Tíminn - 21.09.1994, Blaðsíða 8

8

Mi&vikudagur 21. september 1994
Svo er ab heyra á fréttum ab Albanir vilji víbast hvar frekar vera en í œttlandi sínu. Myndin er af albönsku flóttafólki í ítalskrí hafnarborg fyrir
nokkrum árum.
Fleiri óróleg horn
Stjórnir Albaníu og
Crikklands magna
upp óvinarímyndir til
aö leiöa athygli
þjóöa sinna frá fá-
tœkt og efnahags-
vandrϚum
Bosnía er sem alkunnugt
má vera það Balkanlanda
sem mesta athygli hefur
dregið að sér undanfarið, en
órólegu hornin þar eru fleiri.
Eitt þeirra er Epíros, svæði sem
skiptist á milli Grikklands og
Albaníu. Þar hafa í aldanna rás
búið bæði (JjTikkir og Albanir
og þar áður Grikkir og Illýrar,
sem Albanir a.m.k. telja for-
feöur sína. Og samkomulagið
á milli þjóða þessara hefur oft
verið miður gott. Svo er enn.
Forseti Albaníu heitir Salih
Berisha, fyrrum gæðingur og
líflæknir Hoxha einræðis-
herra. Þegar tímarnir breyttust
þarlendis, breytti Berisha sjálf-
um sér í lýöræöissinna, hækk-
aði við það enn í valdastigan-
um og setti fyrrverandi mat-
móður sína, ekkju Hoxha, í
fangelsi. Bar hann hana mörg-
um sökum og misþungum,
m.a. annars ab hún hefði
fengið sér kaffi og vínarbrauð
á ríkisins kostnað er hún beiö
á flugvelli eftir sendinefnd. Fá-
tækt er meiri þarlendis en lík-
lega í nokkru öbru Evrópu-
landi. Berisha forseti er af
þeirri ástæðu og fleirum ekki
öruggur í sessi og eins og
margir aðrir valdhafar, sem
þannig hefur staðið á fyrir,
hefur hann gripið til þess ráðs
aö magna upp óvinarímynd.
Til þess valdi forsetinn gríska
þjóðernisminnihlutann í al-
banska hlutanum af Epíros.
Fyrir skömmu voru fimm
menn af því fólki dæmdir fyrir
njósnir og ólöglega vopna-
eign. Vestrænir fréttamenn
kalla það sýndarréttarhöld.
Áróður gegn Grikkjum er dag-
legt brauð í albanska sjónvarp-
inu.
Verkamenn reknir
úr landi
í Grikklandi býr frá fornu fari
eitthvaö af Albönum og auk
þess hafa síðustu árin tugþús-
undir Albana farið til Grikk-
lands, bæði löglega og ólög-
lega, í atvinnuleit. Albaníu
bagar mjög skortur á erlend-
um gjaldeyri og hefur því orð-
ib háb peningum þeim, sem
albanskir verkamenn í Grikk-
landi senda heim.
Gríska stjórnin svaraði
nefndum réttarhöldum og
öðrum þrengingum, sem
Grikkir í Albaníu hafa orðið
fyrir, fyrr á árinu með því að
stöðva peningasendingarnar
til Albaníu. Þar að auki hefur
Grikkjastjórn hafist handa við
að reka albanska verkamenn í
Grikklandi úr landi, og er sagt
að um þúsund þeirra séu nú
reknir norður yfir landamærin
á dag, að meðaltali. Þeir af
verkamönnum þessum, sem
hafa gildar grískar vegabréfs-
áritanir, eru reknir burt engu
síður en hinir. Sumra mál er
að vísu að margir hinna brott-
reknu laumist subur yfir
landamærin jafnharðan. Til-
gangur grísku stjórnarinnar
meb þessu mundi vera að
veikla efnahagslíf Albaníu,
sem ekki má við miklu, og
grafa þar með undan stjórn
Berisha.
Róttækir grískir þjóðernis-
sinnar halda því hástöfum
fram að Norður-Epíros, sem er
hluti af Albaníu, sé með réttu
BAKSVIÐ
DAGUR ÞORLEIFSSON
grískt land og eigi Grikkir því
að innlima það. Gríska stjórn-
in tekur að vísu ekki beinlínis
undir það, en einnig Grikk-
land á í miklum efnahags-
vandræðum. Andreas gamli
Papandreú, forsætisráðherra
Grikklands, sem vel kann að
spila á tilfinningar fjöldans,
telur því kannski að einnig sér
sé full þörf á óvinarímynd til
þess að festa athygli almenn-
ings við. A.m.k. hefur stjórn
hans undanfarib öbru hverju
tekið að vissu marki undir
áróbur róttækra þjóðernis-
sinna gegn Albönum og við-
víkjandi Epíros.
Forseti Albana
Fréttaskýrendur sumir segja
að Berisha muni vera maður
metnaðargjarn og líti svo á að
forsetaembættið í landi hans
sé alltof valdalítib. Hafi hann
nú í huga að knýja fram sam-
þykkt nýrrar stjórnarskrár, er
dragi úr valdi þingsins og auki
mjög vald forseta. Athygli hef-
ur og vakið að Berisha talar
gjarnan um sjálfan sig sem
forseta Albana, fremur en Al-
baníu. Með því virðist hann
gefa í skyn, að hann líti á sig
sem forsvarsmann allra Al-
bana, bæbi í Albaníu og ann-
arstaðar. Og Albanir utan Al-
baníu eru varla miklu færri en
þeir sem eru í Albaníu sjálfri.
Ibúar Albaníu eru um þrjár
milljónir, en í héraðinu Koso-
vo í Serbíu búa líklega um
tvær milljónir Albana. Þar að
auki eru samkvæmt einni
heimild um 400.000 Albanir í
Makedóníu, um 100.000 í
Svartfjallalandi og eitthvab af
þeim er í Grikklandi.
Albanía hefur varla tök á að
reka herskáa útþenslustefnu,
en stjórn hennar getur fært sér
í nyt í því sambandi að Alban-
ir í Kosovo og Makedóníu una
illa yfirráðum Serba og Make-
dóna. Ástandið í Kosovo hefur
lengi verið talið eldfimt. Og
Makedónía er völt á fótum.
Þar kemur til, fyrir utan
óánægju albanska þjóðern-
isminnihlutans, að ekkert
grannríkja hennar er henni
velviljað. Grikkir gruna Make-
dóna um ab ásælast hluta af
Norður-Grikklandi, sem einn-
ig heitir Makedónía, og eru
reiðir þeim fyrir að nota tákn
frá Makedóníu hinni fornu,
frá tíð þeirra frægu febga Fil-
ippusar og Alexanders mikla.
Gríska stjórnin setti af því til-
efni viðskiptabann á Make-
dóníu. Búlgaría hefur að vísu
viðurkennt Makedóníu, en
með semingi og lítur svo á að
Makedónar séu eiginlega Búlg-
arar. Með því er gefið í skyn að
Makedónía eigi að vera hluti
af Búlgaríu. Og serbneska
stjórnin hefur einnig þungan
hug á þessu nýja ríki.
Við þetta er að bæta að deilur
Serba og Króata um héruð þau
í Króatíu, sem byggb eru Serb-
um, eru óleystar og gamalgró-
ið hatur milli Grikkja og
Tyrkja er samt við sig. Hættan
í því sambandi hefur aukist
við líkur á því að Tyrkir hlutist
til um málefni á Balkanskaga
til stuðnings trúbræðrum sín-
um þar, Albönum og Bosníu-
múslímum. ■
Mitterrand segist ekkert hafa ab
fela, en hann var mikill hœgrimab-
ur á yngrí árum.
Æskuár Mitterrands
Une jeunesse francaise: Francois Mitterr-
and 1934-1947, eftir Pierre Péan. Fayard,
616 bls.
í maí 1995 rennur út annað sjö
ára kjörtímabil Francois Mitterr-
ands, forseta Frakklands, en
hann er nú 77 ára ab aldri. í
Frakklandi, snemma í septem-
ber, kom út bók þessi, en höf-
undur hennar er kunnur blaða-
maður. Veitti Mitterrand hon-
um aðgang að bréfum sínum og
öðrum gögnum um æskuár sín
og fyrstu skref á stjórnmála-
brautinni, meðan hann var enn
innan við tvítugt. í ritdómi í
Time 12. september 1994 sagði:
„Höfundar, vinveittir Mitterr-
and, sem um ævi hans hafa
fjallað, hafa hlaupið yfir eða
sneitt hjá spurningum, sem leit-
að hafa á alla samtíðarmenn
Mitterrands: Hvað hafðist hann
að fyrir síðari heimsstyrjöldina
og meðan Þjóöverjar hersátu
Frakkland? Eftir athuganir sínar
veitir Péan svör, sem á óvart
koma þeim sem þekktu einung-
is til starfa Mitterrands í frönsku
andspyrnuhreyfingunni, sem
hann og aðrir hafa frá skýrt."
„Átján ára gamall gekk Mitterr-
and í æskulýðsfélag frönsku
hægrihreyfingarinnar Croix-de-
Feu (Eldkrossins). Og til er
mynd af honum í kröfugöngu
1935 undir borðum með áletr-
uninni: Dehors des Métégues (það
er, Út meb útlendinga). Mitterr-
and átti vini í Cagoule, leynileg-
um samtökum fasista, sem
myrtu og rébust á Gyöinga. Sem
innanríkisráðherra eftir styrj-
öldina reyndi Mitterrand að
Fréttir af bókum
leysa nokk'ra félagsmenn þeirra
úr fangelsi. Mitterrand dáöi
Pétain marskálk, höfuð Vichy-
stjórnarinnar, og vann fyrir
hann. í nóvember 1941 var
honum veitt æðsta heiðursvið-
urkenning Vichy-stjórnarinnar.
Hann hélt vib vináttu sinni viö
René Bosquet, lögreglustjóra
Vichy-stjórnarinnar. En allt til
þess, að Bosquet var ráðinn af
dögum (1993), átti hann í mála-
rekstri til að komast hjá mál-
sókn fyrir að hafa framselt Gyð-
inga á hernámsárunum. Að því
er Péan segir, bauð Mitterrand
honum til kvöldverðar, jafnvel
er liöið var fram til 1986."
„Mitterrand söðlaði um og fór
aö vinna fyrir andspyrnuhreyf-
inguna snemma árs 1943, ári
síöar en látið hefur verið í veðri
vaka á undanförnum árum, en
þá fóru að verða miklar horfur á
sigri bandamanna. Péan birtir
bréf, ritað á stríösárunum, frá
Henri Frénay, forstöðumanni
Sameinuöu andspyrnuhreyfing-
arinnar. Starfsmaður útlaga-
stjórnar Charles de Gaulle hafði
haft efasemdir um hughvarf
Mitterrands, sem áöur hafði ver-
ið Vichy-stjórninni hollur.
Frénay skrifaði: „Harmleikur
Frakklands er, að heiðvirðir og
réttsýnir menn tóku Pétain um
skeið trúanlegan og settu traust
sitt á hann. Án efa urbu þeim á
mistök, en mistök í góðri trú,
sem við getum ekki sakfellt þá
fyrir."" ■