Tíminn - 19.04.1995, Síða 4

4
Miövikudagur 19. apríl 1995
^1Í!É!IPÍ
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: )ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 5631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
-Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mána&aráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð ílausasölu 150 kr. m/vsk.
Viöræöur um
nýja ríkisstjórn
Þau tíöindi hafa nú gerst að Davíð Oddsson
hefur beðist lausnar fyrir ríkisstjórn Sjálfstæð-
isflokks og Alþýðuflokks. Þetta skeði eftir að
slitnað hafði upp úr viðræðum þessara flokka
um áframhaldandi samstarf.
Ljóst er að ástæðan fyrir því að upp úr slitn-
aði er sú að ekki var treyst á samheldni þing-
liðs flokkanna til að halda ríkisstjórn gang-
andi með eins atkvæðis meirihluta.
Málefnaágreiningur mun ekki hafa orðið til
trafala. Alþýðuflokkurinn mun hafa verið til-
búinn til þess að leggja sín áherslumál í kosn-
ingunum á hilluna fyrir ráðherrastóla. Ein-
dreginn vilji virðist hafa verið til þess að starfa
. áfram með Sjálfstæðisflokknum og eftirtektar-
vert er að Jón Baldvin staðhæfði ítrekað að
eins atkvæðis meirihluti stjórnarliða á þingi
væri nægur.
Kosningaúrslitin höfðu það í för með sér að
Sjálfstæðisflokkurinn er í þeirri lykilstöðu að
mynda ríkisstjórn tveggja flokka með þremur
flokkum. Stjórnarandstöðuflokkarnir fengu
ekki meirihluta. Það er einfaldlega staðreynd
sem útilokar stjórnarmyndun stjórnarand-
stöðunnar nema með Alþýðuflokknum. Hins
vegar hefur komið skýrt fram að hugur Al-
þýðuflokksins stóð ekki til slíks samstarfs fyrr
en öll sund virðast vera lokuð til samstarfs við
Sjálfstæðisflokkinn.
Málin hafa nú þróast á þann veg að Fram-
sóknarflokkur og Sjálfstæðisflokkur munu
ganga til viðræðna um stjórnarsamstarf. Þótt
margt skilji þessa flokka að; ætti að geta feng-
ist niðurstaða í þeim viðræðum sem leiðir til
samstjórnar þeirra. Slík stjórn hefur öruggan
þingmeirihluta, en hann segir ekki allt um
styrkleika ríkisstjórna. Mestu máli skiptir að
unnið sé af heilindum að lausn þeirra mála
sem fyrir liggja. Á þau heilindi skorti í fyrri rík-
isstjórn, þrátt fyrir góð áform um slíkt í upp-
hafi.
Næstu ríkisstjórnar bíða fjölmörg mál sem
eru erfið úrlausnar. Atvinnuvandann ber þar
hæst. Þar að auki er við mikinn vanda að etja
í ríkisfjármálum, sem ekki verður auðvelt að
leysa. Hin erfiða staða einstaklinganna í land-
inu hlýtur að koma til kasta næstu ríkisstjórn-
ar. Auk þess hlýtur næsta ríkisstjórn að taka til
meðferðar frekari breytingar á kosningalög-
um. Undir atvinnumálavandann heyra mál-
efni allra atvinnuvega í landinu.
Nauðsyn ber til að móta framsækna stefnu í
atvinnumálum. Á árangrinum í þeim efnum
byggist það fyrst og fremst hvaða úrbætur
verða á öðrum sviðum þjóðlífsins.
Vinstri stjórn fyrir Ólaf
Þá er stjórnin fallin og kemur
það víst fáum á óvart. Raunar
verður að teljast ótrúlegt að
menn hafi yfirleitt verið að tala
um áframhaldandi stjórnarsam-
starf. Á tímabili var einna helst
að skilja á leiðtogum Viðeyjar-
stjórnarinnar að kosningarnar
hafi markað slík þáttaskil að líf-
ið og pólitíkin væri að byrja upp
á nýtt og allt væri nú að gerast í
fyrsta sinn. Skyndilega var eins
og ágreiningurinn um sjávarút-
vegsmál, Evrópumál, landbún-
aðarmál, Gatt, o.fl. o.fl. væri
ekki til og kjörtímabilið hefði
verið spólab til baka og allt væri
eins og í Vibey forðum. Undir
slíkum kringumstæðum var
ekki við því að búast að Jón
Baldvin tæki vel í að ganga til
bandalags við stjórnarandstæð-
inga enda kom á daginn ab
hann hafði ekki áhuga á því.
En lífið byrjaði að sjálfsögðu
ekki upp á nýtt í kosningunum
og þegar menn settust niður og
fóru ab hugsa málin komu upp
málin frá síðasta kjörtímabili
þeirra; gamla þreytan, pirring-
urinn, kalkúnalappir, málefni
Kanada á Miklabanka og öll
hin. Þessi ágreiningsmál bloss-
uðu upp og geröu mönnum
ljóst ab áframhaldandi stjórnar-
samstarf yrði ekki einvörðungu
þjóðinni óbærilegt heldur líka
stjórnarherrunum.
Kvöl og pína
En eftir ab tíðindin um fráfall
stjórnarinnar spurðust út hafa
þau undur gerst að stjórnmála-
foringjar A-flokkanna hafa rek-
flokkur og skiptir þá engu máli
hvort þeir eru í innilegu sam-
krulli við íhaldið eða langt til
hægri við það.
Kjósendur ráöa
Þótt blaðamenn hafi verið að
gamna sér við að sýna alla
mögulega stjórnarmöguleika
hafa þeir flestir verið gjörsam-
lega ómögulegir nema sem tölur
og tölvumyndir á pappír.
Smáflokkakraðakið ' hefur
hvorki tiltrú kjósenda né þeirra
stjórnmálamanna sem eitthvab
kveður að. Sögulegar sættir
komma og íhalds eru hvergi
taldar vænlegur kostur nema af
ritstjórnum Morgunblaðsins og
þeim vonarpeningi sem telur sig
vænleg ráðherraefni allaballa.
Meirihlutastjórn Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðubandalags vek-
ur flestum öðrum hroll og verð-
ur aldrei annað en hugarfóstur
fyrrnefndra aðila.
Öllum er ljóst að þær viðræður
sem boðaöar eru milli Fram-
sóknarflokks og Sjálfstæðis-
flokks geta leitt til nánast eina
stjórnarsamstarfsins sem ein-
hvers árangurs er að vænta af.
Óleyst verkefni eru mörg og um
þau mikilvægustu verður að tak-
ast samstaða og víðtækur stuðn-
ingur á Alþingi. Sólóleikur ein-
stakra þingmanna og jafnvel
ráðherra undanfarin ár og kjör-
tímabil hlýtur ab hætta þegar
þingmeirihluti er jafn ótvíræður
og hann verður ef sú stjórnar-
samvinna tekst sem nú er stefnt
að.
Einu má gilda við hvaða hug-
tök ríkisstjórn er kennd ef hún
aöeins reynist starfhæf og þjóð-
inni holl. Og pólitískir veöurvit-
ar ættu að fara að átta sig á að nú
blása flestir vindar inn á miðj-
una. OO
Pólitískar veöurspár
Loks er farib að blása um stjórn-
málalífið eftir lognið sem datt á
fyrstu dagana eftir stormasamar
kosningar. Eftir að úrslit lágu
fyrir — sem voru engan veginn
afgerandi nema ljóst var að
Framsókn hafði unnið umtals-
verðan sigur og fylgi Kvennalist-
ans hrapað — vissu fæstir hvern-
ig túlka átti vilja kjósenda.
Stjórnin hélt velli en féll. Þjóð-
vaka varð fótaskortur á loka-
sprettinum og Alþýðubandalag-
ib hjakkar í gömlu fari og sýnist
hvorki hafa átt erindi sem erfiði
eöa farið erindisleysu í kosn-
ingabaráttunni. En - Þaö er svo
bágt aö standa í stað - kvað þjób-
skáldiö.
Sjálfstæbisflokkurinn fór svo-
lítið öfugur út úr slagnum, en er
hvorki sár né móður, eins og Al-
þýbuflokkurinn, sem fyrir löngu
var farinn að fara sínar eigin
leibir í stjómarsamstarfinu, eins
og ráðherrar hans sem hver af
öbrum stungu af úr ríkisstjóm-
inni af ýmsum ástæðum og
hlupu út um víðan völl. Var við-
skilnaður þeirra flokknum síst til
vegsauka.
Stjórnin fyrir löngu
fallin
Löngu fyrir lok síðasta kjör-
tímabils stefndu stjórnarflokk-
arnir hvor í sína áttina í öllu
veigameiri stefnumálum og
kosningabaráttuna háðu þeir á
gjörólíkum forsendum.
Því var undarlegt að verða
vitni aö því ab því var haldiö
blákalt fram eftir að úrslit voru
ljós að stjórn Davíðs og Jóns
Baldvins hafbi haldið velli. Það
var enginn vegur að endurnýja
Viðeyjarsáttmálann.
Einkaframtak Ólafs Ragnars að
semja stefnuskrá fyrir þá flokka
sem hann telur greinilega að séu
undirdeild í Alþýðubandalaginu
og birta hana í Mogga var slíkt
klámhögg að það eitt dugði til
ab fæla þau stjórnmálaöfl sem
hann ætlaði að ráðskast meb frá
honum.
Frammistaða allaballana síðan
til að veita sjálfum sér umboð til
stjórnarmyndunar hafa ekki ver-
ið beysnari, svo sem eins og að
boða stjórnmálaforingja til
einkafundar, kalla á blabamenn
þangab og skella svo huröum
Á víbavangi
þegar sýndarmennskan um að
verið væri að mynda vinstri
stjórn gekk ekki upp.
Mikið er talað um að stjórnar-
andstöðuflokkarnir ættu að
mynda ríkisstjórn en því gleymt
að þeir lentu í minnihluta í
kosningunum. En þá er líka látið
eins og Alþýðuflokkurinn hafi
einnig verið í stjórnarandstöðu.
Sú skynvilla stafar líklega af
því að þegar það hentar valda-
rembufólki, mega kratar kallast
vinstrisinnar eða félagshyggju-
ið upp slíkt
harmakvein að
einna helst
minnir á kvöl
og pínu syrgj-
andi pílagríma
á föstudaginn
langa.
Einkum er
sorg Ólafs
Ragnars mikil og hefur hún
raunar brotist út í mikilli reiði
yfir því að Sjálfstæðisflokkurinn
kaus að tala vib Framsókn frekar
en allaballa um myndun meiri-
hlutastjórnar. Nú talar Ólafur
um mikil svik Halldórs Ásgríms-
sonar sem hyggi á samstarf við
íhaldið þrátt fyrir að hafa gefib
út yfirlýsingar um að hann
myndi fyrst tala við stjórnar-
andstöbuflokkana í fyrirsjáan-
legum stjórnarmyndunarvið-
ræðum. Ólafur er í raun að
krefjast þess að Halldór beiti sér
fyrir minnihlutastjórn, því
stjórnarandstaðan hefur ekki
GARRI
meirihluta á þingi nema taka
annan stjórnarflokkinn með.
Minnihlutastjórn er hins vegar
ekki á dagskrá og verður varla
fyrr en aðrir möguleikar teljast
fullreyndir.
Kratar vitlaust skil-
greindir
Ólafur gerði nefnilega ákveð-
in grundvallarmistök þegar
hann var ab semja stjórnarsátt-
mála fyrir nýja vinstristjórn fyr-
ir kosningarnar. í sáttmálanum
sínum gerði hann ekki ráð fyrir
að Alþýðuflokkurinn væri fé-
lagshyggjuflokkur og hafði
hann ekld með í sáttmálanum.
Þar með gerbu niðurstöður
kosninganna þetta að sáttmála
fyrir minnihlutastjórn en ekki
meirihlutastjórn. Olafur hlýtur
nú að naga sig í handabökin
fyrir að hafa klikkað á þessu því
eflaust metur formaður Alþýðu-
bandalagsins — sem fyrstur
manna gerði stjórnarsáttmála
einn síns liðs fyrir þrjá flokka
fyrir kosningar — stöðuna
þannig að það sem skorti sé
aukinn þingstuðningur við
vinstristjórn og það hefði redd-
ast með því að skilgreina krat-
ana öðruvísi. Nú hins vegar er
þetta orðið of seint þótt Olafur
Ragnar megi eiga það ab hann
reynir. Tilraunir hans eru þó
ekki trúverðugar því menn eru
almennt sammála því sem Ólaf-
ur sagði sjálfur fyrir kosningar
að Alþýðuflokkurinn væri í
rauninni hægra megin við Sjálf-
stæðisflokkinn. En í ljósi þess-
ara yfirlýsinga Ólafs sjálfs ætti
hann að geta vel unað við þá
niðurstöðu sem nú er í burðar-
liðnum. Hann vill jú flokka
Framsókn til vinstri og ef krat-
arnir eru hægra megin við
íhaldið er íhaldið vinstra megin
vib kratana. Þannig er í burðar-
liðnum eins konar vinstristjórn
Framsóknar og íhalds og þótt
Ólafur sé ekki sjálfur í henni
getur hann eiginlega ekki kvart-
að með sannfærandi hætti.
Garri