Tíminn - 06.07.1995, Blaðsíða 10

10
Fimmtudagur 6. júlí 1995
Sólveig Eyj ólfsdóttir
Sólveig Eyjólfsdóttir fceddist 2.
nóvember 1911 í Reykjavtk. Hún
lést þann 29. júní sl. á Landspít-
alanum í Reykjavík. Foreldrar
hennar voru hjónin Eyjólfur S.
Jónsson múrari, f.15.10. 1885, d.
20.2. 1967, og Þorbjörg Mensald-
ursdóttir húsmóðir, f. 10.1. 1881,
d. 4.6. 1945. Systkini Sólveigar
voru tvö, Guðlaugur f. 1915 (lát-
inn), Hólmfríöur f. 1917 og kjör-
sonur Eyjólfs og Þorbjargar, Finn-
ur f. 1929. Sólveig ólst upp í
Reykjavík. Þann 20. febrúar 1932
giftist hún Eysteini Jónssyni al-
þingismanni og ráðherra, f.
13.11. 1906, d. 11.8. 1993.
Hann var sonur hjónanna sr. Jóns
Finnssonar og Sigríðar Hansdótt-
ur Beck.
Börn Sólveigar og Eysteins eru
sex: 1) Sigríður deildarstjóri, f.
2.2. 1933, gift Sigurði Péturssyni
sem er látinn, eignuðust þau tvo
syni, Eystein og Pétur, en seinni
maður Sigríöar er Jón Kristinsson;
2) Eyjólfur verslunarstjórí, f. 8.4.
1935, kvaentur Þorbjörgu Páls-
dóttur og eiga þau þrjá syni, Inga
Val, Eystein og Jón Pál; 3) Jón
sýslumaður, f. 10.1. 1937,
kvœntur Magnúsínu Guðmunds-
dóttur og eiga þau þrjá syni, Jón
Karl, Eystein og Guðmund Ingv-
ar; 4) Þorbergur framkvuemda-
stjóri, f. 28.4. 1940, kvœntur
Önnu Margréti Maríusdóttur og
eiga þau fjögur böm, Óskar, Sól-
veigu, Þorstein og Sigríði; 5) Ólöf
Steinunn húsmóðir, f. 28.4.
1940, gift Tómasi Helgasyni og
eiga þau einn son, Helga; og 6)
Finnur prentari, f. 9.4. 1952.
Æskuheimili Sólveigar var að
Bergstaðastraeti 46 og gekk hún í
Miðbæjarbamaskólann. Hún var
í leiklistarskóla Haraldar Bjöms-
sonar og lék á yngri árum hjá
Leikfélagi Reykjavíkur. Heimili
Sólveigar og Eysteins var í Reykja-
vík og bjuggu þau hálfa öld á
Ásvallagötu 67, frá 1934 til árs-
loka 1984, er þau fluttu í Miðleiti
7.
Auk uppeldis- og húsmóður-
starfa á mannmörgu og gest-
kvcemu menningarheimili, fékkst
Sólveig við hannyrðir og tók þátt í
margvíslegum félagsmálum.
Útfór Sólveigar Eyjólfsdóttur fer
fram frá Hallgrímskirkju á Skóla-
vörðuholti í dag, fimmtudaginn 6.
júlí, kl. 15.
Sólveig Eyjólfsdóttir hefur nú
hlýtt því kalli sem allra bíöur.
AÓ leiöarlokum er margs aö
minnast, en efst í huga er þó aö
þakka. Mér er þaö bæöi ljúft og
skylt. Sólveig vann frábært ævi-
starf fyrir land og þjóð og ekki
síst vann hún fyrir Framsóknar-
flokkinn. Hún stóö eins og
klettur meö manni sínum og
var honum stoð og stytta. Ævi-
starf Sólveigar og Eysteins Jóns-
sonar var samgróið. Framsókn-
armenn standa í þakkarskuld
við Sólveigu og fyrir þeirra
hönd vil ég mæla aö leiÓarlok-
um.
Viö Sigurjóna þökkum per-
sónuleg kynni og vináttu og
sendum ástvinum hennar inni-
legar samúðarkveðjur.
Halldór Ásgrímsson
í blámóöu æskuminninga
minna er flest á sveimi um-
hverfis Leifsgötu, götuna sjálfa,
nálægar götur, leiksvæði og
velli í grennd, skóla þrjá, Land-
spítalalóð, Skólavörðuholt,
fyrstu gerö Hallgrímskirkju,
kirkju fööur míns á holtinu.
Kunnur var hver krókur og
kimi. En á landakorti Vestur-
bæjar, í óvinalandi KR-inga,
t MINNING
ríkti lævi blandinn framand-
leiki hins ókunna, aö frátöldum
stöku stööum, tveimur eða
þremur, þar sem öllu var óhætt
og jafn kunnuglegt og væru
þessar vinjar í Austurbænum.
Hús ömmu og afa og hús for-
eldrasystkina voru viðmiðunar-
staðir sem gaman var að heim-
sækja. En sá sem lengst hélst
var Ásvallagata 67, heimili Sól-
veigar Eyjólfsdóttur, sem kvödd
er í dag eftir langa og góöa ævi,
og Eysteins Jónssonar föður-
bróöur míns.
Margs góðs er aö minnast frá
þessum fornu dögum og æ síö-
an, er nú verða þáttaskil í fjöl-
skyldunni við skyndilegt brott-
hvarf Sólveigar af sjónarsvið-
inu. Þrátt fyrir háan aldur og
veikindi, sem þjökuöu undan-
farin misseri, hélst þróttur Sól-
veigar lítt bugaður, gott minni
og frásagnargleði.
Helstu æviatriði Sólveigar
heitinnar eru rakin í inngangi
hér að ofan. Hún var sannkall-
aður Reykvíkingur. Faðir henn-
ar, Eyjólfur S. Jónsson, var
þekktur múrari í bænum og
einn af stofnendum Múrarafé-
lags Reykjavíkur árið 1917. For-
eldrar hans voru Jón Eyjólfsson
Þorgeirssonar steinsmiður í
Reykjavík og Hólmfríður Hann-
esdóttir. Er þeirra feðga beggja,
Eyjólfs og Jóns, getið í Múrara-
tali og steinsmiöa (1993). Móð-
ir Sólveigar Eyjólfsdóttur var
Þorbjörg Mensaldursdóttir, en
foreldrar hennar voru Mensald-
ur Jónsson, bóndi á Rannveig-
arstöðum í Geithellnahreppi í
Suöur-Múlasýslu, og’kona hans
Guðlaug Þorleifsdóttir.
Sólveig fæddist að Bergstaða-
stræti 46. Að loknu skyldunámi
var hún einn vetur í Kvenna-
skólanum, síðan í kaupavinnu,
m.a. á Sámsstöðum hjá Búnab-
arfélaginu. Einn vetur var hún í
vist í Vestmannaeyjum, en ab
svo búnu vann hún ýmis störf,
svo sem verslunarstörf hjá
Hljóðfærahúsi Reykjavíkur. Alls
staðar gat hún sér gott orð fyrir
dugnað og vinnusemi.
Framsagnargáfa og listhneigð
öbluöust skólun er hún sautján
ára að aldri fór í leiklistarskóla
Haraldar Björnssonar og gekk í
Leikfélag Reykjavíkur. Hún lék
m.a. í Fjalla-Eyvindi árið 1930.
í Morgunblaðinu árið 1931 seg-
ir í nokkuö hörðum leikdómi
um leikinn í ieikritinu Dómum
eftir Andrjes G. Þormar: „Eigi er
ólíklegt, að leiksýningarinnar
verði síðar meir minst, vegna
þess, að hjer kom í fyrsta sinn
fram á sviðið ung leikkona, Sol-
veig Eyjólfsdóttir. Hún er að-
eins 19 ára að aldri. Hún sýndi
í þessum fyrsta leik sínum
meiri þroska, en vænst verður
af aldri hennar, meira táp og
vald yfir hlutverki sínu, en bú-
ast mætti við af byrjanda, sem
að eins hefir notið tilsagnar og
leiðbeiningar hjer heima, og
ekkert sjeð utan við reykvískan
sjóndeildarhring." Þótt Sólveig
léki nokkrum sinnum með á-
gætum á leiksviðinu, átti annað
fyrir henni að liggja en gerast
leikkona. En listhneigð hennar
fékk útrás um ævina við hann-
yrðir sem vöktu ánægju og ab-
dáun manna.
Sólveig veitti forstöðu mann-
mörgu og gestkvæmu menn-
ingarheimili. Tengdaforeldrar
hennar, sr. Jón Finnsson og Sig-
ríöur Beck, nutu aðhlynningar
hennar á ævikvöldi þeirra, er
þau höfðu flutt aus'tan frá
Djúpavogi ásamt tveimur upp-
eldisdætrum. Sólveig og Ey-
steinn eignuðust sex börn, tvær
dætur og fjóra drengi, en við
uppeldisstörf rækt af alúð og
samviskusemi bættist annríki
sökum gestagangs og margvís-
legrar þátttöku í störfum eigin-
mannsins. Börn Sólveigar
syrgja nú ástríka og fórnfúsa
móður, en afkomendur þeirra
Eysteins eru hátt á þriðja tug.
Sólveig heitin var sjófróð um
sögu Reykjavíkur, ættfróð og
hirðusöm um gamlar ljós-
myndir úr ættum þeirra Ey-
steins. Gaman var og fróðlegt
að hlýða á hana greina af ör-
yggi og þrótti frá fyrri kynslóð-
um, á Austfjörðum og hér
syðra, og þeim sem fluttu vest-
ur um haf, svo sem afasystrum
mínum tveimur. Þakklátum
huga minnist ég samræöna og
ánægjulegra samverustunda
undanfarin ár.
Við systkinin og fjölskyldur
okkar votta börnum Sólveigar,
fjölskyldum þeirra og öðrum
aðstandendum samúb í sökn-
ubi þeirra. Blessuð sé minning
Sólveigar Eyjólfsdóttur.
Þór Jakobsson
Ég átti því láni að fagna að
verða einn af heimilisfólki
þeirra Sólveigar Eyjólfsdóttur
og Eysteins Jónssonar um fjög-
urra ára skeiö á menntaskólaár-
um mínum og næstu tvö árin
þar á eftir. Þá bjuggu þau í húsi
sínu númer 67 við Ásvallagötu
og var þröngt setinn bekkurinn
á stundum, enda fjölskyldan
allstór, gestkvæmt í betra lagi
og húsakynni ekki víðáttumikil
á nútíma vísu. Aldrei varð þó
séð að þau hjónin teldu muna
hib minnsta um ab halda einn
Mjófirðing til viðbótar til and-
legrar og líkamlegrar umhirðu
og mæddi þó mikiö á Sólveigu
á þessum árum.
Mér er vistin hjá Sólveigu
minnisstæð fyrir margra hluta
sakir. Hún hélt fólk sitt t.d. afar
vel í mat og drykk og mun þó
nokkuð hafa til þurft á stund-
um. Sem dæmi mætti nefna að
við félagi Jón settumst gjarnan
í eidhúsið er heim var komið á
síðkvöldum og snæddum þar
randalínu með mjólk ábur en
gengiö var til náða. En einu
gilti hvað við félagar hesthús-
uðum af tertunni, aldrei tæmd-
ist staukurinn.
Húsreglur hafði Sólveig
nokkrar, en fáar þó ab því er
varðaði okkur Jón og Þorberg,
syni þeirra Eysteins, sem þá
byggbum kjallarann. Við áttum
einfaldlega að láta vita þegar
við fórum af bæ og hvenær við
hygðumst snúa aftur. Auðvitað
var sitthvað fleira sem til var
ætlast af okkur, en um það
voru ekki reglugerðarákvæði.
Skýringin var einföld. Á þessum
árum var Eysteinn einn af for-
ystumönnum íslenskra stjórn-
mála, stýrði raunar fjármálum
landsins, og símhringingar
linnulausar ab því er manni
fannst. Enda þótt Sólveig teldi
ekki eftir sér sporin, var henni
augljóst hagræöi ab því ab
þurfa ekki að opna tvær hurðir
og kalla niður til okkar
húskarla sinna þegar við vorum
ekki heima, því við áttum
marga kunningja og vorum oft
af bæ.
Oft dábist ég að því hvað Sól-
veig virtist sigla léttilega gegn-
um eril og amstur hversdagsins,
henti reiður á öllu innanstokks
og lét sér fátt um smámuni.
Það var ekki óalgengt að til-
stand væri hjá karlpeningnum,
bæði bónda hennar og öðrum.
Rigndi þá gjarnan fyrirspurn-
um yfir húsfreyju, t.d. varðandi
hvarvist klæðnaðar af ólíkleg-
asta toga. Ekki minnist ég ann-
ars en upplýsingar lægju á
lausu jafnharðan og er ég næsta
viss um aö Sólveig vissi ná-
kvæmlega hvar hver einasti
hlutur á heimilinu var staddur
hverju sinni. Hefur mér ætíð
verið þessi eiginleiki Sólveigar
minnisstæður, enda mesti rati
sjálfur á slíkum sviðum.
Sólveig Eyjólfsdóttir var lag-
leg kona og vel vaxin, bar sig
tígulega og klæddist vel. Oft
þurfti hún að sitja fagnaöi með
bónda sínum þar sem höfðingj-
ar, innlendir og erlendir, voru
saman komnir og klæbnabur í
samræmi við það. Sólveig bjóst
þá samkvæmt nýjustu tísku og
glansaði af henni í „Parísarkjól-
unum". ískraði gjarnan í henni
hláturinn þegar heim kom úr
þessum samkvæmum, enda
hafði hún þá oftast verið spurð
úr hvaða Diorverslun föt henn-
ar væru. Sannleikurinn var
nefnilega sá aö Sólveig saumaði
flestöll föt sín sjálf, ab undan-
teknum yfirhöfnum þó, að mig
minnir. Var samt liðin sú tíð er
bóndi hennar sótti ekki launin
sín — af því að tómahljóð var í
ríkiskassanum!
Raunar lék flest það sem hún
gekk að í höndum Sólveigar. Á
þeim árum sem ég hélt til hjá
henni gengu menn þar á bæ
gjarnan í hvítum skyrtum. Ey-
steinn notaði oft tvær á dag, en
við hinir færri. Þetta voru vit-
anlega bómullarflíkur og þurfti
að stífa þær svo vel væri. Ég
held ab varlega áætlab hafi Sól-
veig straujað a.m.k. 20 skyrtur
á viku. Hafði hún fengið til
þess strauvél góða og var hreint
ótrúlega fljót með skyrturnar.
Mig minnir að hún kæmist
niður í þrjár mínútur með
stykkið, en vera má að lang-
tímamebaltalib, eins og nú er
gjarnan sagt, hafi verið nær
fimm mínútum. Æg horfði oft
hugfanginn á haridatiltektirnar
og gerbi loks tilraun sjálfur,
enda gat þetta jú ekki verið
nokkur vandi! £r skemmst frá
því að segja að útkoman varð
bæði böggluð og brún og til-
raunir urðu ekki fleiri. Skyrtuna
átti ég sem betur fór sjálfur.
Sólveig og Eysteinn bjuggu
enn á Ásvallagötu 67 þegar ég
og fjölskylda mín fluttumst í
húsib númer 18 við sömu götu.
Börn okkar Kolbrúnar voru þá
enn ung að árum, en komust
fljótlega á merkjasölualdurinn
ef svo má segja. Þau munu ekki
hafa verið neinir afburða sölu-
menn og var tekið misvel eins
og gengur. Fljótlega fréttum vib
þó af fullorðinni konu, sem
alltaf verslaði vib þau, veitti
þeim höfðinglega og tók af
þeim stutta skýrslu í leiðinni.
Þetta var auðvitað Sólveig Eyj-
ólfsdóttir að fylgjast með vin-
um sínum og afkomendum
þeirra.
Mér finnst dvöl mín á
Ásvallagötu 67 alveg sérstakur
kapítuli í lífi mínu. í gegnum
húsbóndann komst maður í
snertingu við landsmálin í víð-
um skilningi þeirra orða, en
húsmóðirin var meira á félags-
lega sviðinu, eins og Hermann
afabróðir minn hefði orðað
það. Var gott að leita til Sól-
veigar með hvaðeina er við
kom daglegu amstri og ýmsum
mannlegum samskiptum og
nauösynjum. Og eftir á að
hyggja er þab líklega Sólveig
sem umfram aðra kenndi mér
það að fátt er með öllu ómögu-
legt heídur aðeins misjafnlega
erfitt.
Ég þakka af alhug þá hlut-
deild sem ég fékk í einkaheimi
Sólveigar Eyjólfsdóttur og
hennar nánustu. Við Kolbrún
sendum fjölskyldunni allri okk-
ar innilegustu samúðarkveðjur.
Hjálmar Vilhjálmsson
Kveðja frá Félagi framsóknar-
kvenna í Reykjavík.
Látin er í Reykjavík heiðurs-
konan Sólveig Eyjólfsdóttir.
Okkur framsóknarkonum í
Reykjavík er bæði ljúft og skylt
að minnast hennar með virö-
ingu og þökk fyrir allt það sem
hún var félaginu alla tíð. Hún
var ein af stofnendum félagsins
í október 1945 og heiðursfélagi
þess.
Þegar litið er til baka allt frá
þeim tíma, er ekki eitt heldur
allt sem hún tók þátt í varðandi
félagsstörfin. Má þar tilnefna
að hún sat í stjórn og var gjald-
keri um tíma. Þá var hún einn-
ig fulltrúi félagsins á flokks-
þingum oftar en einu sinni.
Einna mest lét hún að sér
kveða í stjórn basarsins, en þar
var hún formaður um árabil, og
ekki ofsögum sagt að heimili
hennar var allt undirlagt þann
tíma sem undirbúningurinn
stóð. Þar hittust konurnar og
saumuðu og prjónuöu. Áhug-
inn var slíkur ab Sólveig útveg-
aði „overlook" vél til þess að
létta og flýta störfum. Heimili
hennar var einnig móttöku-
staður fyrir basarmuni frá hin-
um almenna félagsmanni úti í
bæ.
Þegar sú hugmynd kom upp
innan félagsins að baka laufa-
brauð til sölu á basarnum, lá
hún ekki á liði sínu frekar en •
áður.
Þess má svo geta að jólatrés-
skemmtanir framsóknarkvenna
í Reykjavík voru undanfari þess
ab kvenfélagið var stofnað, en á
skemmtunum þessum voru þau
hjón, Sólveig og Eysteinn, ætíð
mætt með sinn barnahóp, sem
stækkaði eftir því sem árin liðu
og barnabörnunum fjölgaði.
Já, þab eru margar minning-
arnar í 50 ára sögu félagsins
sem tengjast Sólveigu. Hún var
snyrtileg og prúð í framkomu,
kát og hress í vinahópi. Sólveig
talaði gott mál og var hnyttin í
tilsvörum. Röddin var þýð og
sveigjanleg og lét henni vel að
líkja eftir raddblæ, fasi og lát-
bragöi sögumanna, enda lagði
hún stund á leiklist á yngri ár-
um og gekk í leiklistarskóla
Haraldar Björnssonar. Hún fór
með nokkur veigamikil hlut-
verk hjá Leikfélagi Reykjavíkur
á þeim tíma.
Sólveig var forkur til vinnu
að hverju sem hún gekk, var
verkfús og vinnusöm, féll aldrei
verk úr hendi. Hún var listfeng,
fljótvirk og vandvirk, hagsýn