Tíminn - 30.05.1995, Blaðsíða 7

Þri&judagur 30. maí 1995
7
Vinnueftirlit ríkisins lét gera rannsókn á íslensklim vélstjórum. Þar kom í Ijós meiri tíöni ýmissa krabbameina en búast
mátti viö. Vilhjálmur Rafnsson yfirlœknir:
Menn eru of sinnulausir
um notkun hlífbarbúnaðar
„Hér er verib aö einblína á efni
sem koma ví&a fyrir í olíum al-
mennt — bensíni, steinolíu,
tjöruefnum og ö&ru þvílíku —
svoköllu& PAH-efni. Þa& er vel
þekkt me& dýratilraunum a&
þessi efni geta hugsanlega ver-
i& krabbameinsvaldandi hjá
fólki," sag&i Vilhjálmur Rafns-
son, yfirlæknir Vinnueftiriits
ríkisins, í samtali viö Tímann
um dönsku rannsóknina.
Vinnueftirlitið geröi fyrir
nokkrum árum rannsóknir á
dánarmeinum og krabbameins-
tíðni meðal vélstjóra, sem at-
hy§li hljóta að vekja.
„I dönsku rannsókninni er
verið að tala um bifvélavirkja, en
menn sem vinna til dæmis í vél-
smiðjum við rennismíði eru í
hættu, meðal annars af loft-
mengun. Þessa menn þarf að
passa mjög vel. Það er mengun á
húðina sem skiptir máli. Það er
ekki bara þaö að menn andi
þessu að sér, heldur er veruleg
snertihætta fyrir hendi. Tjöru-
og olíuefni geta valdið húð-
krabba," segir Vilhjálmur Rafns-
son.
Pungur karla hættu-
svæbi
Vilhjálmur segir að einn fyrsti
atvinnusjúkdómur, sem sögur
fara af, hafi fundist hjá sóturum.
Rannsóknir hafi verið gerðar á
þeim bæði í Danmörku og í Sví-
þjóð. Hin óþrifalega atvinna
þeirra hafi sýnt ab þeir voru í
mikilli hættu vegna eiturefna,
sem koma úr hálfbrunnum
tjöruefnum sem bárust á húðina
og þaðan inn í líkamann.
Þab svæbi líkamans, sem við-
kvæmast er og gegndræpast, er
pungur karlmannsins. Segir Vil-
hjálmur að þar sé snöggur blett-
ur á mannslíkamanum. Erlendis
hugi fyrirtæki vel að því að til
dæmis rennismiðir skipti títt um
nærbuxur í því skyni ab halda
óæskilegum efnum frá þessum
viðkvæmasta stab líkamans.
Nýrri athuganir á sótarastétt-
inni sýni að þeir séu mjög vib-
kvæmir gagnvart lungnakrabba-
meini.
Varðandi menn, sem vinna
Á smurstöbvum Esso eru menn á varbbergi og þar eru alltaf notabir hlífbarvettlingar í olíuvinnunni.
vib smurolíur, sagði Vilhjálmur
að menn ættu ab nota hlífðar-
búnað sem ver húðina. Augljóst
sé að menn séu almennt kæru-
lausir og sinnulausir um notkun
hanska og hlífðarbúnaðar við
þessa vinnu.
Óhugnanleg tíbni
krabbameina mebal
vélstjóra
í áðurnefndri rannsókn á vél-
stjórum vom kannaðir útskrifað-
ir vélstjórar á árunum 1936 til
1955 og fylgst með afdrifum
þeirra til ársloka 1982.
Niöurstöburnar sýndu að af
öllum dánarorsökum höfðu
fleiri vélstjórar dáið af völdum
lungnakrabbameins en búast
mátti vib, og þær niðurstöður
tölfræðilega marktækar. Fram
kom að hætta á drukknun var
tvöfalt meiri meðal vélstjóra en
meðal íslenskra karlmanna í
heild.
Þá kom í ljós hjá þeim rann-
sóknarhópi, sem starfað hafbi í
20 ár, að dánartíöni af völdum
lungnakrabbameins var 1,95
sinnum meiri en almennt gerð-
ist meðal íslenskra karla. Þvag-
blöðrukrabbamein var 3,75
sinnum tíbara hjá vélstjórum en
hjá öðrum karlmönnum, og
heilablóðfall næstum tvöfalt tíð-
ara en búast mátti við. í hópi
þeirra vélstjóra, sem útskrifast
höfðu fyrir 30 árum, var hættan
á að deyja úr lungnakrabba 2,35
Dönsk vísindarannsókn leiöir í Ijós:
Notub vélaolía eykur
hættu á krabbameini
Vélstjórar, bifvélavirkjar og
starfsmenn smurstö&va eiga
þa& á hættu a& missa heilsuna
af völdum notaðrar vélaolíu,
segja danskir vísindamenn.
Þeir segja a& hætta sé á a& í ol-
íunni séu krabbameinsvald-
andi efni.
Rannsókn var gerð á starfsfólki
Hovedstadens Trafikselskab —
HT í Kaupmannahöfn, á vegum
opinberra aðila og háskólans í
Árhus á síðasta ári. Ætlunin var
a& kanna áhrif útblásturs dísel-
bíla, en þá kom í ljós að hættan af
óhreinni olíu er enn meira
vandamál.
Per Sabro Nielsen, yfirlæknir,
fullyrðir að hér sé um að ræða
nýja vitneskju um eiturefni frá
olíunni, sem komist gegnum
húðina og út í blóðið og hafi þar
óæskileg áhrif á erföavísana. Ni-
elsen segir að það hafi komið
mönnum í opna skjöldu í rann-
sókninni að eiturefnin, fjölhring-
laga arómatísk kolvetnissam-
bönd, virtust hafa svo mikil áhrif
á starfsmenn verkstæðanna, þeg-
ar miðab var viö þá starfsmenn
sem unnu önnur störf í fyrirtæk-
inu. Ástæðuna segir hann ein-
faldlega þá ab verkstæðismenn
vinna með notaða vélaolíu og
hlífa höndunum þá ekki sem
skyldi.
Hér á landi hefur Vinnueftirlit
ríkisins gert rannsókn á vélstjór-
um. Sú rannsókn leiddi ýmislegt í
ljós. Meðal annars meiri krabba-
meinstíbni meðal íslenskra vél-
stjóra en annarra stétta. ■
sinnum meiri, þvagblöbru-
krabbameini 7,41 sinnum meiri
og heilablóðfalli 2,41 sinnum
meiri en hjá íslenskum körlum í
heild.
Fjölmargir áhættuþættir voru
sagðir í umhverfi vélstjóra. Þab
eru asbestmengun, hávaði,
málmgufur, olíur, lífræn leysi-
efni, gasmengun og ertandi loft-
tegundir, svo eitthvað sé nefnt.
„Auðvitað er það aðalatriöi að
Tímamynd CS
gefa von i myrkrinu. Það á aö
leggja áherslu á þaö hvernig
menn haga sér við störf sín. Ab
menn forðist snertingu við þessi
eitruðu efni, útblástur og snert-
ingu fyrir smurolíur og önnur
efni sem geta skaðab líkamann,"
sagði Vilhjálmur Rafnsson.
Hann sagði að margt mætti gera
á hverjum vinnustað til að
minnka hættuna á atvinnusjúk-
dómum. ■
Kaup og sala útgerba á veibiheimildum breytir afstöbu
sjómanna til skattlagningar ísjávarútvegi. Cubmundur
Hallvarbsson alþingismabur:
Skýrari leikreglur
Gu&mundur Hallvarðsson,
þingmabur sjálfstæðismanna í
Reykjavík, sagði í utandag-
skrárumræðu á Alþingi í vik-
unni að meb kaupum og sölu
útger&a á veiðiheimildum,
stuðluðu útger&ir a& breyttu
hugarfari meðal sjómanna og
fulltrúa þeirra í átt til aub-
lindaskatts.
Hann tók fram að hann hefði
til þessa ekki verib talsmabur
au&lindaskatts í sjávarútvegi
fremur en aðrir sjómenn og tals-
menn þeirra. Hinsvegar yr&i ekki
lengur unað við ríkjandi ástand
þar sem 30 krónur af hverju
þorskkílói koma til skipta hjá sjó-
mönnum í stað 130 króna sam-
kvæmt markaðsver&i. Af þeim
sökum væri betra að fá 90-100
krónur til skipta af hverju þorsk-
kílói og þar af fengi ríkissjóður
30-40 krónur af hverju kílói.
Hann sagði að með þessum hætti
yrðu leikreglumar í það minnsta
skýrari.
Þingmaðurinn sagði að í kjara-
deilu sjómanna og útvegsmanna
hefði berlega komið í ljós þau
hagsmunatengsl, sem eru á milli
Landssambands ísl. útvegs-
manna og fiskvinnslunnar í
landinu. Hann sagði þetta at-
hyglisvert í ljósi þess að samtök
útvegsmanna hefbu ætíð neitað
því ab einhver hagsmunatengsl
væru á milli þeirra og vinnslunn-
ar. Guðmundur sagði að LÍÚ
hefði endanlega svipt þessari
hulu af sér með því að afneita
hæsta gangverði fyrir fisk með
markaðstengingu.
Þingmaðurinn tók einnig fram
að fiskverðskröfur sjómanna
væru innan þeirra marka, sem
samtök launafólks hafa verið að
semja um ab undanförnu. Hann
vék einnig athygli að uppsagnar-
fresti sjómanna á fiskiskipum,
sem er aðeins ein vika. Hann
sagði að þetta væri meðal þeirra
krafna, sem útgerðin væri ekki
tilbúin að breyta. ■