Tíminn - 06.07.1995, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 6. júlí 1995
7
vera alveg klárt á hverju ríkið ber
ábyrgö og hvað er á ábyrgð sveitar-
félaganna.
Þetta vandamál birtist ekki sízt í
atvinnumálunum.
Atvinnuleysið skellur á sveitarfé-
lögunum af fullum þunga og öll
umræðan um atvinnuleysið snýr
að meira eða minna leyti að sveit-
arfélögunum. Þau eru kölluð til
ábyrgðar. Þó er það alls ekki á færi
sveitarfélaga að leysa þann vanda,
ekki fremur en í löndunum í kring-
um okkur, þar sem ríkisvaldið og
stefna þess í atvinnu- og efnahags-
málum vegur þyngst í umræðunni
um atvinnuleysi.
Verulega hefur hægt á skulda-
söfnun Reykjavíkurborgar
Hvernig munt þú standa að
gerð næstu fjárhagsáætlunar með
tilliti til þeirrar versnandi stöðu
borgarsjóðs sem þú hefur verib
ab lýsa?
Gerö fjárhagsáætlunar fyrir þetta
ár var erfið, en vib vissum þó nokk-
urn veginn hver staðan var. Þrátt
fyrir allt tókst okkur að afgreiða
fjárhagsáætlun þar sem ný lántaka
var mjög óveruleg og það liggur
fyrir nú að það hefur hægt veru-
lega á skuldasöfnun Reykjavíkur-
borgar. Vib treystum okkur hins
vegar ekki að fara ab borga niður
lán enn sem komið er en við höf-
um verið ab skuldbreyta. Á þessu
tvennu er reginmunur - skuld-
breytingum og skuldasöfnun - eins
og gefur að skilja. Sá árangur er
ekki sízt mikilsverður með tilliti til
þess ab á sama tíma erum við að
halda uppi verulegum fram-
kvæmdum.
Við settum okkur markmiö sem
vib höfum ekki horfiö frá og það
eru einkum og sér í lagi fram-
kvæmdir við leikskóla og grunn-
skólann. Varöandi grunnskólann
eigum viö reyndar lítið val því að
lög kveða á um að grunnskólar
skuli vera einsetnir upp úr alda-
mótum og ef það á ab nást í
Reykjavík verður um að ræða mjög
verulegar fjárfestingar, eða á bilinu
800 milljónir til einn milljarbur á
ári, ef að líkum lætur. Þar við bæt-
ast svo leikskólarnir.
Við höfum hingað til ekki viljað
hækka útsvarib, þótt okkur sé það
heimilt. Það er nú 8.4% en mörg
sveitarfélög nýta sér heimildina til
ab leggja á 9.2%.
Okkur fannst að ríkisvaldið væri
búið að hækka skatta á einstak-
linga svo mikiö að við gætum ekki
farið að höggva í sama knérunn.
Þvi tókum við upp holræsagjaldið
sem mæltist vægast sagt illa fyrir,
en í rauninni áttum við ekki ann-
arra kosta völ. Holræsafram-
kvæmdirnar eru óhjákvæmilegar.
Það er ekki boðlegt að hafa holræs-
in hérna í fjöruborðinu. Ég er enn
þeirrar skoðunar að betra hafi veriö
að taka upp þetta gjald en að
hækka útsvarið til að mæta þessum
kostnaði, vegna þess að holræsa-
gjaldið rennur aldrei í borgarsjóð
heldur fer það beint í holræsafram-
kvæmdimar.
Á það er líka ab líta að við hér í
Reykjavík hefðum aldrei komizt
upp með þab sem sum önnur sveit-
arfélög gerðu. Þau skáru fram-
kvæmdir mjög mikið niður, nánast
niður við trog, en það hefði verið
ábyrgðarleysi að gera slíkt hér í
Reykjavík í þessu bága atvinnu-
ástandi.
Þannig erum við í þeirri þröngu
stöðu, að við megum helzt ekki
hækka skatta, við getum ekki dreg-
ið úr framkvæmdum vegna at-
vinnuieysis og samt eru uppi kröf-
ur um sparnað og niðurskurð.
En við erum hvergi bangin. Vib
höfum trú á því að okkur takist að
spila úr þessari þröngu stöðu með
hjálp fólksins í borginni. Við get-
um sagt að það sé ákveðinn lasleiki
í borgarkerfinu eftir valdatíð sjálf-
stæðismanna, en að meöferð lok-
inni verbur þab heilbrigðara eftir
en ábur.
Að gera eða gera ekki
Þið ætlið þá ekki að fara út í
einhverjar vinsælar og smart
stórframkvæmdir?
Byggja glæsihallir? Nei, ég á nú
ekki von á því. Ég hef heyrt Davíð
Oddsson forsætisráðherra hafa það
á orði að núverandi meirihluti sé
bara ekki að gera neitt. Sjálfur stát-
aði hann sig af því að standa í stór-
ræðum og vera svo framkvæmda-
samur. Ég get ekki skilið þetta öbru
vísi en svo að honum þyki svona
lítið koma til þeirrar uppbyggingar
sem nú á sér stað í skóla- og leik-
skólamálum, þessum málum sem
brenna á fólkinu hérna í borginni.
Að byggja ráðhús og Perlu sem
enginn bað um, það er að vera að
gera eitthvað. Það er að vera stór-
huga. En að leysa aðkallandi vanda
fólksins í borginni - það er að gera
ekki neitt, ef marka má forsætisráð-
herrann, og þab er dálítið sérkenni-
leg hugmyndafræði, að mér finnst.
Hvab þá um tónlistarhús?
Vib höfum alltaf haldið því fram
ab það mál hljóti ab vera á forræði
og ábyrgð ríkisins, og snúum ekki
aftur með það. Hins vegar getum
við lagt til lóö undir slíkt hús og
komið að málinu með einhverjum
slíkum hætti, en bygging hússins
og rekstur þess verður ekki í okkar
höndum.
Við sitjum nú þegar uppi með
ýmis mál sem eru í þágu allra
landsmanna. Ég get nefnt íþrótta-
mannvirkin í Laugardal. Þar er í
rauninni þjóðarleikvangur sem
þjónar þjóðinni allri en kemur
íþróttafélögunum í Reykjavík, sem
borgin hefur skyldur við, í raun-
inni ekki við. Þó hefur Reykjavíkur-
borg ein staðið undir fjárfestingum
og rekstri á þessum velli og nú eru
gerðar til okkur kröfur vegna
stúkubyggingar þarna.
Þab er í sjálfu sér eðlilegt að sem
höfuðborg standi Reykjavíkurborg
fyrir ýmsum framkvæmdum sem
önnur sveitarfélög gera ekki, en
vandamálið er að við höfum ekkert
meira fjármagn til að standa undir
slíku. Eftir ab aðstöðugjaldið var af-
numið þá höfum við ekki abra
tekjustofna en útsvar og fasteigna-
gjöld, þ.e. nákvæmlega sömu
tekjustofna og önnur sveitarfélög,
til að standa undir svona kröfum.
Um þessar mundir eru t.d. uppi
hugmyndir um ab vib komum að
stofnun og rekstri Listaháskóla, en
það er auðvitað ekki í verkahring
Reykjavíkurborgar eða annarra
sveitarfélaga að standa fyrir aka-
demíu. Við getum komib að ein-
stökum afmörkuöum verkefnum
sem tengjast æbri menntastofnun-
um en ekki bundið okkur bagga til
framtíðar.
Evrópumálin
Svo vib víkjum að málum sem
mjög varða atvinnumál og aðra
afkomu þessarar þjóðar, Evrópu-
málunum. Hver er þín afstaða til
þeirra um þessar mundir?
Ég hef ekki viljað skipta mér af
þeim málum með einhverjum op-
inberum eða formlegum hætti síð-
an ég sat á þingi. Mér er auðvitað
ljóst að þetta er mál sem skiptar
skoðanir.eru um og varðar kannski
ekki mína stöðu eba mitt starf hér
sem borgarstjóri. Sú er ástæðan fyr-
ir því að ég hef ekki viljað skipta
mér af þessu með opinberum
hætti, en auðvitað hef ég mínar
skoðanir á þessum málum.
Ég hef auðvitab fullt leyfi til að
hafa þær, hvort sem mönnum líka
þær svo betur eða verr.
Því leiddist mér ræða forsætis-
ráðherra 17. júní, sem fræg er orð-
in. Mér finnst mjög hvimleitt,
hvort sem um er að ræða Evrópu-
mál eða önnur mál, þegar menn
draga alla hluti upp í svart-hvítu
og segja: Þeir sem eru ekki með
mér og sammála mér, þeir eru á
móti mér og þeir eru óvinir mínir.
Mér finnst slíkur málflutningur svo
óábyrgur og til þess eins fallinn að
negla umræbuna niður, þannig að
fólk verður hrætt við að tala og
hrætt vib að hafa skoðanir.
Mér er alveg sama hvaba afstöbu
fólk hefur, út af fyrir sig, svo lengi
sem það er reiðubúið að ræða mál-
in opinskátt og án þess að for-
dæma þá sem eru andstæðrar skob-
unar en það sjálft.
Hvab fannst þér þessi ræba for-
sætisráðherrans þá leiða í ljós?
Hann hafbi orb á því ab hugsan-
leg abild okkar ab Evrópusam-
bandinu gæti orbib til þess ab
staba Alþingis yrbi mjög áþekk
því sem var á fyrstu dögum hins
endurreista þings, fyrir 150 ár-
um, þannig að okkar forræði í
okkar eigi málum yrbi fyrir borb
borib.
Þetta er náttúrlega umræða sem
fram fór í kringum EES-samning-
inn, eins og menn hafa bent á. Það
lá alveg fyrir þá að á öllum þeim
sviðum sem snúa að EES-samn-
ingnum, og bundin eru í honum,
höfum við skuldbundið okkur til
að undirgangast löggjöf frá Evrópu-
sambandinu í mjög mörgum grein-
um. Við eigum í sjálfu sér ekkert
val um það, en það vill svo til að
þessi umræöa hefur þegar farið
fram og Davíð Oddsson samþykkti
EES-samninginn með þeim ann-
mörkum sem á honum eru. Þessir
annmarkar voru auðvitab það sem
stóð helzt í mönnum á sínum
tíma, og þar á meðal var ég, en eft-
ir að hafa velt því fyrir mér, þá
komst ég að þeirri niðurstöðu að
það yrði ekki undan þessu vikizt.
Við erum hluti af Evrópu og þurf-
um að treysta á viðskipti okkar við
Evrópu, þannig að við þurfum ab
taka þessi lög upp að meira eða
minna Ieyti, þó ekki sé nema til
þess að eiga aðgang að þessum
markaði og vera tengd honum. En
umræðan hefur farið fram. Hún
tengdist EES-samningnum sem for-
sætisráðherra samþykkti þannig að
hann er búinn að gangast undir
þetta.
Forsætisráðherra hefði þurft að
átta sig á þessu áður en Alþingi af-
greiddi EEs-samninginn. Hefði
hann verið sjálfum sér samkvæm-
ur, miðað við það sem hann sagði í
17. júní- ræðu sinni, þá hefði hann
aldrei átt að samþykkja þann
samning, en þaö gerði hann. í
honum felst auðvitað valdaframsal.
Ekki valdaafsal, heldur valdafram-
sal. Það er tvennt ólíkt. Síðan er
þab bara spumingin hvernig menn
ætla að tryggja hlutdeild sína í
þessu valdi.
Hver sérbu þá fyrir þér ab þró-
unin verbi hér hjá okkur á næstu
árum?
Ég veit það ekki, en fyrst og
fremst verðum viö að fylgjast mjög
vel meb framvindu Evrópumála.
Það á við mig eins og marga abra,
að hún stendur í mér þessi sameig-
inlega sjávarútvegsstefna Evrópu-
sambandsins, vegna þess að ekkert
aðildarríkja sambandsins býr við
þá sérstöðu að yfir 70% af útflutn-
ingsverðmætum kemur úr sjávar-
afla. Annars staðar er sjávarútvegur
bundinn við afmörkuð svæði og
hann er víkjandi stærð í þjóðarbú-
skapnum. Við höfum þessa sér-
stöðu og fram hjá henni verður
ekki gengið. Við getum ekki afsalað
okkur yfirráðum yfir þeirri auðlind.
Ekki á leiðinni eitt eða neitt
í slúöurdálkum blaba má ann-
ab slagib sjá klausur þar sem lát-
ib er ab því liggja ab þú sért á
leibinni í Alþýbuflokkinn. Hvab
er hæft í því?
Ekkert. Ég er ekki á leiðinni
þangab frekar en annaö. Ég hef
ekki verið á leiðinni eitt eða neitt í
hálfan annan áratug, en samt hafa
þessar getgátur verið settar fram, æ
ofan í æ, alian þann tíma - hvort
ég sé á leiðinni út úr Kvennalistan-
um og hvert ég sé þá ab fara. Sam-
kvæmt kjaftasögunum er ég alltaf á
leiðinni eitthvert, en mér vitanlega
er ég það ekki og hef ekki verið.
Sérbu þá fyrir þér ab frambob
Reykjavíkurlistans í sveitarstjórn-
arkosningum eftir tæp þrjú ár
verði með sama hætti og síbast?
Miðab vib stöðuna í dag, þá
finnst mér allt mæla með því að
boðiö verði fram meb sama hætti
og í fyrra. í samstarfi okkar er ekk-
ert sem bendir til annars en að
mjög ákjósanlegt sé að gera það.
Samstarfið hefur gengið vonum
framar og mér finnst andinn í
hópnum sá að við getum unnið
saman áfram.
Hefur samvinnan þá gengib
betur en þú bjóst vib í upphafi?
Já, reyndar miklu betur en mað-
ur þorði kannski að vona. Það eru
samskipti einstaklinganna sem gera
hér gæfumuninn og málin snúast
um annað og meira en flokkapólit-
ík. Mönnum hættir til að ofmeta
hana í svona samstarfi.
í fyrsta lagi hafa þeir einstakling-
ar sem skipa meirihlutann náð
mjög vel saman, en einnig kemur
til að fólk er ekki að eltast við
smátt og stórt sem það gæti búið til
ágreining um ef það kærði sig um.
Mér finnst sú innstilling áberandi
að hér ætli menn að láta hlutina
ganga án þess að eltast við hvern
þann ágreining sem þeir gætu orð-
ib sér úti um, ef þeir svo kysu.
Þú sérð þá ekki fyrir þér að á
grundvelli Reykjavíkurlistans
verbi farib út í þab ab stofna
hreinlega nýjan flokk sem síban
léti kannski til sín taka á lands-
vísu?
Nei, ég held að þab mundi ekki
ganga. Ég hef enga trú á því, þó að
ég hafi lengi verið þeirrar skoðunar
að flokkakerfið þurfi uppstokkunar
við.
Texti: Áslaug Ragnars
Tímamynd: GS