Tíminn - 07.11.1995, Blaðsíða 10

Tíminn - 07.11.1995, Blaðsíða 10
10 JKfc ^r OTnlTrfTHTimi yirfwyww Þriðjudagur 7. nóvember 1995 UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . .. UTLÖND . . . UTLÖND . . . Fjöjmenni viö útför Yitzhaks Rabins í gœr: Ovissa um framhald friðarsamninga Jenjsalem — Reuter í gær fór fram útför Yitzhaks Rabins, forsætisráðherra ísraels, sem 25 ára laganemi myrti á fjöl- mennum fundi í Tel Aviv á laug- ardaginn. Útförin fór fram að viðstöddu fjölmenni og mörgum helstu þjóðarleiðtogum heims. Viö útförina héldu m.a. Bill Clin- ton Bandaríkjaforseti, Hosni Mu- barak Egyptalandsforseti og Hus- sein Jórdaníukonungur ræöu til minningar um Rabin. Yasser Ara- fat, leiðtogi PLO, mætti hins veg- ar ekki til útfararinnar og sagðist ekki vilja flækja málin um of með því að láta sjá sig, enda hafði Israelsstjórn lýst því yfir að ekki væri óskað eftir nærveru hans. Fjöldi Arabaleiðtoga hefur for- dæmt moröið og hópur þeirra var viðstaddur útförina í gær. Auk Husseins Jórdaníukonungs og Mubaraks Egyptalandsforseta voru þar Abdellatif Filali forsæt- isráðherra Marokkó og ráðherrar frá Oman, Katar og Máritaníu. Allir voru þeir í sinni fyrstu heimsókn til Jerúsalemborgar. Og þótt Arafat leiðtogi Palestínu- manna hefði ekki verið viðstadd- ur voru mættir sex fulltrúar frá PLO, erkióvini ísraels til margra ára. Fyrir þremur árum, þegar Ra- bin tók viö forsætisráðherraemb- ættinu, hefði þótt útilokað að svo margir leiðtogar Araba ættu eftir aö koma til ísraels til að syrgjá forsætisráöherra landsins. Ekki er ólíklegt að sú sjón geti haft töluverö áhrif á þá ísraels- menn sem efast hafa um að frið- arviðræðurnar geti skilað varan- legupt árangri. Hvert verbur fram- haldib? Óvissa ríkir samt um framhald friðaumleitana ísraels og Araba, en margir líta svo á að þaö hafi ekki síst veriö Rabin sem átti mestan þátt í þeim árangri sem náðst hefur á undanförnum mánuðum og árum. Rabin var mjög vinsæll í ísrael, og Elie Barnavi, sagnfræðingur Shimon Peres tók vib forsœtisráb- herraembcettinu af Rabin til brábabirgba. Mynda þarf nýja stjórn innan skamms tíma og lík- legt er ab hún verbi undir stjórn Peresar. við háskólann í Tel Aviv, segir ab Rabin hafi veriö eins dæmigerb- ur fyrir það, hvað væri að vera ísraelskur, og hægt væri. Hann var „hermaður og bóndi, stríðs- hetja, reyndur í utanríkisþjón- ustunni, varnarmálaráðherra sem þótti mjög harðsnúinn í því aö bæla nibur Intifada, uppreisn- arhreyfingu Palesínumanna, en þegar allt kemur til alls var hann maður friöarins," segir Barnavi. Vegna fortíbar sinnar og reynslu í hernum var Rabin í óvenjulega góbri stöðu til að hafa forystu fyrir ísraelsbúum í friðarviðræð- unum við nágrannaríkin og fá- um öbrum hefði tekist að fá Isra- elsmenn til að fallast á þá eftir- gjöf sem nauðsynleg var til þess að friður gæti komist á. Nú þegar Rabin er fallinn frá gæti reynst erfitt að finna ein- hvern sem gæti haldib uppi merki hans og keyrt viðræöurnar við Araba áfram af þeim krafti sem þarf. Peres nýtur trausts Araba, en óvinsæll heima fyrir Shimon Peres, sem hefur tekib við embætti forsætisráðherra um stundarsakir af Rabin, hefur raunar ekki síður áhuga á að ná fribi við Araba en Rabin, er raun- ar ákafur hugsjónamaður í þeim efnum og hefur Rabin þar verið talinn raunsærri og viljað fara hægar en Peres. Ef Peres tekur við af Rabin sem forsætisráðherra ísraels þarf því vart að óttast að hann reyni ekki allt sem í valdi hans stendur til aö semja um frið við Sýrlendinga og Líbani, auk þess sem haldið verbi áfram á þeirri braut sem mörkuð hefur verib í sjálfstjórnarmálum Palest- ínumanna. Peres hefur hins veg- ar jafnan verið heldur óvinsæll í ísrael og þykir frekar ólíklegt ab honum takist jafn vel upp að sannfæra ísraelsmenn um nauð- syn þess að gefa eftir í samning- unum, t.d. að afhenda Sýrlend- ingum aftur Gólanhæðir. Mebal Araba hefur Peres raun- ar verið í miklu meiri metum en Rabin, sem þeim hefur þótt kuldalegur, jafnvel ruddalegur og lítt næmur á viðhorf almenn- ings í Arabaríkjunum. Peres fór mun oftar en Rabin að hitta Ar- abaleiðtoga að máli, t.d. Jasser Arafat leibtoga PLO og Hosni Mubarak Egyptalandsforseta. „Við berum fullt traust til Peresar varbandi áframhald friðarvið- ræðnanna," sagði Amr Moussa, utanríkisráðherra Egyptalands, „Hann mun sjá að við munum aðstoða hann í einu og öllu viö að ná því marki sem við allir stefnum að." Mynda þarf nýja stjórn Ekki er þó fullvíst að það verði Peres sem leiðir stjórnina í, þótt það sé líklegt. Forseti ísraels verð- ur nú, samkvæmt ísrealskum lögum, innan fjörutíu daga að bibja einhvern þingmann um að mynda nýja ríkisstjórn. Að öll- um líkindum gerir hann það þó fljótlega og Likud- bandalagið, helsti stjórnarandstöbuflokkur- inn, hefur lýst því yfir að það muni ekki beita sér gegn því að Peres verbi faliö að mynda nýja stjórn. Peres hefur hins vegar sem fyrr segir aldrei tekist almennilega ab ávinna sér traust ísraelsbúa og fjórum sinnum hefur hann tap- aö kosningu í Verkamanna- flokknum um að verða forsætis- ráðherraefni flokksins. Samt sem áður eru ekki margir aörir í flokknum sem þykja koma til greina sem eftirmaður Rabins. Helst hafa verib nefndir þrír menn: Haim Ramon, Avraham Burg og Ehud Barak. Einungis sá síbastnefndi hefur hernaðar- reynslu eitthvab í líkingu vib Ra- bin, en skobanir hans á því að gefa Sýrlandi eftir Gólanhæbir eru álíka ósveigjanlegar og skoð- anir Líkud bandalagsins. „Guöi sé lof ab morðinginn var ekki Arabi" Margir Arabar hafa sagt að það sé þó bót í máli að það hafi verið gyðingur sem myrti Rabin, en ekki Arabi. Þannig segir Mostafa Amin hjá egypska dagblaðinu Al- Akhbar: „Guði sé lof að Rabin var drepinn af gybingi. Ef morb- s 'AMHUGUR ÍVERKI LANDSSÖFNUN VEGNA NÁTTÚ RUHAMFARA A F LATEYRI l.eggúu |)itt al inörkum iitn á bunkareikniiig nr. 1183-26'800 í Sparisjóúi Önundarljarðar á Flateyri. llii'Rl er iirt iiiu á rcikiiinginii i ölluni hönkiini. spiirisjóðlini ng postliiisiiin ;í IíiikIíiiii. Allir fjölmirtlar laiuLsins, t Póstur og sími, lljíílpar.stoliiiin kirkjunnar og Kaurti kross islanils. Yitzak Rabin og Yasser Arafat hafa náb sögulegum árangri í fribar- samningum milli ísraels og Palestínumanna. Myndin er tekin vib af- hendingu fribarverblauna Nóbels árib 1994. ingi hans væri Arabi myndum við drukkna í ásökunum alls staðar ab úr heiminum og hver einasti Arabi hefði verið kallaður morðingi. En nú er svo komið að morðinginn er einn maður en ekki milljónir manna." Með morðinu á Rabin á laugar- daginn hefur þaö raunar gerst í fyrsta sinn í sögu Ísraelsríkis að gyðingur gerist sekur um að drepa svo hátt settan stjórnmála- mann, og svo viröist sem sú stað- reynd ab moröinginn er gyðing- ur sé öllum almenningi jafnt sem ráðamönnum í ísrael tölu- vert áfall. „Bannhelgin sem hvíl- ir á því að bróðir drepi bróðir, sem varð til þess ab musteri gyð- inga úr Biblíunni glataðist, er hrunin," sagði sagnfræðingurinn Barnavi og leggur áherslu á að andrúmsloftið í landinu sé lævi blandið fyrir, þetta atvik geti því hleypt af stab ófriði innanlands sem óttinn við sameiginlegan óvin hefur hingab til haldið aftur af. „Þab sem máli skiptir er ekki þessi verknaður sem brjálaður einfari framdi, heldur það hat- ursfulla andrúmsloft sem rak hann til aö fremja slíkan verkn- að." „Þetta er upphafið ab því að bræður fari að berjast. Eitthvað hræbilegt á eftir að gerast. Það stendur skrifað í helgum ritum okkar," sagði Miriam Grunwald, sem starfar hjá flugfélaginu E1 Al. Styrkir friðinn? Margir bjartsýnismenn í hópi stubningsmanna Rabins telja á hinn bóginn aö morðib geti jafn- vel þvert á móti oröið til þess að sameina ísraelsmenn um málstað friðarins. Nú orðið eigi þeir sem eru andvígir friðarsamningunum erfibara með að láta frá sér stór- yrði og láta í ljósi andstöðu sína. „Ég er hræddur, ég viðurkenni þab," sagði fyrrverandi ráðgjafi Yitzhaks Shamirs, fyrrverandi forsætisráðherra ísraels, í grein í Newsweek — en hann hefur ver- ib gagnrýninn á friðarviðleitn- ina. Hann hélt því fram að morð- ið á Rabin gæti valdið því að öfgasinnum og íhaldssömum stjórnmálamönnum verði ýtt til hlibar. Það sé strax farið að líta þá hornauga. „Hver sá sem hefur haft uppi gagnrýni á friðarferlið, það er eins og sá hinn sami hafi myrt Rabin." Jafnvel Benjamin Netanyahu, leibtogi Likud bandalagsins sem er helsti stjórnarandstööuflokkur ísraels, fordæmdi morðib hörb- um orðum. Likud bandalagið hefur ávallt verið mjög totryggið á friðarviðræðurnar en á hinn bóginn hafa liðsmenn þess alltaf lagt áherslu á að gyðingar eigi ekki ab berjast innbyrðis og drepa hver annan. í viðtali í bandaríska fréttaþættinum „60 mínútur" sendi Netanyahu enn- fremur þau skilaboð til öfgasinn- aðra gyðinga í Bandaríkjunum að þeir eigi að halda sig fjarri ísrael: „Farið þið burt, haldið ykkur fjarri. Við viljum ykkur ekki, við þörfnumst ykkar ekki," sagbi hann og átti þá einkum og sér í lagi við Varnarbandalag gyðinga, sem eru hægrisinnuð öfgasamtök gyöinga í New York.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.