Tíminn - 08.06.1995, Blaðsíða 10

Tíminn - 08.06.1995, Blaðsíða 10
10 Framsóknarflokkurínn Dregib hefur verib í happ- drætti Framsóknarfélaganna í Reykjavík 1.1274 2.2282 3.234 4.2119 5.528 6.215 7.881 8.82 Fimmtudagur 8. júní 1995 Hvab er að ger- ast á Hofsósi? UMBOÐSMENN TÍMANS Kaupstabur Nafn umbobsmanns Heimlli Sími Keflavík Katrin Siguröardóttir Hólagata 7, Njarövík 421-2169 Njar&vík Katrin Siguröardóttir Hólagata 7 421-2169 Akranes Aöalheiður Malmquist Dalbraut 55 431-4261 Borgarnes Hrafnhildur S. Hrafnsdóttir Hrafnaklettur 8 437-1642 Stykkishólmur Erla Lárusdóttir Silfurgata 25 438-1410 Grundarfjöröur Guörún J. jósepsdóttir Grundargata 15 438-6604 Hellissandur Guöni j. Brynjarsson Hjaröartún 10 436-1607 Búðardalur Inga G. Kristjánsdóttir Gunnarsbraut 5 434-1222 Reykhólar Adolf Þ. Guömundsson Hellisbraut 36 434-7783 ísafjör&ur Hafsteinn Eiríksson Pólgata 5 456-3653 Suöureyri Kristín Ósk Egilsdóttir Túngata 14 456-6254 Patreksfjör&ur Snorri Gunnlaugsson Aöalstræti 83 456-1373 Tálknafjöröur, Margrét Guðlaugsdóttir Túngata 25 456-2563 Bíldudalur f Haukur Már Kristinsson Dalbraut 9 456-2228 Þingeyri Karítas jónsdóttir Brekkugata 54 456-8131 Hólmavík Júlíana Ágústsdóttir Vitabraut 13 451-3390 Hvammstangi Hólmfríöur Guömundsdóttir Fífusund 12 451-2485 Blönduós Snorri Bjarnason Uröarbraut 20 452-4581 Skagaströnd Guörún Pálsdóttir Bogabraut 27 452-2722 Sauöárkrókur Guörún Kristófersdóttir Barmahliö 13 453-5311 Siglufjöröur Guörún Auöunsdóttir Hafnartún 16 467-1841 Akureyri Baldur Hauksson Drekagil 19 462-7494 Dalvík Harpa Rut Heimisdóttir Bjarkarbraut 21 466-1816 Ólafsfjöröur Helga jónsdóttir Hrannarbyggð 8 466-2308 Húsavík Þórunn Kristjánsdóttir Brúnageröi 11 464-1620 Laugar, S-Þing. Bókabúö Rannveigar H. Ólafsdóttur 464-3181 Reykjahlíö v/Mývatn Daöi Friöriksson Skútahrauni 15 464-4215 Raufarhöfn Helga jóhannesdóttir Mgata 183 465-1165 Þórshöfn Matthildur Jóhannsdóttir Austurvegur 14 468-1183 Vopnafjöröur Ellen Ellertsdóttir Kolbeinsgata 44 473-1289 Egllsstaöir Páll Pétursson Árskógar 13 471-1350 Seyðisfjörður Margrét Vera Knútsdóttir Múlavegur 7 472-1136 Reyöarfjöröur Ragnheiöur Elmarsdóttir Hæöargeröi 5 474-1374 Eskifjöröur Björg Siguröardóttir Strandgata 3B 476-1366 Neskaupstaður Biyndís Helgadóttir Blómsturvellir46 477-1682 Fáskrúösfjöröur Ásdís Jóhannesdóttir Skólavegur 8 475-1339 Stöövarfjörður Sunna K. Jónsdóttir Einholt 475-8864 Breiödalsvfk Davíö Skúlason Sólheimar 1 475-6669 Djúpivogur Steinunn jónsdóttir Hammersminni 10 478-8916 Höfn Sigurbjörg Einarsdóttir Víkurbraut 11 478-1274 Nesjar Hanni Heiler Hraunhóll 5 478-1903 Selfoss Báröur Guðmundsson Tryqqvaqata 11 482-3577 Hverageröi Þóröur Snæbjörnsson Heiðmörk 61 483-4191 Þorlákshöfn Halldóra S. Sveinsdóttir Egilsbraut 22 483-3627 Eyrarbakki Jóhannes Erlingsson Túngata 28 483-1198 Laugarvatn Ásgeir B. Pétursson Stekkur 486-1218 Hvolsvöllur Ómar Eyþórsson Litlageröi 10 487-8269 Vík í Mýrdal Pálmi Kristjánsson Sunnubraut 2 487-1426 Kirkjubæjarklaustur Biyndís Guögeirsdóttir Skriöuvellir 487-4624 Vestmannaeyjar Auróra Friöriksdóttir Kirkjubæjarbraut 4 481-1404 Ökumenn! Minnumst þess að aðstaða barna í umferöinni er allt önnur en fullorðinna! ||UMFERÐAR Hjartkær eiginmabur minn, fabir, tengdafabir og afi Siguröur Magnús Sólmundarson Dynskógum 5 Hverageröi sem lést þann 3. júní, verður jarðsunginn frá Hvera- gerðiskirkju laugardaginn 10. júní kl. 13.30. Auður Guðbrandsdóttir Sólmundur Sigurðsson Margrét Ásgeirsdóttir Anna Kristín Sigurðardóttir Magnús Ögmundsson Guðbrandur Sigurðsson Sigríður Helga Sveinsdóttir Bryndís Sigurðardóttir Kent Lauridsen Steinunn Margrét Sigurðardóttir Andrés Úlfarsson og barnabörn Hofsós — þróun og breytingar sjávar- þorps í margar aldir var Hofsós mikilvægasti verslunarstaöur Skagafjarðar; miðstöö verslun- arinnar fyrir allt héraðið. Á tím- um einokunar áttu allir Skag- firðingar að versla við Hofsóss- kaupmenn, en eftir að henni var aflétt var þar lengi áfram dönsk verslun. Pakkhúsið á Hofsósi er leifð frá einokunar- tímum konungsverslunarinnar síðari og það þjónaði kaup- mönnum á ólíkum skeiðum í verslunarsögunni. Staða Hofsóss sem verslunar- staðar breyttist. Um aldamótin voru fjórir verslunarstaðir á milli Sauöárkróks og Siglufjarð- ar: við Kolkuós, Grafarós, Hof- sós og í Haganesvík. Fyrsta kaupfélagið, sem rak verslun á Hofsósi, var lítið félag, Kaupfé- lag Fellshrepps, stofnað 1919. Síöar tók Kaupfélag Austur- Skagfirðinga viö og rak verslun allt fram til 1969, en þá var fé- lagið sameinaö Kaupfélagi Skagfirðinga. Atvinnutækifæri nýrri tíma á Hofsósi fólust í sjávarútvegi og síðar uppbyggingu frystiiðnað- ar. Á Hofsósi voru uppgangs- tímar á áttunda áratugnum, eins og víðar í þorpum og bæj- um, en undanfarna áratugi hef- ur þróunin verið sú sama og annars staðar í dreifbýli. íbúum hefur fækkað vegna minnkandi atvinnu í sjávarútvegi og sam- dráttar í landbúnaði, sem aftur hefur leitt til takmarkaðri at- vinnu í þjónustugreinum. Árið 1948 var kauptúnið Hof- sós gert að sérstöku sveitarfé- lagi, en það sameinaðist árið 1990 Fellshreppi og Hofs- hreppi, undir nafni þess síðast- nefnda. í dag eru íbúar hrepps- ins um 390. Á Hofsósi búa um 240. Frá Hofsósi er nú gert út á minni bátum. Þar er fiskverk- un, málmsmiðja, trésmíðastofa, bifreiðaverkstæði og útgerö hópferðabifreiða. Á Hofsósi er heilsugæslustöð, verslun, póst- hús, banki, hársnyrtistofa og saumastofa, sú eina sem saum- ar íslenska fánann. Á sumrin er veitingastofa opin og boðið upp á fjölbreytta þjónustu við ferðafólk. Uppbygging í ferba- þjónustu og menn- ingarmálum síðustu ár Á nokkrum býlum í hreppn- um er nú rekin gestamóttaka undir merkjum Ferðaþjónustu bænda. Auk gistingar er boðið upp á margvíslega afþreyingu, svo sem silungsveiði, hestaferð- ir, vatnaþotur og golf. Eins og annars staðar á landinu hefur þessi þjónusta verið vinsæl og vel þokkuð af erlendum gestum sem innlendum. Á Hofsósi er einnig boðið upp á gistingu í húsum í gamla þorpskjarnanum. Þar hefur ver- iö ráðist í athyglisverða endur- byggingu eldri húsanna. Pakk- húsið, stokkbyggt bjálkahús frá 1777, eitt hið elsta sinnar teg- undar á Jandinu, var endur- byggt og opnað gestum áriö 1992. Á neðri hæð hússins má skoða sýningu á myndum og munum sem tengjast Drangeyj- arútvegi, fugla- og fiskveiðum. Uppstoppaðir fuglar í bjargi kynna fjölskrúðugt fuglalíf eyj- arinnar. Á Pakkhúsloftinu eru haldnar kvöldvökur og fram- reiddar veitingar sem hæfa anda hússins, meöal annars kæstur hákarl, en mikil há- karlaútgerb var frá austanverð- um Skagafirði áður fyrr. Skammt frá Pakkhúsinu er veitingastofan Sólvík í nýupp- gerðu húsi, sem áður var hótel staðarins. Þar má ganga að heimabakstri vísum: brauði, pönnukökum og kleinum. Rjúkandi kaffið og súkkulaði er heitt á könnunum. Þá er einnig matsala í félagsheimilinu Höföaborg, sem sinnir þörfum stærri og smærri hópa. Þar er gistiaöstaða, en auk þess eru salir hússins vinsælir til mann- fagnaða á öllunr árstímum. Ferðamenn, sem endurnýja kynni sín af Hofsósi, geta fylgst með mörgum jákvæðum breyt- ingum. Nú er verið að gera upp flest gömlu húsin í kvosinni við Pakkhúsið, sem áður stóðu yfirgefin eða í niðurníðslu. Sum þeirra eru gistihús, önnur sum- arbústaðir, og í öðrum er búiö allt árið. Þarna hefur skapast sérstakt andrúmsloft í nálægð sjávar og lifandi sögu landsins. Safnib um Vestur- farana í Gamla Kaupfélagshúsinu Við fjöruboröib inn af höfn- inni á Hofsósi stendur reisulegt hús, sem gengur undir nafninu „Gamla Kaupfélagið". Það hef- ur nú fengið það framtíðarhlut- verk að hýsa einstætt safn um íslensku Vesturfarana. Áformaö er að opna safnið vbrið 1996 og er endurbygging hússins hafin. Tilkomu safnsins á Hofsósi má rekja til samstarfsverkefnis 11 Evrópuþjóða, sem ber heitið „Routes to Roots" og þýða mætti „Leiðir til upprunans" eða „Ræturnar raktar". Þar taka ferðaþjónustuaðilar höndum saman viö fræðimenn á söfn- um og stofnunum, sem vinna að varðveislu minja og skjala tengdum flutningum Evrópu- búa til Vesturheims. Feröaþjón- usta bænda er íslenski þátttak- andinn í þessari alþjóbasam- vinnu. Markmið verkefnisins er að koma á tengslum við Norð- ur-Ameríkumenn sem rætur eiga að rekja til Evrópu. Í flest- um löndum Evrópu eru til söfn og fræðisetur, sem sérhæfa sig í sögu Vesturfaranna og tímabili mestu fólksflutninga sögunnar. Á íslandi hefur ekkert slíkt safn eða stofnun verið að finna. Hofsós þótti ákjósanlegur staður fyrir safn af þessu tagi: Þar var heppilegt hús með sögu í skemmtilegu umhverfi. Af Norðurlandi fluttust margir til Norður-Ameríku, og við höfn- ina á Hofsósi mætti kalla fram eftirvæntingu þeirra sem bíða Breska kjarnorkusprengjan Test of Greatness: Britain's Struggle for the Atom Bomb, eftir Brian Cathcart. John Mu/ray, £ 19,99. I ritdómi í New Statesman & Society 30. september 1994 sagði: „Bókin hvílir um of á skjölum sem breska ríkisstjórnin lét meb tregbu af hendi við ástr- alska rannsóknarnefnd, sem fjall- aði um tilraunir meb kjarnorku- vopn, sem gerðar höfðu verið í Ástralíu, en að svo komnu máli átti hún vart annars úrkosta en að setja þau á Ríkisskjalasafniö í Kew. Bókin er þess vegna nálega opinber saga (í mörgu tilliti jafn- vel enn frekar en hin eiginlega opinbera saga, sem Margaret Go- wing samdi)." „Hetja bókarinnar er skýlaust William Penney, sem var fyrir breska starfshópnum, sem sá um hönnun og samsetningu (design and development) ... Svör veitir Cathcart ekki við þeirri grund- vallarspurningu, að hve miklu Fréttír af bókum leyti Bretar nutu þekkingar, sem fékkst við framkvæmd Manhatt- anáætlunarinnar (ath. smíði bandarísku kjarnorkusprengj- unnar á árum síðari heimsstyrj- aldarinnar). í stab þess heldur hann því hvoru tveggja fram að Penney hafi gegnt lykilhlutverki í starfshópi, sem gekk frá kjarna- oddinum og leysti mörg vanda- mál, sem Bandaríkjamönnum voru ofviða, og að Bretland hafi orðið að byrja upp á nýtt 1945." „Þegar til kom liðu sjö ár, þangað til Bretland gat gert til- raun meö sprengju, þótt slíka til- raun gætu Ráðstjórnarríkin gert eftir fjögur ár frá stríðslokum (þótt þau, þrátt fyrir njósnir, vissu minna um Manhattanáætl- unina en Bretar, sem áttu hlut að henni) ... Hið mikla leyndarmál bresku kjarnorkuáætlunarinnar er, að hún var framkvæmd vib fjárskort og lítt hefur til hennar sagt. í þann mund er Bretland sprengdi fyrstu kjarnorku- sprengju sína, bjuggust Bandarík- in til að sprengja fyrstu vetnis- sprengjuna. Bretland sprengdi sína vetnissprengju 1957, en gat þá ekki framleitt þær eldflaugar sem hún þarfnabist. Eftir 1963 var Bretland eina kjarnorkuveld- ið, sem treysti á að annað kjarn- orkuveldi legöi því til nothæf kjarnorkuvopn." „Hvers vegna varð Bretland kjarnorkuveldi? ... Þeirri spurn- ingu svarar Cathcart ekki, því ab engar formlegar umræður uröu um það í ríkisstjórn Verka- mannaflokksins 1945. Allir áhrifamestu ráðherrarnir álitu að Bretland ætti að koma sér upp kjarnorkuvopnum." ■

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.