Tíminn - 22.12.1995, Blaðsíða 5

tóstudagjr 22 aese' Dc 995
Ungur og alvopnabur. Þessi sýn er ekki óalgeng í dag víbsvegar um heim: átta ára hermabur meb rússneska AK-
47 vélbyssu. Þúsundir barnahermanna eins og þessi frömdu grimmileg ofbeldisverk i borgarastyrjöldinnií Líberíu,
sem stób í fimm ár
Banvænir
barnahermenn
Líbería er lítife ríki í Vestur-
Afríku þar sem grimmileg
borgarastyrjöld hefui verib
háb undanfarín ár. Meöal
þátttakenda i stríbinu voru
börn, allt nibur í 8 ára gömul.
Hér er lýsing á einum „her-
manninum", hann er kallab-
ur „Fæddur tí ab þjásí" og
hafbi majórstign: hann er
meb sakleysislegt andlit og
stjórnabi sveit sem í voru um
og yfir 50 barnahermenn.
Allt frá 10 ára aldri hefur
„Fæddur til at' þjást" verib
hermabur og barist meb fé-
lögum sínum í einni abal-
hreyfingunm í Líberíu. Verk-
efni hans og sveitarinnar var
m.a. ab laumast inn í herbúb-
ir andstæbinganna og drepa
þar allt kvikt. „Þetta var
fínt," segir „Fæddur ti) ab
þjást", „þeir drápu okkur og
því drápum vib þá."
Áttatíu
í Brekkukotsannál segir m.a. frá
manni nokkrum, sem vanhagabi
um lítilræöi. Ákvab hann að taka
þab traustataki hjá Birni bónda í
Brekkukoti. Vildi þá ekki betur til
en svo, ab bóndi stób hann ab
verki. Þjófurinn bar sig aumlega
og bab Björn fyrirgefa sér. Bónd-
inn í BrekkukofTvék sér undan
því, þar eb Gub einn gæti fyrir-
gefib. Aftur á móti gaf hann
brotamanninum þýfib. Þetta var
nú kristindómurinn hans Björns
i Brekkukoti. Og má ljóst vera, ab
fyrst Gub einn getur fyrirgefib,
þá er öbrum ógerlegt ab dæma.
Ab vísu eru til lög okkar
manna og eftir þeim er dæmt. En
um leib og brotamenn hafa tekib
út veraldarinnar dóm, þá er sök
þeirra horfin hérna megin grafar.
Lokadóminn fellir svo sá sem
dæmir lifendur og dauba, þ.e.a.s.
Gub almáttugur.
Því rifjast þetta upp hér, ab
átta tugir Snæfellinga hafa nú
BAKSVIÐ
En nú hefur „Fæddur til ab
þjást" tekið upp sitt raunveru-
lega nafn, Paul Nelson, og býr
nú í höfubborg Líberíu, Mon-
róvíu. Og hann er kominn í
mebferb fyrir barnahermenn,
sem hófst í landinu eftir ab
samib var um vopnahlé í ágúst
á þessu ári. Meb hraba snigilsins
reynir þetta bláfátæka land nú
ab feta sig eftir fribarbrautinni
og einnig ab gera venjulega
borgara úr þessum skemmdu
stríbsdrengjum.
„Fjöldi þessara drengja hefur
séb og gert hluti sem venjulegt
fólk getur ekki ímyndab sér. Að
endurhæfa þá verður mjög erf-
itt, en við höfum ekkert val,"
segir Freeman F. Dennis, sem
vinnur vib endurhæfinguna.
Hann bjó í fjögur ár á svæbi sem
gubirá
krafist þess að rift verbi þeirri
ákvörbun sóknarnefndar, ab
rába Gubjón Skarphébinsson til
prests ab Stabarstab, en þess í
stab verbi gengib til prestskosn-
inga.
Eins og séra Árni prófastur Þór-
arinsson lýsir svo meistaralega í
endurminningum sinum ab
Snæfellinga sé háttur, sveipa
kröfumenn sig þögninni. Ekki
eru þeir þó ab ljúga meb henni,
a.m.k. ekki enn sem komib er. En
þab er ekki abeins hægt ab Ijúga
meb þögninni. Meb henni má
einnig hræsna.
Fjarri sé mér ab leggja alla Snæ-
fellinga ab jöfrya vib þessa átta-
tíu. Raunar treysti ég því ab Gub-
jón bjóbi sig fram í væntanleg-
um kosningum og hafi góban
sigur. Eigi ab síður hefur mál
þetta þegar orbib áttatíumenn-
ingunum og raunar þjóbkirkj-
unni í heild sinni til nokkurs
vansa. Þegar hefur komib fram
Charles Taylor, foringi upp-
reisnarmanna, stjórnabi og seg-
ir ab ef endurhæfingin takist
ekki, geti afleibingarnar orbib
hræbilegar: „Tugir þúsunda
barna börbust í borgarastríbinu
sem stóð í fimm ár, veifandi
rússneskum AK-47 vélbyssum.
Sumir gengu sjálfviljugir til
leiks, margir voru neyddir til
þátttöku. Og ef vib náum ekki í
þessa drengi, þá flytjast þeir til
borganna og halda þar upp-
teknum hætti, rænandi og
myrbandi."
Börbust í hassvímu
eba voru á amfeta-
míni
En þrátt fyrir þetta eru um
15.000 barnahermenn og um
45.000 eldri hermenn undir
vopnum í landinu og hefur
hver stríbsfylking um sig stofn-
SPJALL
PIETUR
HAFSTEIN
LÁRUSSON
ab kirkjuyfirvöld vissu af sam-
blæstri þessum ábur en hann
varb opinber. En þau kusu ab
hafast ekki ab. Þarf þab svo sem
ekki ab koma neinum á óvart, én
vart getur það talist stórmann-
legt.
Ástæba þess ab áttatíumenn-
ingarnir títtnefndu vilja afhrópa
sinnnýkjörna prest mun vera sú,
ab hann var vibribinn Geirfinns-
málib svonefnda. Þeim lábist því
mibur ab gæta þess, ab í því máli
hefur mannlegu réttlæti þegar
ab sina eigin ríkisstjórn, en von
er á fnbargæsiuiibum írá Níger-
íu sem eiga ab aívopna þá. En
þab eru engar tryggingar fyrir
því ab stríbsmennirnir geri þab,
því ef svo á að vera, verba þeir
ab sjá einhverja abra og betri
hagsmuni fyrir sig.
Staðreyndin er nefnilega sú
ab þessir ungu hermenn stóbu
sig frábærlega sem slíkir, fylgdu
skipunum án nokkurs hiks, en
þab getur líka verið vegna þess
að leiðtogar þeirra voru ósparir
á ab gefa þeim amfetamíntöflur
og maríjúana til þess að reykja.
Einn barnahermabur, sem kall-
aður er „Kapteinn duga eba
drepast", bendir á sár á bring-
unni og segir: „Þegar kúlan hitt-
ir þig finnurbu fyrir því, en svo
kemur andinn yfir þig aftur og
maður heldur áfram ab berjast."
Bæbi Paul og þessi ungi
drengur eru nú hábir hassvím-
unni og þab gerir endurhæfing-
una erfiöari. Einn leiöbeinanda
segir aö stundum hverfi Paul til
þess ab fá sér hass og komi svo
illvígur til baka. Þá verður meb
einum eöa öörum hætti aö taka
hann ur umterö, oftast er reynt
ab koma honum i rúmib
Kennari hans, David Smokey,
segir aö þaö sé auövelt aö finna
skýringar á hegöun hans:
„Hann fær gríöarlegar stríös-
martráðir og hann vili gleyma
því sem hann hefur séb."
Vonin er til
Efnahagui Líberíu er í rúst eft-
ir grimmileg átök síðustu fimm
ára og kostnaður vib endur-
reisnarstarf, m.a. afvopnun, er
mikill. Landib hefur fengiö um
1 milljarö króna frá ýmsum að-
ilum erlendis til aö reyna aö
koma efnhagsstarfsemínni af
staö aftur, en þaö þarf meira
fjármagn til en þetta„ Og stríbs-
fylkingar virbast hafa mikla
peninga undir höndum, því
þær geta boöið ungum her-
mönnum greíöslur fyrir ab vera
í sínum röðum.
En hjálparstarfsmenn sjá ár-
angur. Frá því vopnahlé tók
gildi hefur tekist aö snúa mörg
hundruð hermönnum frá hern-
aði, ýmist meö starfsþjálfun eöa
skólagöngu. Yngstu hermenn-
irnir eru farnir í grunnskóla og
margir eldri hermannanna eru
komnir í háskólann í Monróv-
íu, sem opnaði nýlega. Þaö er
því ekki öll von úti og stríbs-
hrjáöur almenningur vonast aö-
eins eftir einu: fribi.
C.H.Á. — Byggt á Time International
verið fullnægt. Sá dómur verður
ekki þyngdur, nema þá á efsta
degi.
Og það er klárt má) að Snæfell-
ingarnir áttatíu kveða ekki upp
þann dóm, sem þá verður felld-
ur, Aftur á móti koma þeir vænt-
anlega til ab standa við hlið Gub-
jóns Skarphéöinssonar og okkar
hinna og taka út sína dóma, okk-
ur til samlætis.
Ég þykist: vita aö þetta upp-
hlaupsfólk fyrir vestan sé mér
ekki sammála, enda hefbi þaö þá
vart íarið fram með slíku offorsi.
En jafnframt tel ég mig hafa sýnt
fram á, aö vilji þab dæma mann,
sem þegar hefur tekiö út refsingu
sína, þá veröi þab fyrst ab af-
hrópa Guö sinn og lýsa sjálft sig
gublegrar náttúru. Og þaö verður
nú aö segjast eins og er, aö þab er
ekki lítil jólagjöf til þjóðarinnar
að gefa henni áttatíu guði í staö
eins, þótt þríeinn sé.
Snæfellsnesi
FÖSTUDAGS-
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
LÚTHER OG
DAGATALIÐ
Senn koma blessub jólin og hugur-
inn leitar til kristnihaldsins í land-
inu. Pistilhöfundi þykir afar vænt
um kirkjuna og fólkib sem innan
hennar starfar og leikur. Ekki bara
þjóbkirkjuna sem pistilhöfundur
skírðist til og fermdist, heldur líka
hin mörgu trúfélög utan hennar.
Guðhræddur maður sagði líka pist-
ilhöfundi frá því á jólaföstunní að
Ffladelfíusöfnuðir heimsins væru
orðnir fjölmennari en evangelísk
kirkja Lúthers. Sú þróun á ekki að
koma fólki í opna skjöldu.
Tímarnir breytast og mennirnir
með, segir máltækið á meðan Lút-
herskirkjan heldur sínu striki í timm
hundruð ár. Sú var tíbin að manns-
natnið Lúther var heimsnafn allra
mótmælenda utan kaþólsku kirkj-
unnar. Fleiri þekkja nú nafnið Lúr
her sem miðnafn Marteins Lúthers
King frá Atlanta í Bandaríkjunum
en sem ættarnafn Marteins Lúther
frá Eisleben í Þýskalandi.
Vaxandi fjöldi íslendinga laðast
að Fíladelfíusöfnuðum á borð við
Samhjálp, Krossinn, Veginn og
Klettinn. Krafturinn og mögnuð
hljómlistin í boðskap þeirra höfða
til margra og söfnuðirnir eru oft
aðgengilegri en þjóðkirkjan, þó að
pistilhöfundur trúi ekki bókstafnum
heldur kjósi að túlka hann. Kristileg
æskufélög séra Friðriks Friðriksson-
ar eru í endurnýjun lífdaga og
starfa mest á eigin vegum. Hjálp
ræðisherinn hefur að mestu staðist.
tímans tönn og gegnir áfram sínu
hljóbiáta líknarstarfi. AA-fundir eru
vafalaust fjölmennustu trúarlegu
fundirnir á íslandi. Og ekki nóg
með það:
Kristileg sjónvarpsstöð lifir góðu
lífi á öldum Ijósvakans en utan
þjóðkirkjunnar, og er líklega eina
lifandi trúbob landsmanna í dag.
Pistilhöfundur kveikir oft á Omega
og hefur séð þar einstakan vitnis-
burb hjá fólki með merkilega lífs-
reynslu. Fíladelfíuhóparnir tóku
hljómlistina í sína þágu og popp-
ubu upp sálmana að hætti svert-
ingja í suburfylkjum Bandaríkjanna.
Þeim hefur bæst dýrmætur libsauki
í Björgvini Halldórssyni meb unabs-
lega tónlist á trúarlegu nótunum.
Á meðan ríkir drunginn og dap-
urleikinn áfram íkirkjum Marteins
Lúther á íslandi. Messur og kirkj-
unnar athafnir eru fastar í farinu frá
því Lúther las upp Augsborgarjátn-
inguna á sínum tíma. Samt ráða
allir söfnuðir landsins yfir kirkju til
að bjóba fólki í og orgeli til ab
þenja fyrir gesti. Þjóbkirkjunni er
því ekkert ab vanbúnaði ab láta
eftirminnilega til sín taka. Samt
virðist ekki freista kirkjunnar ab
nálgast fjölmarga vini sína og
vandamenn á borð við pistilhöt-
und, sem hafa flúið drungann og
dapurleikann. Sóknarbörn sem
kjósa að ræða beint vib guð sinn
án meðalgöngu Marteins Lúther.
íslenska þjóðkirkjan stendur á
tímamótum í dag og þó ekki vær;
nema vegna göngu íslendinga á
sameiginlegan Evrópumarkað.
Andinn bakvið EES-samkomulagið
segir ab ríkisvaldið megi ekki kosta
eitt trúfélag umfram annað. Pistil-
höfundur veit ekki hvaða áhrif það
hefur á þjóbkirkjuna í framtíðinni,
en veit að mörg sóknarbörn eru
reiöubúin að bretta upp ermar
með kirkjunni sinni, ef harðnar á
dalnum. Á móti verður fimm
hundruö ára gömul kirkjan með
eitt þúsund ára gamla kristni að
rífa af dagatalinu sínu. Gleðileg jóf
og guðs í fribi!