Réttur - 01.04.1989, Side 12

Svæðisbundin samvinna
Ef ísland stæði utan viðskiptabanda-
laga, gæfi það meira svigrúm en ella til
svæðisbundinnar samvinnu af margvís-
legu tagi. Landið er miðlægt á Norður-
Atlantshafi í þjóðbraut til austurs og
vesturs, en liggur einnig vel við vaxandi
samskiptum milli Evrópu og Austur-Asíu
um Norðurheimskautið.
Hér verður bent á nokkur áhersluatriði,
sem tengst geta slíkri stefnu og samvinnu
á ýmsum sviðum:
■ fsland hlýtur að leggja mikla áherslu á
umhverfisvernd á norðurslóðum og
getur gegnt miklu hlutverki á því sviði.
Þar til heyrir forysta í nýtingu og
verndun fiskistofna á Norður-Atlants-
hafi. Þessir hagsmunir íslendinga geta
verið í mótsögn við skammtímahags-
muni iðnríkja Evrópu, sem nota hafið
til að koma fyrir margvíslegum úrgangi.
■ Leggja þarf ríka áherslu á víðtæk sam-
skipti við Vestur-Evrópu á sviði frí-
verslunar, í menningarmálum og um-
hverfisvernd, m.a. með aðild að sam-
evrópskum stofnunum svo sem Evrópu-
ráðinu.
■ Kanna ber möguleika íslands á að ná
hagkvæmum fríverslunarsamningum
við Bandaríkin og Kanada.
■ Breytingar í Austur-Evrópu geta opn-
að möguleika á mun meiri viðskipta-
legum samskiptum íslands við það
svæði en verið hefur.
■ Endurmeta þarf samskipti íslands við
ríki þriðja heimsins með það að mark-
miði að auka samskipti og þróunarað-
stoð af íslands hálfu.
■ Aukin samskipti og náið samstarf við
Færeyinga og Grænlendinga er eðlilegur
þáttur í þessari stefnu og getur skipt ís-
lendinpa verulegu máli. Frumkvæði af
hálfu Islands getur haft áhrif á þróun
mála hjá þessum grannþjóðum og einnig
höfðað til fólks í norðanverðri Skandi-
navíu.
■ Samstarf við önnur Norðurlönd yrði
áfram einn af hornsteinum íslenskrar
utanríkisstefnu í menningarlegu og fé-
lagslegu tilliti. Hins vegar gætu íslend-
ingar metið efnahagslega þætti sam-
skiptanna við hin Norðurlöndin út frá
eigin bæjardyrum og væru ekki knúðir
til að dragast með þeim inn í stærri
heildir.
■ Samdráttur í herafla og hernaðarum-
svifum á norðurslóðum er þjóðinni
mikið hagsmunamál. Óháð staða ís-
lands í hernaðarlegu og viðskiptalegu
tilliti getur haft þýðingu í því sam-
hengi. Ljóst er að náin tengsl við Evr-
ópubandalagið þrengja kosti þjóðar-
innar í þessum efnum.
Frumkvæði og framtak
Sú stefna sem hér hefur verið lýst kallar
á mun meira frumkvæði og virkni af ís-
lands hálfu á sviði utanríkismála og utan-
ríkisviðskipta en verið hefur. Nauðsyn-
legt er að settar verði á fót starfsnefndir
til að vinna að þessum málum og að
undirbúnar verði samningaviðræður við
viðkomandi ríki. Kominn er tími til að ís-
lendingar hætti að fylgja gagnrýnilítið
stefnu annarra, en taki þess í stað upp
sjálfstætt mat á eigin hagsmunum.
Jafnframt þarf að fara fram stóraukið
stefnumarkandi starf til að greina hvernig
best megi tryggja framtíðarhagsmuni
þjóðarinnar miðað við mismunandi leiðir
á sviði efnahags- og atvinnumála og varð-
andi samstarf í menningar- og félagsmál-
um.
(Birt í Þjóðviljanum 21. og 28. október
1989).
60