Tíminn - 22.12.1995, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 22. desember 1995
ffmiiim
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: |ón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Guömundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmiöja hf.
Mánaöaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Málamiölun á
Alþingi
Samkomulag hefur nú tekist á Alþingi um afgreiðslu
fjárlaganna og virðist sem allir geti unað við niðurstöð-
una. Eitt þeirra atriða sem einna þyngst virtist standa í
stjórnarandstæðingum var afnám sjálfvirkra tenginga
lífeyrisbóta og atvinnuleysisbóta við almenna launa-
þróun. Sú málamiðlun sem þar náðist gerði hvort
tveggja í senn að eyða tortryggni stjórnarandstæðinga
og launþegahreyfingarinnar um að lækka ætti þessar
bætur með óeðlilegum hætti og hitt að sýna að ríkis-
stjórnarflokkarnir hafa ekki í hyggju að gera tekjulága
bótaþega að sérstakri féþúfu ríkissjóðs. Formleg tenging
verður tekin upp á ný að tveimur árum liðnum en sjálf-
virknin afnumin í millitíðinni. Hitt stóra atriðið sem
þinghald virtist ætla aö steyta á sneri að bótum til þol-
enda ofbeldisverka, en þær bætur verða hækkaðar
þannig að þær verða 600 þúsund að hámarki og 2,5
milljónir að hámarki í stað 700 þúsunda ef um missi
framfæranda er að ræöa.
Ríkisstjórnin hefur verið harkalega gagnrýnd fyrir að-
haldsaögerðir sínar og niðurskurð og stór orð hafa ekki
veriö spöruð. Vissulega hefur aðhaldið komið illa niður
víöa og trúlegt er að einhversstaðar hefði verið hægt að
deyfa höggið betur en raunin varð á. í gagnrýninni á
vinnu af þessu tagi vill oft verða einfaldast og um leið
áhrifaríkast að taka út úr einstaka liði og benda á hvern-
ig þetta eöa hitt fer illa út úr aðgerðunum, enda eru trú-
lega öll mál sem ríkið tekur þátt í að fjármagna „góð
mál". Óhjákvæmilega finnst fólki því að það hljóti að
vera „vondir menn sem brugga heimsins ráð" ef þeir
beina spjótum sínum að þessum „góðu málum".
Heildarmarkmiðið er þó að koma böndum á fjárlaga-
hallann sem menn annars væru að velta yfir á börn sín
og barnabörn. Það er líka „gott mál" og raunar hið besta
mál. Og þegar stóru tölurnar eru skoöaðar í fjárlaga-
dæminu kemur í ljós aö skattar á einstaklinga eru að
minnka og skattar á fyrirtækin heldur að þyngjast. Þetta
er í samræmi við þá sanngirniskröfu sem boðuð var í
haust að nú væri komið að atvinnulífinu að axla sínar
byrðar í sameiginlegum kostnaði eftir að hafa staðið til
hlés í þeim efnum um skeið. Einstaklingarnir hins veg-
ar hafa ekki, flestir hverjir í það minnsta, burði til aö
bæta á sig beinum sköttum. Þær hliðarráöstafanir sem
gerðar hafa verið miðast hins vegar við að láta þá sem
geta borga fyrir þjónustu eða fá minna frítt, en að þeir
tekjulægstu sem höllustum fæti standa geti áfram feng-
ið það sem þeir þurfa. í þeirri stöðu sem upp er komin
er svigrúmið einfaldlega ekki fyrir hendi til að búa
öðruvísi um hnútana.
Sannleikurinn er raunar sá varðandi lífeyrisþegana,
sem margfullyrt er að séu helstu þolendur bandorms-
laganna, að í heildina koma þéir sem lægstar hafa tekj-
urnar, 68-70 þúsund kr. á mánuði, ekki ver út eftir
breytingarnar en fyrir þær. Það er raunar eitt af yfirlýst-
um markmiðum lagnanna að verja hag hinna tekju-
lægstu og ekki er annað að heyra á sérfræðingum en að
sú vörn muni í aðalatriðum halda.
Dregiö í fjárlagalottóinu
Nú munu ráðamenn þjóð-
arinnar á Alþingi vera í
þann veginn að fara í jóla-
frí eftir ab hafa dregið upp
leikreglur þjóðfélagsstarf-
seminnar fyrir næsta ár.
Hamagangurinn, nætur-
fundirnir, krísurnar og
bakherbergjamakkib er aö
verba ómissandi libur í
undirbúningi jólanna fyrir stjórn-
málaáhugamenn og raunar alla
sem eitthvað eiga undir í fjárlaga-
gerðinni. Þetta er eins og útteygbur
lottóútdráttur þar sem mikill
meirihluti þjóðarinnar á miða og
enginn veit hvaða útgjöld, skattar, framlög, styrkir,
skerðing það verba, sem á endanum lifa af aðra og
þriðju umræðu um fjárlögin og fylgifrumvörp þess.
Síðasta vikan í aðventu verður því allsherjar spenna
búin í skemmtiatriði málþófs og nætursöngs á þing-
inu þar sem spítali er lagður af einn daginn, tekinn í
rekstur á ný um nóttina, en gæti þess vegna verið af-
lagður í annað sinn daginn eftir. En alltaf er það þó
koma frelsarans sem stöðvar þessa spilavítisrúllettu,
því að sjálfsögðu þarf þingheimurinn að ljúka störf-
um áður en kirkjuklukkurnar klingja inn sjálfa fæð-
ingarhátíð frelsarans.
Alþingishúsib.
GARRI
Röng gagnrýni
Garri hefur tekið eftir því að ýmsir hafa verið að
gagnrýna þetta fyrirkomulag á afgreiðslu löggjafar-
samkomunnar á málum sem varba fjöregg þjóðar-
innar. Segja menn sem svo að ótækt sé ab afgreiða
svo stór mál í svo lítilli yfirvegun sem einkennir rúll-
ettuspilið. Þetta er að sjálfsögöu hin mesta firra. Eng-
in raunveruleg ástæba er til að ætla að þingmenn
vinni verk sín eitthvað betur, þótt þeir drolli við
þetta langtímum saman. Þab er mikill misskilningur
að halda að niðurstaðan verði í grundvallaratriðum
önnur, þó svo að rúllettan snúist lengur.
Þetta verklag er heldur ekkert frekar til þess fallið
ab rýra traust manna á Alþingi sem stofnun. Þing-
menn virðast einfærir um
ab rýra það traust, þó þeir
séu ekki í tímahraki vegna
jólanna, og nægir að minna
á viðskipti þeirra félaga
Eyrna-Össurar og Árna
eyrnaklípis.
Þab, sem virkilega er
gagnrýnisvert og til þess
falliö að rýra álit og ímynd
þingsins, er hins vegar sú
ómennska og aumingjaskapur að
geta ekki sent út sjónvarpsút-
sendingu beint frá umræbum á
þingi, eins og gert var um síöustu
jól. Sjónvarpsstöðin Sýn, sem
veitti þessa þjónustu stjórnmálaáhugamönnum til
ómældrar gleði og dægrastyttingar í jólaamstrinu,
hefur nú verið yfirtekin af gjörsamlega menningar-
fjandsamlegum bófum, sem hafa ekki vit á því að
hætta endalausum útsendingum á tónlistarmynd-
böndum og glæpaþáttum frá árdögum sjónvarps og
senda út frá Alþingi.
Undirleikur viö heimilisstörf
Þjóðin hefur í dag ekki nema afar takmarkaða
möguleika á að fylgjast með þessum langa og fjöruga
lottóútdrætti á Álþingi, þrátt fyrir að öllum sé ljóst
að þetta var besta sjónvarpsefnið sem í boði var í síö-
ustu viku aðventunnar. Áhugamenn um stjórnmál
verða nú aö hlusta á útvarp eða jafnvel hljómplötur
á meðan þeir vinna jólaverkin heima hjá sér, í stað
þess að geta notið umræðunnar af Alþingi þar sem
stjórnmálatröllin kasta milli sín fjöreggi þjóðarinn-
ar. Ekkert undirspil er betra þegar menn eru að ryk-
suga!
Krafan er því skýr. Alþingi hefur sett verulega nið-
ur vib það ab þurfa ab gefa eftir fyrir poppmynd-
böndum varðandi beinar útsendingar frá þingfund-
um fyrir jólin og slík niöurlæging er óþolandi. Þjóð-
in krefst þess að fá aö fylgjast með lottóútdrættinum
— spilavítisrúllettunni í beinni: fjárlagaumræöuna
aftur inn í sjónvarpið! Garri
ísland er ekki fátækrabæli
Þá eru launakjör enn einnar stéttar þjóna lands og
lýös komnar í svibsljósið og nú er þaö sjálft Alþingi
sem bibur um upplýsingar um kaup og risnu am-
bassadora og annarra sendiráðsstarfsmanna. Þykir
sumum vel í lagt og er nú búið aö finna stétt sem
skákar æbstu embættismönnum hér, að ráöherrum
og þingmönnum meðtöldum.
En skemmst er ab minnast þegar
þjóðarsáttin og stöðugleikinn fór
veg allrar veraldar vegna launa-
hækkana til kjörinna fulltrúa og
embættismanna í feitum stöðum.
Þegar betur var ab gáb, komust
kjörin upp í það sem gerist og geng-
ur meðal svipabra stétta í ná-
grannalöndunum. Með ákvörðun
sinni gaf Kjaradómur aðeins gott
fordæmi, að miða laun á íslandi við
kjör í nágrannalöndum.
Ef efnahagsstjórn og stjórnun
fyrirtækja væru í sæmilegu lagi,
væri engin ástæða til að kjörin hér
séu verri en í títtnefndum viðmið-
unarríkjum. Framleiðsla, tekjur,
auðlegð, menntun og starfshæfni
er síst lakari hér en þar sem Kjara-
dómur ber kaupið saman við.
Niöurlægjandi sultarkjör
Undirritabur var nýverið á ferð í Brussel þar sem
alþjóðastofnanir eru margar og fer fjölgandi. Þar
em meðal annars margir fulltrúar frá nýfrjálsum
ríkjum gömlu Austur-Evrópu. Þeir eru víða áheyrn-
arfulltrúar og í mörgum tilvikum fastafulltrúar, svo
sem í stofnunum Nató, og þykir vestrænum ríkjum
mikilsvert að hafa sem mest og best samband við
þá.
Þaö er libur í að venja diplómata og fulltrúa herja
að tileinka sér siði, venjur og hugsunarhátt vest-
ræns lýðræðis. Sjálfir em þeir af fullum vilja gerðir
að kynnast vestrænum kollegum sínum, starfshátt-
um og fjölskyldum.
Flestir fufttrúanna frá Mið- og Austur-Evrópu em
tiltölulega ungir að ámm og em yfirleitt með fjöl-
skyldur sínar með sér, sem einnig er ætlast til að
blandi geði vib alþjóbasamfélagið og að börn þeira
gangi í skóla meb jafnöldmm sínum frá fleiri lönd-
um.
En fljótt kom í ljós að dæmin gengu ekki upp.
Fulltrúarnir að austan vom svo illa launaðir og
starfskjör bág, að þeir vom nánast eins og fangar
með fjölskyldur sínar, og alþjóðasamfélagib var
þeim lokað vegna fátæktar.
Eítt skal yfir alla ganga
Tekið skal fram að þessar upplýsingar eru fengnar
frá fulltrúum bandarískra, breskra
og þýskra fulltrúa, en ekki íslenskra
starfsmanna í fjölþjóöaborginni.
Hér er ekki um að ræða að taka
þátt í veislugleði, heldur aðeins aö
hafa eðlileg samskipti utan vinnu-
staða og ekki síst að makar og
börnin hefðu tækifæri til ab kynn-
ast. En þeir ab austan höfðu ekki
ráð á leigubílum til að heimsækja
aðra né risnu til að bjóða heim, og
skólaganga barnanna var vægast
sagt erfið. Allt þetta tálmaði mjög
að sá árangur næbist af samstarf-
inu, sem stefnt var að.
Þetta er rifjað upp til að sýna að
ef íslendingar ætla fyrir alvöru að
halda úti virkri utanríkisþjónustu,
þá dugir ekki ab sendimenn séu
haldnir eins og hornkerlingar frá
fátækrabælum. Þeir verða að geta tekiö þátt í öllu
því starfi sem til er ætlast af diplómötum, og kjör
þeirra aö miðast við það sem gerist í hverri þeirri
höfuðborg sem þeir starfa í.
Hitt er annað mál að enginn ætlast til að fulltrú-
ar smáríkis iðki flottræfilshátt og þykist þurfa að
búa og láta eins og þeir séu sendimenn stórvelda.
Þeir hljóta að sýna skynsamlegt aðhald og sníða sér
stakk eftir vexti þjóðar sinnar.
Hér skal ekki dæmt um hvort laun ambassadora
eru óhæfilega há og skattfríðindin mikil. En ef vel
er ab gætt, kann svo að vera að þau séu á svipuðum
nótum og kollega þeirra frá nágrannalöndunum,
sem við erum alltaf ab miða okkur við.
Og þá kemur enn að þeirri klassísku spurningu
hvers vegna aðrar stéttir en Kjaradómur úrskurbar
kjörin fyrir geta ekki fengiö svipuð kjör og sambæri-
legar stéttir á Norðurlöndunum austan íslandsála.
I staö þess aö fjargviðrast sífellt yfir kjörum þeirra
sem betra hafa það, ætti að vera keppikefli að
vinnuframlag allra annarra starfandi manna verði
mælt á sömu mælistiku.
Það er hægt, ef hægt verður að koma einhverri
vitglóru fyrir offjárfestingabrjálæðingana, opinbera
sem aðra, og velja hæfa menn til stjórnunar.
OÓ
Á víbavangi