Tíminn - 22.12.1995, Blaðsíða 13

Föstúdágiir 22. déserfibier' f$95
ÍÉi
13
Munkurinn Tirso de Molina opinberaöi eitt sinn hugarfóstur sitt í líki
hins ómótstœöilega, hataöa, dáöa og elskaöa:
Litháískur Don Juan
Háalvarlegur og sprenghlœgilegur
„Ég hef yfirgefiö konur, ég
hef elskaö fieiri en eina konu,
ég hef svikiö, ég hef móögaö
en ennþá hefur jöröin ekki
opnast undir fótum mínum.
Hvernig stendur á því?" Svo
spyr Litháinn Rimas Tuminas
leikstjóri Don Juan sem er
jólaleikrit Þjóöleikhússins aö
þessu sinni. Þessari spurn-
ingu vill Rimas svara í upp-
færslu sinni en Don Juan fær
hins vegar sinn stóradóm og
er útrýmt af samfélaginu í
kringum hann.
Don Juan hefur í vestrænni
menningu oröiö eins konar
tegundarheiti yfir þá karlmenn
sem heilla konur, eins konar
femme fatale karlkynsins. Don
Juan eftir Moliere fjallar um
þennan lífseiga elskhuga sem
gengiö hefur aftur í fjölmörg-
um verkum frá því aö hann leit
fyrst dagsins ljós fyrir tæpum
fjórum öldum.
Don Juan var fyrst fenginn
staöur í leikriti eins af helstu
leikskáldum Spánverja,
munknum Tirso de Molina,
sem kom út á bók áriö 1630.
Leikritiö varö vinsælt en per-
sónan enn vinsælli og hefur
Don Juan því fundiö sér staö í
ýmsum leikritum og bókum
allar götur síöan.
Don Juan var upphaflega ætl-
aö aö sýna hvernig siölaus
maöur fengi aö lokum makleg
málagjöld fyrir lífsmáta sinn.
Samkvæmt Hávari Sigurjóns-
syni í leikskrá varð þaö hins
vegar lífernið sem vakti upp
stórfenglegan alþjóðlegan hroll
munúöar en ekki refsingin.
Aherslur í leikriti Molieres eru á
þann veg aö siðleysið sé af-
sprengi trúleysis en væntanlega
verða þær litaöar af túlkunum
Litháanna þriggja sem vinna að
uppfærslunni, Rimas Tuminas,
leikstjóra, Vytautas Narbutas,
leikmynda- og búningahönn-
uöar og Faustas Latenas, tón-
skálds, en þeir eru þekktir fyrir
uppfærslu sína á Mávinum fyr-
ir tveimur árum sem hlaut
Menningarverblaun DV í leik-
list.
Að sögn Guðrúnar Bach-
mann, markaösstjóra Þjóöleik-
hússins, er sá Don Juan sem
leikhúsgestir fá að sjá um jólin
miðaldra maöur sem er oröinn
þreyttur á sínu villta siðlaus lífi.
Þaö er komið aö skuldadögum.
„En upphaflega þegar verk
Moliere var sýnt þá var Don Ju-
an leikinn af 26 ára gömlum
leikara og framan af var hann
oftast nær svo ungur en hann
hefur sífellt veriö aö eldast í
túlkunum leikstjóra. Á þessari
öld hefur hann veriö allt upp í
sextugt."
Söguþráöur er á þann veg aö
Don Juan hefur flekaö aðals-
konu, Donnu Elviru, sem hann
tældi út úr klaustri. Bræöur
hennar leita hefnda og elta
Don Juan. „Hann þvælist á
flótta án þess beinlínis aö vera
aö flýja undan þeim og fer þá á
slóðir þar sem hann haföi áður
háö einvígi við hershöfðingja
nokkurn og drepiö hann."
Donna Elvira, bræðurnir og
vofa hershöfðingjans hafa
þarna uppi á honum og þar fer
uppgjöriö fram. Ýmislegt fleira
gerist á sviöinu og flagarinn er
ekki alveg gleymdur í sálu Don
Juan þó farið sé aö nálgast
kveöjustundina.
Uppgjöriö felst í raun í því aö
samfélagið gerir upp sakirnar
viö Don Juan. „Þetta snýst svo
mikið um það hvort þaö er
hægt aö líða mann sem ekki fer
eftir settum reglum samfélags-
ins. Einhvern veginn þá er sam-
félag okkar þannig gert aö viö
viljum alitaf losa okkur viö
óþægilega einstaklinga. Síöan
má ekki gleyma því aö þjónn
Don Juan, Sganarel, er þessi al-
múgamaöur sem gerir þessum
siölausa aöalsmanni fært aö lifa
svona. Hann hefur alltaf ýtt
undir hann og hjálpað honum
til viö að plata allar þessar kon-
ur þó aö hann sé alfariö á móti
því. Hann hefur auövitaö ekk-
ert vald en hann gæti gengiö úr
vistinni sem hann gerir ekki."
-Virðist almúgamaðuritm þá fá
ákveðna útrás í athöfhum Don
fuan?
„Ja, hann lifir sig mjög mikið
inní þær. En hins vegar er hann
alltaf aö vonast til þess aö Don
Juan sjái að sér og fari að lifa
göfugu lífi eins og aðalsmanni
sæmir. Þessi venjulegi maður er
stööugt aö horfa upp á eitthvað
sem hann er ósammála en tek-
ur samt þátt í."
Don Juan hefur þótt allra
margræöasta verk Molieres og
hefur margur leikstjórinn því
heillast af þessu verkefni. „Þessi
uppfærsla er alveg geggjuð
blanda af því að vera háalvarleg
og sprenghlægileg þar sem
Rimas fer alveg út í ystu mörk
til að ýkja einhverja eiginleika
en jafnframt liggur í hverju ein-
asta alvarlega andartaki ofsal-
ega mikil saga. Rimas er ofsal-
egur snillingur í að tákngera
Hér má sjá leikara í Islensku mafíunni taka stutta syrpu úr leikritinu. Frá vinstri er Cubmundur Ólafsson, Magnús
Ólafsson, Helga Braga jónsdóttir, Þröstur Leó Gunnarsson, Hanna María Karlsdóttir og Felix Bergsson.
íslenska mafían frumsýnd bráölega:
„Leiftrandi húmor og
nístandi kaldhæðni"
íslenska mafían veröur frum-
sýnd hjá Leikfélagi Reykja-
víkur þann 28.des. Leikritiö
er skrifaö af Einari Kárasyni
og Kjartani Ragnarssyni en
verkiö er unniö upp úr skáld-
sögum Einars, Heimskra
manna ráö og Kvikasilfri.
Einar var einmitt nýlega til-
nefndur til Bókmenntaverö-
launa Noröurlandaráös fyrir
þessar sögur.
„Þetta er fjölskyldusaga
þriggja kynslóöa Killian fjöl-
skyldunnar frá aldamótum og
fram á sjöunda áratuginn.
Þetta er eins konar samtíðar-
spegill þessara áratuga. Þarna
er heilmikil dramatík á ferö-
inni, það er eiturlyfjasmygl,
mannshvarf og morð, brask og
græðgi," sagði Álfrún Guðrún-
ardóttir, kynningarstjóri LR.
Hún segir nafnið vísa til hinnar
íslensku fjölskyldu sem sé ma-
fía þessarar þjóöar. Persónum
er lýst sem ótemjandi fullhug-
um sem ætla aö kasta af sér
hlekkjum aldalangs hallæris og
láta drauminn um nútímasam-
félag á eyjunni rætast. En að
sjálfsögðu hefur slík hamingju-
leit sínar skuggahliðar.
Áður hefur veriö sett upp
leikritiö Djöflaeyjan sem unn-
iö var upp úr tveimur fyrstu
„Eyjabókum" Einars Kárason-
ar. Álfrún segir þessa uppfærslu
aö mörgu leyti sambærilega.
„Þetta fjallar reyndar um aöra
fjölskyldu og annan samfélags-
tíma en stíllinn, karakterarnir
og stemningin er ekki ósvipuð.
Þarna er leiftrandi húmor en
um leið nístandi kaldhæöni.
Það er raunverulega veriö að
fjalla um uppgang og fall, fyrir-
heit og ósigra. Því þarna fer
fram hamingjuleit sem síöan
snýst upp í andstæöu sína. Þó
aö þetta sé mjög létt á yfirborb-
inu þá er bakgrunnurinn að-
eins skuggalegri."
Leikstjóri er Kjartan Ragnars-
son og fjölmargir leikarar taka
þátt í sýningunni.
-LÓA
söguna með einni lítilli athöfn.
Maöur finnur einhvern veginn
heila öldu af minningum og
sögu og öllu mögulegu koma í
gegn. Þessir Litháar þrír koma
úr svo gjörsamlega öðru þjóöfé-
lagi en viö og þetta er allt önn-
ur leikhúshefð en viö höfum.
Rimas kemur inn meö mjög
marga nýja sérstaka hluti. Þeir
eru svo ferskir í aö skoöa mann-
lífið og mannlegt eðli."
Leikritið verður frumsýnt
þann 26. des. Aðstoðarleikstjóri
Úr leikritinu Don juan.
er Ásdís Þórhallsdóttir og ljósa-
hönnuöur Björn Bergsteinn
Guðmundsson. Fjöldi leikara
tekur þátt í sýningunni en Jó-
hann Sigurðarson leikur Don
Juan og Sigurður Sigurjónsson
leikur Sganarelle.
-LÓA
LA frumsýnir á 3ja dag jóla:
„Sporvagninn girnd"
eftir Termessee WiHiams
„Sporvagninn girpd" eftir Tenn-
essee Williams, eitt af stórverkum
leikbókmenntanna á þessari öld,
veröur frumsýnt hjá Leikfélagi
Akureyrar á þriöja í jólum. Leik-
stjóri er Haukur J. Gunnarsson,
en Rósa Gubný Þórsdóttir og
Valdimar örn Flygenring leika
Blanche og Stanley, tvö megin-
hlutverk leiksins.
Þegar leikurinn var frumsýndur
vestra áriö 1947 sló þaö svo ræki-
lega í gegn aö höfundurinn varö
heimsfrægur á svipstundu og síöan
hefur leikritiö veriö sýnt víösvegar.
Vivien Leigh og Marlon Brando
léku aöalhlutverkin í annálaðri
kvikmynd sem gerö var eftir leikrit-
inu áriö 1951, en hér á landi hefur
Sporvagninn aðeins einu sinni ver-
ið settur upp, í Þjóbleikhúsinu fyrir
tuttugu árum.
Auk Rósu Guönýjar Þórsdóttur og
Valdimars Amar Flygenrings fara
Bergljót Arnalds og Guðmundur
Haraldsson meö veigamikil hlut-
verk í „Sporvagninum gimd". Aörir
sem þátt taka í sýningunni eru Aö-
i * ■: ' \ ■ v ’ ; ’■
alsteinn Bergdal, Sunna Borg, Skúli
Gautason, Sigurður Hallmarsson,
Þóréý Aöalsteinsdóttir og Valgaröur
Gíslason.
Leikstjórinn, Haukur J. Gunnars-
son, er hönnuöur leikbúninga en
leikmyndin er eftir Svein Lund-Ro-
land. Lýsingu hannar Ingvar
Björnsson en höfundur blues-tón-
listar sem setur mikinn svip á sýn-
inguna, aö því er fram kemur í
kynningu, er Karl O. Olgeirsson. ís-
lensk þýöing á „Sporvagninum
girnd" er eftir Örnólf Árnason. ■
Sigurbur Hallmarsson, Þórey Abalsteinsdóttir, Bergljót Arnalds og Rósa
Cubný Þórsdóttir í hlutverkum sínum.