Tíminn - 09.04.1994, Blaðsíða 15

Tíminn - 09.04.1994, Blaðsíða 15
Laugardagur 9. apríl 1994 15 Sveinn Einarsson hlebslumaöur frá Hrjót Vinur rainn, Sveinn Einarsson, er látinn. Hin langa úrfesti á enda runnin, sem móöur hans dreymdi er hún bar hann undir belti. „Þá skuld eiga allir að gjalda," sagði Skarphéöinn og ekki er langt síðan Sveinn rifjaði upp þessi ummæli fomkappans í tali okkar, úr þeirri bók sem hann mat bóka mest. Ég kynntist Sveini Einarssyni sumarið 1965 austur á Egilsstöð- um. Hann var þá að vinna verk fyrir foreldra mína og bjó hjá okk- ur um nokkurt skeið. Tókst þar með okkur vinátta, sem hefur haldist óslitiö síðan. Mér þótti maðurinn strax afburða skemmti- legur viðræðu. Hann var mjög sjálfstæður og fmmlegur í hugs- un, óþreytandi ab ræöa hin ólík- ustu málefni og var einkar lagið aö varpa nýju ljósi á hefðbundin viöhorf. Hann var alltaf jafn lif- andi og einlægur í leit sinni aö lausn lífsgátunnar og svo heim- t MINNING spekilega þenkjandi aö unun var á að hlýöa. Hann var sannur heimspekingur eða öllu heldur lífsspekingur, til aðgreiningar frá hinni steingeldu þrætubókarlist og rökfræðilega útúrsnúningi sem einkennir svo mikið af heim- spekilegri umræðu nú til dags. Margra ógleymanlegra samvem- stunda minnist ég á heimili Sveins og Bjargar á Hallormsstað. Hann situr viö borð sitt og tálgar og smíðar muni úr birki og oröin falla eitt af öðm með spónunum sem hrannast upp við fætur okk- ar. Öðm hverju lítur hann upp, strýkur smíðisgripinn og horfir spyrjandi, dreymnum augum út í bláinn um stund og tekur síðan upp þráðinn á ný. Oft sátum við og spjölluðum fram á rauöa nótt um lífið og hinstu rök tilvemnnar. Ófá em þau spakmæli og gullkom sem hann hefur gaukaö að mér úr ís- lendingasögunum og Passíusálm- unum, enda mörg af eftirlætis spakmælum Sveins oröin mér töm á tungu — við vitum ei hvers biðja ber — hvað bíður síns tíma — þú veist ei hvem þú hittir þar —, og svo mætti lengi telja. Sveinn var einn af þeim fáu mönnum á vomm dögum sem ómengaðir máttu teljast af enskri tungu og neitaöi hann að bera sér í munn þær enskuslettur sem tíðkast nú mjög, sagöist fá óbragð í munninn. Einkum var honum illa við orðið „sjoppa" og nefndi fyrirbærið soppu ef hann mátti til. Hann hafði dmkkið í sig hinn kjarnmikla og safaríka mjöð ís- lenskrar frásagnarlistar í fomsög- unum og oft var ég sem bergnum- inn þegar ég hlustaði á hann lýsa sögupersónum og atburðum úr ís- lendingasögunum. Hann gjör- Hrefna Pétursdóttir hjúkrunarkona Fædd 1. maí 1938 Dáin 28. mars 1994 Sú jólagjöf, sem gladdi mig mest á síðustu jólum, aö öðmm ólöstuðum, var jólakortið frá henni Hrefnu. Hún skrifaði það á sjúkrahúsi í Gautaborg 16. des- ember, fimm dögum eftir stóra aðgerð. „Loksins fékk ég nýra," segir hún þar, og bréfið er fullt af bjartsýni og fögnuði, enda var hún búin að vera nýrnaveik í 30 ár og biðin eftir nýra oröin 8 ár. Bæbi ným vom orðin alveg óvirk. Allan þann tíma var hún ýmist í gervinýra eða svokallaðri pokahreinsun og varb sjálf aö passa upp á hana af hinni mestu nákvæmni. Þá kom þaö sér vel, að hún var hjúkrunarkona. Það var ekki nýja nýrað, sem brást. Þab stóð sig allan tímann. Það urðu því mikil og sár vonbrigbi, þegar Bolli eiginmabur hennar hringdi og sagöi lát hennar. Aldrei heyröist frá henni eitt einasta æðmorð. Hrefna var kona, sem ekki var hægt annað en dást að. Veikindi hennar vom bara sjálfsagður hlutur. Milli þess sem hún var í nýrna- vél reyndi hún aö vinna eins og ekkert væri. Á síöasta jólakort- inu stendur: „Ég var nýbúin að taka próf í öldungadeildinni, fyrst í Laxdælu, íslenskri mál- fræöi og bókmenntum og einn- ig skrifaði ég smáritgerð. Þetta gekk allt mjög vel." Þegar litið er til baka koma ýmsar minningar um Hrefnu upp 1 hugann og allar ljúfar og góðar. Fljótstunga varð „sveitin" hennar, sem hún batt órjúfandi tryggð vib, sem og okkur systk- inin og foreldra okkar, og hérna dvaldi hún í sjö sumur hjá for- eldmm mínum. Við Sigrún syst- ir mín vomm að rifja upp, þegar hún kom hingað í fýrsta sinn í skotapilsinu sínu og grænu peysunni, nýorðin átta ára og lítil eftir aldri, bamslega einlæg og alltaf í sólskinsskapi. Hún var að fara að heiman í fyrsta sinn, nema hún hafði eitthvað verið á bamaheimilinu á Silungapolli. Þar var ekkert að gera nema „tína ber og syngja", eins og hún orðaði það. Það fannst henni dálítiö einhæft, blessabri. t MINNING Hér kom hún í allt annan heim, og hér var allt nýtt fyrir henni. Hér vom húsdýr af öllum tegundum, og þó hún væri til dæmis svolítið smeyk viö hest- ana, vom þeir óneitanlega spennandi. Og ung stúlka, sem hún dáðist mikið að fyrir fegurð, var „álíka falleg og Bauga". Héma vomm við systkinin sjö og orðin uppkomin. Hún varö sú, sem öllum þótti vænt um og höfðu fyrir litla bamið á bæn- um. Tilsvörin hennar vom alveg óborganleg og sindmðu af græskulausri og góölátlegri glettni. Pétur Jakobsson læknir á Fæb- ingadeildinni, pabbi hennar, og Bergþór Jónsson, pabbi okkar, vom systrasynir. Móðir hennar var Margrét Einarsdóttir hjúkr- unarkona. Hrefna var fædd í Odense í Danmörku. Hún lauk námi í hjúkrun á Landspítalanum 1960 og vann þar alla tíð nema allra síöast og árin, sem hún dvaldi á ísafirði, en þar var Bolli Kjart- ansson, maöur hennar, bæjar- stjóri um tíma. Þau Bolli giftu sig 1963. Bolli, sem er öölings- maður á allan hátt, reyndist henni frábærlega vel. Hann er kennari í Verslunarskólanum. Þau eignuðust tvo efnilega syni: Ásgeir myndatökumann, sem er fæddur 1964 og starfar í Banda- ríkjunum, og Kjartan, sem er fæddur 1968 og nam þýsku og þýskar bókmenntir í Þýskalandi, en er fluttur heim og er um þaö bil að ljúka leiðsögunámi. Þegar Hjörtur sonur minn var níu ára veiktist hann alvarlega, var þrisvar skorinn upp á hálf- um mánuði og var vart hugaö líf. Þá hringdi Hrefna oft og bauðst til að vaka yfir honum á nóttunni, þó að hún ætti lítið bam heima og stundaöi hjúkmn á öðm sjúkrahúsi. Systmnum á Landakoti fannst hún ekki nógu fullorðinsleg til aö vera alvöm hjúkmnarkona, en þær áttu eftir að skipta um skoöun. Það var ekki nóg með aö hún sýndi Hirtí takmarkalausa umhyggju. Á stofunni var annar sjúklingur, sem var langt leiddur af krabba- meini. Hún hlynntí líka svo vel að honum, aö hann var farinn að spyrja á hverju kvöldi: „Kemur sú litla í kvöld?" Hún var ekki bara hjúkmnar- kona af guðs náö, heldur stafaöi frá henni öryggi og hlýju. Það var mannbætandi að umgangast hana, enda er hennar sárt sakn- aö. Blessuð sé minning hennar. Mig langar að enda þessi orð meö þeim tveim sálmaversum, sem ég veit einna fegurst og gætí trúaö, að hún myndi vilja gera aö sínum kveðjuorðum til vina og vandamanna: Sýn mér, sólarfaðir, sjónir hœrri en þessar, málið mitt er síðast miklar þig og blessar. Sýn mér scett í anda sœla vini mína, blessun minna bama burtför mína krýna. Dœm svo mildan dauða, Drottinn, þínu bami, eins og léttu laufi lyfti blœr ftá hjami, eins og lítill lcekur Ijúki sínu hjali, þar sem lygn í leyni liggur marinn svali. (Matthías Jochumsson) Ingibjörg Bergþórsdóttir, Fljótstungu Ó, skamma tíð í skugga þínum bíð ég þess að heyra hneggjað lágt við þilið heiti ég þá á þig dúfan mín hvíta fljúgðu fylgdu bliki sólarsteinsins fljúgðu beint Eysteinn Bjömsson Það er undarleg tilfinning að mæla eftir vin, sem með réttu starfar og lifir í hugmyndalegum skilningi hiö innra með þeim sem eftir stendur, — og andvarpar, fullur eftírsjár. En um leið er það ljúf gleði sem gagntekur hann, — hamingja yfir því aö hafa notíð sannrar ánægju í vináttu sem var engu öðm lík: byggð á hjartans einlægni, ástúölegu viðmótí, væntumþykju, örlætí, kjamyrtu málfari og orðgnótt, styrkt af inn- gróinni virðingu fyrir náttúm landsins, skarpskyggni og yfirsýn á liðna tíð, sögu og atburöi þjóðar tíl foma, og göfguð í jákvæðri leiðsögn handa þeim sem eftir lifa og erfa landiö. Sönn sköpun er gmnduð á veikri tým í djúpi sálarinnar, hvikulum loga sem tendrast upp og flæðir yfir myrkriö og leysir það í sundur eins og skýjaslæöu í mikilli sól um sumar. í túlkun listamannsins tekur þetta ljós á sig form og virkni, markvissa byggingu og niðurskipan lita og línuspil, og ósamstaeð atriði raðast saman svo úr verður heild, ígildi gagnsærrar, fmmlegrar hugsunar. Handverk Sveins Einarssonar bera vitni um fágætan skilning á ebli efnisins, lögun þess og áferö. Þau falla inn í landið, ósjálfrátt og áreynslulaust eins og grasiö vex úr moldinni uppvið klettínn. Tálgumyndir hans í tré og stein bera blæ af bamslegu hjartalagi, em svipir kunnugra, líkingar úr ævintýmm og bókum, leiftur úr aldanna rás. Hvort tveggja er innileg tjáning, sönn og eðlislæg sköpun: listaverk. Sjálfur var Sveinn gull af manni, mikilfengleg persóna, eins og ný- stiginn út úr rammíslenskri þjóð- sögu meö fjöregg sitt í farteskinu, — og hefur nú hörfað til baka. Níels Hafstein og fjölskylda ÚTBOÐ F.h. gatnamálastjórans f Reykjavík, er óskaö eftir tilboöum I eftirfar- andi verk: Hverfismiðstöð í Grafarvogi. Lóðarfrágangur — áfangi 2. Helstu magntölur enj: Uppúrtekt 2.500 m3 Fylling 1.700 m3 Regnvatnslagnir 270 m Steypumót 520 m2 Snjóbræðslulagnir 2.000 m Jöfnun undir malbik 3.200 m2 Hellulagnir 1.000 m Verkinu skal lokiö fyrir 1. ágúst 1994. Útboösgögn veröa afhent á skrifstofu vom, Frlkirkjuvegi 3, Reykjavlk, frá og meö þriöjudeginum 12. april 1994, gegn kr. 10.000,- skilatryggingu. Tilboöin veröa opnuö á sama staö miðvikudaginn 20. april 1994, kl. 14,00. INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR (REYKJAVÍK PURCHASING CENTER) Fríkirkjuvegi 3 - Sími 25800 ÚTBOÐ F.h. Vatnsveitu Reykjavíkur, er óskaö eftir tilboöum f lagningu aðalæö- ar VR 2, 7. áfangl. Smálönd — Laxalóni. Helstu magntölur eru: Þvermál plpna: 0 800 mm og 0 250 mm Lengd: u.þ.b. 750 m Útboösgögn verða afhent á skrifstofu vorri, Frfkirkjuvegi 3, Reykjavlk, gegn kr. 10.000,- skilatryggingu. Tilboöin veröa opnuö á sama staö miðvikudaginn 27. apríl 1994, kl. 14,00. INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR (REYKJAVÍK PURCHASING CENTER) Fríkirkjuvegi 3 - Sími 25800 þekkti heim og sögusvið fom- sagnanna og lifði sig svo inn í at- buröarás þeirra að ætla mætti að hann hafi verið í hópi þeirra manna sem þá riöu um héruð. Tíðum bar það við aö ég og kunningjar mínir stóðum á gati í samræðum um íslendingasögum- ar og þurfti ég þá ekki annað en hringja í Svein og varð honum aldrei svarafátt. Kæri vinur. Þú áminntir mig oft um ab vera ekki of margoröur og ráðlagðir mér aö nota hinn knappa stíl fomsagnanna í skrif- um mínum. Nú er komið aö leið- arlokum og ekki hef ég enn minnst á ævistarf þitt við hleöslu og byggingu úr torfi og grjótí. Hefur þú, að öðmm ólöstuöum, sýnt þessari rammíslensku bygg- ingarlist okkar íslendinga hvað mestan sóma síðustu áratugina. Þau verk þín em nú oröin býsna mörg um allt land og munu lengi lifa. Nægir þar að nefna endur- byggingu torfbæjarins á Sænauta- seli í Jökuldalsheiöi, en þaö verk var tilnefnt til Menningarverð- launa DV í byggingarlist á þessu ári. Nú ert þú til moldar borinn — þeirrar moldar sem þú fórst um höndum nærri daglega allt þitt Iíf. Og víst er um það, Sveinn minn kæri, að maður er moldu samur, eins og þú sagðir stund- um. Mig langar aö þakka þér af heilum hug allt sem þú gafst mér af örlátu hjarta, og sem við báöir vitum að mölur og ryð fær ekki grandað, og kveð þig hinstu kveðju þessum ljóðlínum mín- um:

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.