðu. Talið hefur verið að 5.800 ársverk þyrftí tíl framleiðslu þessa vamings, ef sama landshlutfall er notað og almennt gerist í iðnaði hérlendis. 5.800 ný störf era reyndar bara brot af öllum þeim nýju störfum sem við þurfum að skapa hér fram til aldamóta, en era þó 5.800. Markmiö þessarar þingsályktunartil- lögu er að bæta stöðu íslenskrar fram- leiðslu, draga úr viðskiptahalla, skapa ný atvinnutækifæri og koma í veg fyrir at- vinnuleysi. Að því þurfum við að stefna. Um mitt ár 1991, þegar ríkisstjóm Sjálf- stæöisflokks og Álþýðuflokks kom til valda, var framið skemmdarverk í hag- stjórn á íslandi. Fyrsta verk ríkisstjómar- innar var ab hækka vextí, skera niður opinberar frámkvæmdir, auka álögur á, atvinnulífið sem leiddi til taps hjá fyrir- tækjunum, skattar á almennihg vora hækkaðir, álögur í opinberri þjónustu vora auknar. Þetta leiddi til kjaraskerð- ingar og atvinnuleysis. Sáralítil ný fjár- festing átti sér stað og þar af leiðandi sköpuðust fá ný atvinnutækifæri. Þessi hagstjómarlist leiddi til þess að við lent- um inn í vítahring stöðnunar og sam- dráttar. Taprekstur fyrirtækjanna jókst, störfum fækkaði og atvinnuleysi hélt innreið sína. Kjaraskerðingin og at- vinnuieysið juku á útgjöld ríkissjóðs meö auknum atvinnuleysisbótum og greiöslum úr almannatryggingum vegna félagslegra afleiðinga atvinnuleysisins. Til að mæta auknum fjárlagahalla vora skattar hækkaðir, sem leiddi til kjara- skeröingar og minni tekna ríkissjóös, þar sem fólk hafði ekki fjármuni til ráðstöf- unar til-aö kaupa vörur og þjónustu er skiluðu tekjum til ríkisins. Þannig varð fjárlagahallinn meiri, skattar vora aftur hækkaöir, kjaraskerðingin jókst og fjár- lagahalli varö enn meiri. Þannig hefur ríkisstjórninni tekist að festa þjóðina í vítahring, sem nauðsynlegt er að komast út úr. Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Al- þýðuflokks hefur enga burði til að koma okkur út úr þessum vítahring, sem hún er búin að skapa. Áætlað er að til aldamóta þurfi að skapa 22 þúsund ný störf til þess aö tryggja næga atvinnu í byTjun nýrrar aldar. Ljóst er aö þessi nýju störf munu ekki verða til í sjávarútveginum, þar sem fyrir liggur aö ástand fiskistófnanna er með þeim hætti ab við munum búa við veralega skertar aflaheimildir allt fram til alda- móta. Þessi störf verða því að stóram hluta að verða til í öðram atvinnugrein- um og horfa menn þá oft tíl feröaþjón- ustunnar. Því miður er það svo að marg- ir hafa misst trúna á, að íslenskur iðnað- ur geti tekib við þeim störfum, geti skap- að því unga fólki, sem kemur út á vinnumarkaðinn á næstu áram, at- vinnu. Ástæðan er sú að iönaðurinn hef- ur átt veralega undir högg að sækja á undanfömum áram. Markaðshlutdeild margra greina iðnaðarins hefur minnk- að, afkoma greinarinnar hefur veriö mjög erfið, þar sem iðnaöarframleiðsla hefur dregist saman og starfsfólki í iðn- aði hefur fækkað. Þessar aöstæöur era þvi ekki sérstaklega uppörvandi né gefa mönnum trú á að iðnaðurinn getí tekið við ungu fólki og skapað því ný störf, en þetta ástand hefur verið að skapast í iðn- aðinum frá árinu 1987. En iönaðurinn áttí líka sitt blómaskeið og engin ástæða er tíl að gefast upp vib að snúa vöm í sókn í íslenskum iðnaöi. Óhagstæö þróun í iðnábi í nýlegu erindi, er forstjóri Þjóðhags- stofnunar hélt á aðalfundi Samtaka iðn-, aðarins, komu fram margar gagnlegar upplýsingar um þróun og stööu íslensks iðnaðar. Iðnaðarframleiðslan hélt að fullu í við þróun landsframleiðslu allan 8. áratuginn og fram yfir miðjan 9. ára- tuginn. Þannig var iðnaðarframleibsla á árinu 1987 rúmlega tvöfalt meiri en hún var árið 1970 og sömu sögu er að segja um landsframleiðsluna. Frá árinu 1987 hefur þróun ibnaðarframleiðslu hins vegar verið töluvert óhagstæðari en þró- un landsframleiðslu. Talið er að iðnaöar- framleibsla á þessu ári verði um 12-14% minni en hún var árið 1987, en lands- framleiðslan hefur hins vegar nokkum veginn staðið í stað á þessu tímabili.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.