Réttur - 01.07.1937, Page 23

Og nú er jafnframt farið að gera fyrstu ákveðnu
ráðstafanirnar til að ýta undir aukna ræktun landsins.
Áður hafði varla nokkuð verið gert í þá átt, þegar
undan er skilinn styrku sá, er búnaðarfélögin úthlut-
uðu fyrir unnar jarðabætur. Á árunum 1899 og til
1904 fækkar býlum á landinu um 470 og yrkt tún
minnka af þeirri ástæðu. Þau höfðu aukist jafnt og
þétt úr 31 þús. dagsl. 1885 og í 54 þús. og 5 hundruð
dagslátturl899. En á landbúnaðarskýrslum fyrir árið
1901 eru tún talin aðeins tæp 53 þúsund dagsl. og
svipuð tala næstu þrjú ár á eftir, aðeins örlítið lækk-
andi. |Hér þurfti því sérstakra aðgerða við, ef allt í
einu átti að breyta búskaparháttum í það horf, að
fengin yrði til markaðar vara, sem framleidd var af
ræktuðu landi, í stað sauðanna, sem fengu að mestu
uppeldi sitt á óljábærum heiðarbælum og mosaþemb-
um. Flokkun fjársins þessi ár stafaði auðsjáanlega
ineðfram af því, að bændur þurftu að fella stofnféð
til nauðsynjakaupa, þegar sauðasalan brást. Það var
svona langt frá því að þeir höfðu nokkurt fé fram að
leggja til ræktunar. Aukin ræktun var því óhugsan-
leg, nema bændum væri séð fyrir lánum og þeim hag-
kvæmum, því að önnur lán gátu vitanlega ekki komið
þeim að gagni.
Aldamótaárið er stofnaður Ræktunarsjóður íslands
og mætti það af þeim ástæðum teljast tímamótaár í
sögu ladbúnaðarins á íslandi, svo mikla þýðingu hefði
hann fyrir aukna ræktun landsins, og með honum er
það viðurkennt, að landbúnaðurinn þarfnist sérstakr-
ar lánstofnunar, með sérstökum lánskjörum við hans
hæfi. Sjóðurinn var stofnaður með andvirði allra
þeirra þjóðjarða, sefn seldar höfðu verið frá árslokum
1883 og í skipulagsskrá sjóðsins var einnig svo á-
kveðið, að til hans skyldi einnig renna andvirði þeirra
þjóðjarða, er síðar yrðu seldar. Þetta þjóðarfé var tæp
150 þús. krónur við stafnun sjóðsins. Sjóðnum átti að
verja til lánveitinga til jarðabóta, en vöxtum átti að
183