Tíminn - 29.08.1992, Blaðsíða 7

Laugardagur 29. ágúst 1992
Tíminn 7
Svavar Gestsson, alþingismaöur og fyrrverandi formaður Alþýðubandalagsins. Tímamynd Ámi Bjarna
dómari í mínu eigin máli.“
Staðfestir þetta ekki að hluti af
þeim deilum sem verið hafa í Al-
þýðubandalaginu snýst um per-
sónur?
„Út af fyrir sig er ekki óeðlilegt
að menn dragi þá ályktun. Þá er
spurningin hvort ekki sé best fyr-
ir flokkinn að þeir menn sem
helst hafa verið nefndir í því sam-
bandi, þ.e.a.s. ég og Ólafur Ragn-
ar, hætti að gefa fólki ástæðu til
að ætla að slík átök eigi sér stað.
Við þurfum að eyða ágreiningi
með skipulögðum hætti.
Aðalatriðið í stjómmálum eiga
að vera stjómmálin sjálf, efni
þeirra og innihald. Við emm
núna að hefja eitt örlagaríkasta
þing sem nokkurn tímann hefur
farið fram. Evrópskt efnahags-
svæði er tvímælalaust stærsta
mál lýðveldisins. Það liggur alveg
fyrir að þeir sem munu mæla
með EES munu í framhaldinu
nota það sem vörðu, svo ég noti
orð Bjöms Bjarnasonar, á leið-
inni inn í Evrópubandalagið.
Þess vegna er það alveg rétt, sem
ég sagði fyrir síðustu kosningar,
að þær yrðu kannski síðustu
kosningamar sem háðar væm í
sjálfstæðu íslandi sem er óháð
EB að öllu leyti. Einmitt af þeim
ástæðum er það svo brýnt að
menn nái vel saman og láti ekki
persónuleg vandamál, ef þau em
til staðar, valda erfiðleikum. Við í
Alþýðubandalaginu höfum lagt
áherslu á að stjórnarandstaðan
standi saman og þess vegna þurf-
um við í okkar hópi að sína þann
þroska að menn vinni vel sam-
an.“
Sleppti Ólafur tæki-
færi til sátta?
Sýnir þessi kosning, og aðdrag-
andi hennar, ekki að Alþýðu-
bandalagið er ekki búið að jafna
sig á þeim átökum sem urðu þeg-
ar Ólafur Ragnar var kosinn for-
maður flokksins?
„Það vom gríðarlega mikil átök
í kringum þessa kosningu haust-
ið 1987. Þau vom satt að segja al-
veg óvenjulega óvægin. Ég var
þeirrar skoðunar að það væri
mjög skynsamlegt fyrir Alþýðu-
bandalagið að gerast aðili að rík-
isstjóminni haustið 1988 vegna
þess m.a. að praktísk dagleg
verkefni myndu sameina flokk-
inn. Ég tel að í grófum dráttum
hafi það tekist mjög vel. Síðan
komu upp átök vorið 1990 um
framboðslistann í Reykjavík al-
veg sérstaklega. Engu að síður
var það mín afstaða að reyna að
stuðla að samvinnu milli manna
og það tókst prýðilega frá og með
hausti 1990. Ég satt að segja hélt
að það væri búið að skera niður
þennan fortíðardraug ágreinings.
Ég segi alveg eins og er að ég var
alveg grandalaus og áttaði mig
ekki á því að þetta gæti komið
upp með þessum hætti núna. Það
bendir til þess að það eimi meira
eftir af þessu deilum hjá ákveðn-
um aðilum, en ég hélt að væri.
Eftir að búið er að jafna pólitísk-
an ágreining í öllum meginatrið-
um er þetta þeim mun sérkenni-
Iegra.
Eg er hins vegar fjarska sáttur
við það að Ragnar Arnalds fari í
fremstu víglínu á nýjan leik sem
formaður þingflokksins og þessi
mál munu ekki hafa nein eftir-
köst af minni hálfu. Ég hef hins
vegar orðið var við það á flokksfé-
lögum um allt land, sem mjög
margir hafa haft samband við
mig síðustu daga, að það er mikil
óánægja með þetta mál og þá
fyrst og fremst að með þessu er
andstæðingum flokksins gefinn
kostur á því að geta sér til um
hluti sem eiga sér kannski enga
stoð í veruleikanum.
Bent hefur verið á að Ólafur hafi
í raun og veru sleppt gullnu
tækifæri til þess að innsigla með
varaniegum hætti þá góðu sam-
stöðu sem tekist hefur að rækta á
undanfömum ámm innan
flokksins. Vonandi kemur það
tækifæri einhvern tímann aftur,
en það er alltaf hætt við því að
svona atburðir valdi erfiðleikum,
kannski ekki hjá mér, en meðal
flokksmanna og stuðnings-
manna flokksins um allt land.“
Hrun kommúnism-
ans styrkir vinstri-
menn
Þú minnist á fortíðardraug
ágreinings, en það er annar for-
tíðardraugur sem Alþýðubanda-
lagið á og hefur verið mikið í um-
ræðunni í sumar. Ég á þar við
samskipti íslenskra vinstrimanna
við a- evrópska kommúnista-
flokka. Margir telja að Alþýðu-
bandalagið þurfi að gera þar
hreint fyrir sínum dyrum. Hver
eru þfn viðhorf til þessarar um-
ræðu?
„Ég er náttúrlega síðara tíma
fyrirbrigði í þessari sögu. Það má
segja að ég komi inn í virka pólit-
ík 1978. Þannig að sá tími sem ég
hef yfirsýn yfir er tiltölulega
stuttur. Meðan ég var ritstjóri
Þjóðviljans reyndi ég að halda
mig frá pólitísku vafstri.
Ég tel að Alþýðubandalagið hafi
fyrir löngu gert hreint fyrir sín-
um dyrum. Ég bendi á þau svör
sem komu frá flokknum í sumar
með birtingu fundargerða. Um
birtingu þeirra var algjör sam-
staða í flokknum."
Þú telur sem sé að Alþýðu-
bandalagið hafi fast land undir
fótum í stjómmálum, en svffi
ekki um í lausu lofti eftir breyt-
ingarnar sem orðið hafa í A- Evr-
ópu?
„Nei, drottinn minn dýri. Ég tel
reyndar að þær breytingar sem
hafa orðið í A-Evrópu hafi styrkt
Alþýðubandalagið vegna þess að
meðan þetta almiðstýrða einræð-
iskerfi var þarna fyrir austan þá
var það raun og veru fjötur um
fót öllum vinstrimönnum í Evr-
ópu, hvort sem þeir kölluðu sig
jafnaðarmenn, sósíalista eða
samvinnumenn. Þannig að það
er, að mínu mati, séð frá sjónar-
miði vinstri manna, stórkostleg-
ur þrifnaður af því að þetta al-
miðstýrða einræðis- og harð-
stjórnarkerfí hrundi. Þetta var
ekki aðeins jákvætt fyrir mann-
kynið allt og þjóðirnar fyrir aust-
an heldur var það sérstaklega já-
kvætt fyrir vinstrimenn. Þarna
eru hins vegar alveg skelfilegir
hlutir að gerast og ég er þeirrar
skoðunar að það sé eitt brýnasta
verkefni Vesturlanda í dag að
standa þannig að stuðningi við
þjóðir A-Evrópu að þar verði ekki
til nýtt og kannski ennþá verra
og blóðugra harðstjórnarkerfi en
þama var fyrir. Ég held að ís-
lenska ríkisstjórnin eins og flest-
ar vestrænar ríkisstjórnir hafi
haldið of mikið að sér höndum í
þessu máli. Það er því mitt álit
að staða vinstrimanna hafi
styrkst við hmn þessa kerfis. Þær
umræður sem hafa verið í fjöl-
miðlum um skjöl frá Sovétríkj-
unum hafa allar verið jákvæðar.
Ég tel að félagshyggjufólk hafi af
því pólitíska hagsmuni að þessir
hlutir verði opnaðir upp á gátt.
Ég tel nauðsynlegt að fara yfir
þessa tíma kaldastríðsins, en
menn verða að átta sig á því að
barátta, t.d. Kommúnistaflokks-
ins og Sósíalistaflokksins, snerist
um allt annan tíma en er í dag.
Að ætla t.d. að dæma Jónas frá
Hriflu og hans handaverk eftir
stjómmálum dagsins í dag er
ekki bara barnaskapur, heldur
heimskulegt.
-EÓ