Tíminn - 30.03.1989, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 30. mars 1989
Tímiiin
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU 0G FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
_____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
BirgirGuðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. mars hækkar:
Mánaðaráskrift í kr. 900.-, verð í lausasölu í 80,- kr. og 100,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 595.- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Sumaratvinna
skólafólks
Á miðstjórnarfundi Sambands ungra framsókn-
armanna fóru fram ítarlegar umræður um horfur í
atvinnumálum skólafólks.
I ályktun miðstjórnarfundarins er lýst áhyggjum
yfir því atvinnuleysi sem ríkt hefur að undanförnu
og nær til mikils fjölda vinnufærra manna. Fundur-
inn lýsir sérstaklega áhyggjum af því að skólafólk
fái ekki vinnu næsta sumar og ef fram haldi sem
horfir muni stórir hópar ungs fólks ganga atvinnu-
lausir þegar skólum lýkur í vor.
Fundurinn bendir á að opinber fyrirtæki jafnt
sem einkafyrirtæki haldi að sér höndum um
ráðningu afleysingafólks í sumar. Slíkt ástand
kemur við unga fólkið með margvíslegum hætti og
sú hætta er fyrir hendi að af atvinnuleysi skólafólks
spretti ýmis félagsleg vandamál auk þess sem það
hefur bein áhrif á fjárhagsafkomu fjölskyldna, sem
ekki hafa úr miklu að spila.
í ljósi þessa hvetur miðstjórnarfundur ungra
framsóknarmanna þau sveitarfélög sem þess eiga
nokkurn kost að veita fé til sérverkefna sem tryggi
skólafólki atvinnu í sumar.
Sigrún Magnúsdóttir borgarfulltrúi í Reykjavík
ræddi þetta mál fyrr í vetur þegar fjárhagsáætlun
borgarinnar var til umræðu og bar fram sérstaka
tillögu í þessa veru fyrir hönd borgarfulltrúa
minnihlutaflokkanna. Sú tillaga náði þá ekki fram
að ganga.
Nú hefur Sigrún enn vakið máls á vanda
skólafólks með því að flytja tillögu í borgarráði,
þar sem því er beint til borgarverkfræðings að leita
allra ráða til þess að útvega skólafólki vinnu í
sumar. Tillögu Sigrúnar var vel tekið í borgarráði
og var hún samþykkt á fundi ráðsins fyrir páska.
Um tillöguna urðu talsverðar umræður í borgar-
ráði, þar sem fram kom fullur skilningur á
mikilvægi þessa máls.
í borgarráði var rædd sú hugmynd að veita
aukalega fé til þess að búa til störf fyrir skólafólk
í sumar. Samkomulag varð um að kanna hugmynd-
ina um aukafjárveitingu betur og sjá hverju fram
vindur í atvinnumálum þegar lengra líður.
Þessi samþykkt borgarráðs verður tekin fyrir á
næsta fundi borgarstjórnar og þarf vart að efa að
borgarstjórn í heild mun gera hana að sínu máli.
Án efa er nauðsynlegt að setja skýrari ákvæði
um framkvæmd þessarar hugmyndar. Það er vel að
borgarráðsmenn í Reykjavík hafa tekið hana upp
á sína arma og ætla að fylgja henni eftir í
stjórnkerfi borgarinnar. Hitt er ekki síður nauð-
synlegt að önnur sveitarfélög geri ráðstafanir að
sínu leyti til þess að skólafólki verði tryggð atvinna
í sumar. Skal tekið undir með miðstjórnarfundi
Sambands ungra framsóknarmanna um að sú
skylda hvíli á sveitarstjórnum að sinna þessu
hagsmunamáli skólafólks.
Hreindýr
Nú um páskana sýndi Sjónvarpiö
einkar fróðlega niynd um hreindýr
og lifnaóarhætti þeirra. Meðal efn-
is í myndinni var stutt viðtal við
bónda á Austurlandi sem tekið
hafði ungan hreintarf í fóstur.
Þetta var bráðfalleg skepna og var
ekki annað að sjá en að hann yndi
fóstrinu á bænum aldeilis prý’ði-
lega. Áhugi bóndans á þessu dýri
leyndi sér lieldur ckki, og í viðtal-
inu lýsti hann því að sig fýsti að fá
fleiri slík dýr á bæ sinn og þá að
hefja eins konar hreindýrabúskap,
þótt í smáum stíl kynni aö verða.
Ný búgrein?
Það hcfur mikið verið rætt um
nýjar búgreinar á síðustu árum, og
má inikið vera ef þarna hefur ekki
verið vikið að áhugaverðu máli
fyrir bændur. í það minnsta máli
sem full ástæða sé til fyrir þá að
taka til nánari athugunar. Hér
eystra ganga allstórar hjarðir
hrcindýra sjálfala á heiöum uppi.
Nýting þessara dýra er sáralítil.
Aftur á móti er vitaö að hreindýr
eru gagnsöm húsdýr víða i norður-
héruðum Skandinavíu.
I’að er vitað, og kom reyndar
fram í uniræddum sjónvarpsþætti,
að hreindýrakjöt er herramanns-
matur. Það hefur líka þann kost
fyrir nútímafólk að það er mun
fltuminna en margt annað kjöt og
því ólíkt hollara kyrrsetufólki.
I.appar liafa sýnt það, svo ekki
vcrður um villst, að tiltölulega
einfalt mál cr að temja hreindýr.
Aö vísu nota þeir þau mikið sem
dráttardýr, sem ekki er þörf fyrir
hér. En á hinn bóginn er að því að
gæta að til þess að gera auövelt ætti
að vcra fyrir bændur að temja
hæfllega stórar hjarðir hrcindýra
nægilega til að gcra þau hagvön
heima fyrir og halda þcim síðan
undir eftirliti hcima við bæ.
Slíkt ætti raunar að gcta orðið
hcldur fyrirhafnarlítill búskapur,
því að hreindýr eru harðgeröar
skepnur og hafa sýnt sig að þola vel
útigang árið um kring. Þess vegna
ætti ekki að vera þörf á að taka þau
í hús nema kannski í allra verstu
veðrum. Aftur á móti er trúlegast
að verulegur þrifnaðarauki yrði að
því fyrir skepnurnar ef þeim væri
gefíð reglubundiö og vel um þær
hirt. Yrði slíkur búskapur þá
kannski ekki svo ýkja mikið frá-
brugðinn venjulegum hrossabú-
skap, þar sem skcpnurnar gætu
gengið ineira eða ntinna úti allt
árið.
Dýr að austan
Dýrastofn í slíkan búskap yrði
vitaskuld að sækja i hjaröirnar á
heiðum Austurlands. Þær eru
friðaðar eins og er, en undanþágu
yrði þá að veita til að taka þar þau
dýr sem þyrfti til að konta hér upp
tömdum stofni.
Að því er aö gæta að með
tamningu og umhirðu cr þess að
vænta að ná megi umtalsverðum
afurðum af slíkum stofni. Þá getur
hver skepna orðið verulega miklu
arðmeiri heldur en er í hjörðum
sem ganga sjálfala á heiöum uppi,
með þeim afföllum sem slíku fylgja
óhjákvæmilega. Um það gildir í
rauninni nákvæmlega það sama og
um sauðkindina.
Allir geta ímyndað sér hvers
konar afurðir fengjust af fjárhóp-
um sem gengju villtir og umhirðu-
lausir á heiðum uppi áriö um kring.
Að ekki sé talað um ef lömbin
væru einungis fórnarlömb skot-
veiðimanna á haustin, líkt og nú á
sér stað um hreindýrin.
Sauðfjárbúskapur er vissulega
hcfðbundinn hér á landi, og síst
skal hér löstuð hlessuð sauðkindin.
En hitt er annað mál að þessi árin
stendur yflr skipuleg fækkun
sauðfjár í landinu, og ókleift hefur
reynst að flytja dilkakjötið úr landi
fyrir ásættanlegt verð. f sveitum
landsins standa menn þess vegna
frammi fyrir þvi að þurfa að taka
upp nýjar búgrcinar. Til þessa
hefur einkuni verið horft til flskeld-
is og loðdýraræktar. Á hreindýr
hefur varla verið minnst.
Allt fyrir hendi
Aftur á móti verður ekki bctur
séð en að í þeirri grein geti leynst
margir möguleikar. Að því er að
gæta að hér er allt fyrir hendi sem
þarf til að stunda slíka búgrcin. Á
sama hátt og önnur húsdýr okkar
lifa hreindýrin af landinu. Og ekki
skortir hér heldur sláturhús né
vinnslustöðvar fyrir kjöt.
Þá verður að teljast mjög trúlegt
að markaður fyrir kjötið ætti að
geta reynst býsna drjúgur. Á það
við bæði hér innanlands og í ná-
grannalöndunum, a.m.k. ef kjötið
er jafn gott og heilsusamlegt og af
er látið. Við eigum nóg af fólki sem
kann til verka við nútíma sölu-
mennsku, þannig að ekki ætti að
verða neinum umtalsverðum
vanda bundið að markaðssetja
afurðirnar. Þetta er þannig mál
sem full ástæða virðist vera fyrir
menn til að athuga nánar. Garri.
VÍTTOG BREITT
ísland á sölulista fyrir slikk
Um það leyti sem íslendingar
fóru að gera sig gildandi í ferða-
mannabransanum var komið á fót
meira og minna ríkisreknum
nefndum og ráðum þar sem menn
með „sérþekkingu" skópu þjóðinni
framtíðarauð með ráðagerðum og
illa grunduðu skipulagi ferðamála.
Eitt sinn var birt framtíðarspá
einnar samansullsnefndar ferða-
málaspekúlanta og ríkiskassans.
Þar var spáð mjög bjartri framtíð
og sýnt fram á að móttaka ferða-
manna yrði aðalatvinnuvegur
landsmanna innan tiltekis ára-
fjölda og allir bankar myndu fyllast
af gjaldeyri.
Til að plata sveitamanninn var
notaður einfaldur framreikningur
til að fá æskilega útkomu.
Þá tók sig til náungi, sem var svo
klár í stærðfræði að hann lét sér
detta í huga að framlengja fram-
reikninginn eftir sömu reiknikúnst
og ferðamálaspekúlantarnir not-
uðu til að fá sín fjárframlög.
Útkoman varð sú, að um næstu
aldamót mun hver einasti jarðarbúi
koma til íslands tvisvar á ári sem
ferðamaður.
Dellumakarar
Raunin er sú að það er alveg
sama hvað gamlir og nýir útreikn-
ingar sýna, íslensk ferðamál eru
því marki brennd að alltaf liggur
miklu meiri ferðamannastraumur
út úr landinu en inn í það, og er
staðan á ferðagjaldeyri samkvæmt
því. Islendingar eyða miklu meiri
peningum í útlöndum en útlend-
ingar hér.
Fyrir nokkrUm árum bættust nýir
dellumakarar í hóp ferðamála-
spekúlanta og grundvölluðu umsvif
sín á sviði uppbyggingar á mark-
aðssetningu og framtíðarspám úr
þjóðsögum.
Menn fundu það út að á íslandi
vantaði hótel, stór, glæsileg og
rándýr. Ómældar upphæðir runnu
úr gnægtahornum sjóða og lána-
stofnana til að gera ævintýrahallir
þjóðsögunnar um ferðamanna-
paradísina að veruleika. Eru jafn-
vel dæmi um að einhverjir hafi lagt
eigið fé, og það eigi alllítið, í svona
hugarfóstur.
Nú berast fréttir um að hvert
stórhótelið af öðru sé tekið til
gjaldþrotaskipta. Veitingarekstur
og vertshús eru óðum að komast
undirstjórn hinnarnýju örtvaxandi
stéttar, bústjóranna.
Þrálátur orðrómur er um að
bústjórar eigi eftir að taka við enn
fleiri hótelgímöldum og veitinga-
sölum.
Landinn tapar,
útlendingar græða
Gjaldþrotin og vandræðin öll
stafa einfaldlega af því að engir
útreikningar um ferðamannafjölda
og eftirspurn hótelþjónustu
standast. Til að bæta gráu ofan á
svart fara flottheitin langt fram úr
öllum kostnaðaráætlunum og eftir
stendur ekkert nema krómslegin
og marmaralögð skuldasúpa.
Nú eru sjóðir og bústjórar farnir
að reyna að selja hótel. Eftirspurn
er lítil og það eru leiðar fréttir sem
heyrast af tilboðum í glæsihótelið
við Sigtún. Þar bjóða erlendir auð-
hringar um helming kostnaðar-
verðs í fyrirtækið. Einn innlendur
aðili mun vera meðal þeirra sem
sýna áhuga á að kaupa.
Málin standa þannig að íslend-
ingar leggja fram mikið fjármagn
til að koma eigninni upp og bera
straum af ofurkostnaði sem fátt
getur staðið undir. En svo koma
útlendingar og bjóða smánarverð í
góssið og fari svo að þeir hreppi
það bera íslenskir aðilar kostnað-
inn en útlendir auðhringar fá hótel-
ið fyrir slikk og þurfa ekki að borga
nema hluta af öllum þeim kostnaði
sem íslendingar bera á einn hátt
eða annan og eigandinn fyrrver-
andi fer slyppur og snauður út úr
ævintýrinu, og tapar sýnilega mest
allra, því hann lagði mikið eigið fé
í fyrirtækið og hefur sýnt betra
viðskiptasiðferði en títt er um
marga aðra þrotamenn.
Ef það á að verða regla að
íslendingar selji útlendingum of-
fjárfestingu sína langt undir kostn-
aðarverði er tími til kominn að fara
að endurskoða þær fjármálastofn-
anir sem fíflast til að leggja peninga
í vonlaus ævintýrafyrirtæki, sem
byggð eru upp á kolvitlausum kalk-
úlasjónum og hillingum sem ferða-
málasérfræðingar sjá fyrir sér.
Þegar svona aulalega er á spilum
haldið vaknar sú spurning hvort
við höfum yfirleitt nokkuð með
fjárhagslegt sjálfstæði að gera eða
eigum það skilið. OÓ