Tíminn - 01.04.1995, Page 17

Laugardagur 1. apríl 1995
étre.—t.._
wHwfwW
17
Þuríöur Jónsdóttir:
Neytendur og bændur
Því er stundum haldið fram ab
Neytendasamtökin séu á móti ís-
lenskum landbúnaöi og raunar
bændum yfirleitt. Þetta er ekki rétt.
Kvótakerfib þarf aö
leggja ni&ur
Neytendasamtökin hafa gagn-
rýnt mjög það kerfi sem byggt hefur
verib í kringum íslenskan landbún-
að og ítrekab krafist þess að því
verði kastað fyrir róba. Talið að
þetta kerfi sé í raun jafn óhagstætt
bændum sem neytendum. Flatur
niðurskurður hefur þýtt ab bændur
hafa ekki getað nýtt sér þá fjárfest-
ingu sem þeir hafa lagt í og um leið
hefur framleiðslan orðið óhag-
kvæmari. Að sjálfsögðu leiðir þetta
af sér hærra verb til neytenda.
Þannig hefur kvótakerfið leitt af sér
lakari lífskjör, bæði fyrir bændur og
neytendur. Allt tal um hagræöingu
hjá bændum er þannig hjóm eitt,
þab getur ekki talist hagræðing sem
eingöngu er fólgin í launalækkun
til bænda. Neytendasamtökin telja
óhjákvæmilegt að breytt verði um
VETTVANGUR
flutningsuppbóta. Samtökin hafa
fallist á að landbúnaðurinn fengi
eðlilegan aðlögunartíma. Víðast er
spurt um gæði vörunnar og hvort
verðið sé lágt, hvaðan hún komi
skipti neytandann hins vegar
minna máli.
Neytendasamtökin hafa þó talið
það skipta miklu máli að við íslend-
ingar höfum í landinu öflugan
landbúnað, landbúnað sem áfram
byði upp á þær gæðavörur sem
hann hefur gert fram að þessu.
Bændum verbur að gera kleift að
framleiða vörur sínar án fram-
leiðslutakmarkana á eigin ábyrgð
og jafnframt verður gerður skýr
greinarmunur á framleiðslu og
vinnslu búvara. Um leið verði
tryggt með aðgerðum stjórnvalda
að jarðnýting verði með þeim
hætti, ab umhverfinu sé ekki hætta
búin. Ef tryggja á að sú fjárfesting
sem fyrir hendi er á einstökum bú-
um verði fullnýtt, verður að afnema
þær framleiðslutakmarkanir sem
stjórnvöld hafa lagt á bændur, en
þá þyrftu þeir sjálfir að bera ábyrgð
á ákvörðunum sínum. Um leib væri
tryggt að stærðarhagkvæmni nyti
sín til hins ýtrasta. En þegar talað er
um hagræðingu má ekki gleyma
milliliðunum því þar er ekki síbur
hægt að hagræða. Áfram er fram-
leiðslugeta mjólkursamlaga langt
umfram það magn mjólkur sem þau
hafa til vinnslu. Og þrátt fyrir að
stjórnvöld hafi reynt ab nota úreld-
ingarsjóð sem beitu til ab óhag-
kvæmustu mjólkursamlögin yrðu
lögð niður, hefur árangur nánast
enginn verið. Þab hlýtur einnig að
teljast óásættanlegt, jafnt af hálfu
neytenda sem bænda, að slátur-
kostnaöur hérlendis sé margfaldur
miðað við það sem hann er í ná-
grannalöndunum. Það er eingöngu
í svínaframleiðslunni þar sem hann
er sambærilegur við nágrannalönd-
in. Gæti skýringin verib sú að opin-
ber afskipti af þessari grein hafa
engin verib?
Nýr GATT-
samningur
Meb GATT-samningnum verður
innflutningur á landbúnaðarvörum
heimill, en jafnframt er stjórnvöld-
um heimilt að leggja á jöfnunar-
tolla. Megin hugsun þessa samn-
ings er að í upphafi verði verð inn-
fluttra vara ekki lægra en þeirra inn-
lendu, nema á mjög óverulegu
magni. Á samningstímanum (6 ár)
á að minnka bæði innlenda stuðn-
ing í einstökum löndum og minnka
útflutningsbætur, en samhliða á að
draga úr jöfnunartollum. Þetta á ab
tryggja ab landbúnaður í hverju
landi fái umþóttunartíma, en jafn-
framt að aukin samkeppni leiði til
aukinnar hagkvæmni. En viö skul-
um einnig hafa í huga að GATT-
samningurinn færir okkur mögu-
leika á erlendum mörkuðum. En til
að svo verði, er nauðsynlegt að
verbið hjá okkur lækki og aö viö
markaðssetjum vöruna á réttan
hátt. Við skulum þar hafa í huga að
við erum með hágæöavöru undir
höndum og þannig ber að selja
hana. Það er því mjög raunhæft að
fullyröa, að eftir naubsynlega hag-
ræðingu geti komið þeir tímar aö
hægt sé að auka framleiðsluna á
nýjan leik til að uppfylla eftirspurn
á erlendum mörkuðum. Framtíð ís-
lensks landbúnaðar er því björt,
en þá verðum við að hafa kjark og
þor til að gera nauðsynlegar
breytingar og aö láta markaðinn
ráða eins og raunar aðrar atvinnu-
greinar hafa þurft að gera og
gengið bara vel.
Höfundur er varaformabur Neytendasam-
takanna.
stefnu í landbúnaðarmálum. Sam-
tökin telja nauðsynlegt að núver-
andi kerfi verðstýringar, kvóta og
verðmiblunar verði afnumið. Röng
stjórnun og óheppileg safskipti af
málefrium þessarar atvinnugreinar
hafa haft þau áhrif, aö sveitir lands-
ins eru víða að leggjast í auðn og
innlendar búvörur eru almennt
mun dýrari en búvörur sem boðnar
eru neytendum í nágrannalöndum
okkar.
Þjó&ernissinnu5
Neytendasmatök
Neytendasamtökin hafa hins
vegar gert sér þab ljóst ab þegar bú-
ið er að byggja upp slíkt kerfi í
kringum eina atvinnugrein eins og
er meb landbúnað, er ekki hægt ab
breyta því á einni nóttu. Þetta á við
um sjálft kvótakerfið og innflutn-
ing landbúnaðarvara. Stefnubreyt-
ing í landbúnaði er ekki síður mikil-
væg til að auðvelda íslenskum land-
búnabi ab mæta þeirri samkeppni
sem alþjóðlegir viðskiptasamningar
munu leiða til á næstu árum. Til ab
tryggja eðlilega samkeppni hafa
Neytendasamtökin lagt áherslu á að
innflutningur búvara hæfist fyrst
með alþjóblegum samningum eins
og GATT-samningnum. Þó ekki
þannig að allt yrði galopnab í einu
vetfangi og að hingað streymdu inn
niðurgreiddar landbúnaðarvörur
sem rústa mundi íslenskum land-
búnaöi. GATT-samningurinn geng-
ur hins vegar út á að gera viðskipti
landa á milli með þessar vörur
sanngjarnari, m'.a. með lækkun út-
Ná ttúrulagaflokkurinn
Mótmælir
áhugaleysi
Ríkissjónvarps
Náttúrulagaflokkur Islands hef-
ur sent útvarpsrábi bréf þar sem
mótmælt er meintu áhugaleysi
Ríkissjónvarpsins á flokknum.
Bent er á að samkvæmt skob-
anakönnun í DV mælist flokk-
urinn meb 2% fyigi í Reykjavík.
Þessa hafi ekki verib getib einu
orbi í frétt sjónvarpsins um
könnunina.
„Meb sama áframhaldi verbur
flokkurinn kominn með þing-
mann þann 8. apríl," segir Helgi
Jóhann Hauksson, útbreiðslu-
stjóri flokksins, og segir að á
stuttum tíma hafi fjöldi fólks
ákveðið að kjósa flokkinn. ■
Arnþrúbur Karlsdóttir:
íþróttir gegn afbrotum
Þab má öllum vera ljóst ab ung-
lingsárin eru mjög mikilvæg,
þar sem unglingar eru ab breyt-
ast úr börnum í fullorbna.
Gæfa eba ógæfa á þessum árum
getur rábib júrslitum um hvers-
konar einstakling vib fáum í
samfélagib. Áhugamál í frí-
stundum hafa afgerandi áhrif á
framtíb þessara barna.
Ekki hægt aö
tryggja sig gegn af-
brotum
Stöbugt berast fréttir af af-
brotum unglinga og er þá verib
ab tala um aldurinn frá 11-16
ára og því mibur fer þeim fjölg-
andi sem bætast í hóp þeirra
ógæfusömu einstaklinga. Eink-
um eru þaö brotaflokkar s.s.
þjófnabir, hnupl, eignasþjöll,
ölvun á almannafæri, líkams-
árásir og fíkniefnamisferli sem
mest ber á þar sem unglingar
eiga hlut ab máli. Þaö er alveg
VETTVANGUR
ljóst ab þeir unglingar, sem
hafa komist í kast viö lögin,
eiga um sárt ab binda og þeir
hinir sömu þurfa verulegan
stubning og abstob. Þar reynir
fyrst og fremst á heimilin, á
uppalendur, en reynslan sýnir
aö þar er víba pottur brotinn. í
þessum efnum er ekki spurt um
peningalegar eignir fólks, því
enginn getur tryggt sig fyrir því
ab barn viökomandi geti ekki
villst af leiö. Börn þeirra efna-
minni falla ekkert frekar fyrir
freistingu afbrota, þaö er mis-
skilningur.
íþróttir geta
hjálpab
Þab er margsannaö mál ab
börn og unglingar, sem leggja
fyrir sig hvers kyns íþróttir,
leiöast miklu síöur út í óreglu
og afbrot, sem oft vilja haldast í
hendur á þessum árum. í frí-
stundum sínum hafa þessir
krakkar aö einhverju ab stefna,
þeir hafa markmiö sem vert er
aö ná. íþróttaiökun kemur í veg
fyrir tómleika og þaö afskipta-
leysi, sem fjölmargir unglingar
búa vib heima hjá sér. Þá sýna
erlendar rannsóknir ab ung-
lingum, sem stunda íþróttir,
gengur mun betur í námi.
Iþróttir eru líka hollar í líkam-
legu tilliti og hafa ekki hvab síst
áhrif á andlegt atgervi einstak-
lingsins. Þab er hollt ab læra ab
tapa leik og unna öbrum vel-
gengni og þaö er ennfremur
mjög gott ab læra aö sigra og
meöhöndla sigur. Unglingar,
sem upplifa þetta, fá góban
undirbúning fyrir framtíöina,
því þaö reynir margoft á þessa
þætti seinna í lífinu. í lífi sem
er stööugum breytingum und-
irorpiö.
Afbrotavarnaráb
Þab er mikilvægt aö næsta
ríkisstjórn láti málefni ung-
linga til sín taka og setji á lagg-
irnar afbrotavarnaráb, sem
heföi yfirumsjón alls forvarna-
starfs. Slíkt ráö yröi ab starfa í
nánum tengslum m.a. vib lög-
regluna, skólana, íþróttafélögin
og ýmis önnur félagasamtök.
Þaö er vel þess viröi ab kanna
þann möguleika ab semja vib
íþróttafélögin um ab þau taki
aö sér félagsstarf unglinga í
mun ríkara rnæli en nú er, gegn
þóknun. Þeim fjármunum væri
vel variö og kæmi öllum til
góba, því helsti vandi íþróttafé-
laganna í dag er fjárskortur. Þaö
leibir af sér aö æfingagjöld eru
baggi á sumum heimilum og
þab bitnar auövitaö á þeim sem
síst skyldi, börnum og ungling-
um sem eiga aö fá aö sitja vib
sama borö og njóta hæfileika
sinna, auk þess aö forba þeim
frá óhæfuverkum götulífsins.
Höfundur er fyrrverandi lögreglumabur
og skipar 3. sæti á lista Framsóknar-
flokksins í Reykjavík til alþingiskosn-
BILALEIGA
AKUREYRAR
MEÐ ÚTIBÚ ALLT í
KRING UM LANDIÐ
MUNIÐ ÓDÝRU
HELGARPAKKANA
OKKAR
REYKJAVtK
91-686915
AKUREYRI
96-21715
PÖNTUM BÍLA ERLENDIS
interRent
Europcar
Skýrsla um samfélag, bók
Tómasar Ounnarasonar, ar un
leyndarbróf Hmstaróttar, matot
lögbrat ssóstu smbmttlsmanna
eg þtfgn ksrfislns. Verð kr. 1.980.
Frambjobendur
í hrakningum
Frambjóbendur til alþingis-
kosninga á Vesturlandi lentu
í hrakningum á Snæfellsnesi
vegna mikillar ófærbar í vik-
unni.
Þeir héldu sameiginlegan
framboösfund sinn á þriöju-
dagskvöld í Grundarfiröi. Þar
voru mættir frambjóbendur
frá öllum flokkum nema Nátt-
úmlagaflokki. Eftir fundinn
hugsubu frambjóbendurnir sér
til heimfarar, en þeir búa vítt
og breitt um kjördæmib. Um
kvöldiö hafbi brostiö á meb
snjókomu og byl á Snæfells-
nesi og geröi töluveröa ófærö.
Mun ferbin hafa sóst þeim
seint og eftir næturlangan
barning komust frambjóbend-
urnir viö illan leik til Stykkis-
hólms og beiddust þar nætur-
gistingar á hótelinu. Fregnir
herma aö frambjóbendur bæbi
Framsóknar og Alþýöubanda-
lags hafi þurft ab láta fram-
bjóbanda Sjálfstæbisflokksins.
draga sig á Ieiöarenda. Hvort
þab gefur einhverjar vísbend-
ingar um komandi stjórnar-
myndunarvibræbur skal ósagt
látib.
Veburstofan hafbi spáb
sunnan golu og höfbu menn á
oröi aö þaö þyrfti ab skilgreina
oröiö gola upp á nýtt, a.m.k. á
Snæfellsnesi
.- TÞ, Borgamesi