Morgunblaðið - 14.08.2006, Blaðsíða 13

Bryggjuspjallari settist niður einn votan veðurdag í síðustuviku og ákvað að gera sér dagamun. Hann fékk sér harðfiskog fór að glugga í stórverkið Íslenskir fiskar, sem kom útfyrr á árinu. Hann hefur vissuleg nýtt sér bókina vegna
vinnu sinnar, en staðreyndin er einnig sú að vegna hins ótrúlega
fróðleiks, sem þar er að finna, er bókin hin mesta skemmtilesning
fyrir þá sem áhuga hafa á fiskum og sjávarútvegi. Hún er fyrst og
fremst fyrir þá sem hafa mikinn áhuga á fiskum eða fjalla um þá á
ýmsan hátt í leik og starfi. En hún ætti líka að vera til í hverjum
skóla og hún væri kjörin til þess að
kenna börnum að skoða fiska, læra
nöfn þeirra og fræðast um skrítna
lifnaðarhætti. Börn elska furðufiska
og skrítnar sögur eins og um beinhá-
karlinn sem finnst gott að liggja í sól-
baði. Bryggjuspjallari á örugglega
eftir að sýna barnabörnunum myndir
af fiskum og segja þeim sögur af þeim, alveg eins og gert er um
landdýrin. Það er vissulega góður grunnur að frekari áhuga á sjáv-
arútvegi, þegar börnunum vex fiskur um hrygg.
En það er eitt sem gefur öllum frásögnum gildi. Það eru myndir.
Jafnvel nákvæmasta lýsing á fiski verður ekki raunveruleg fyrir
hugskotssjónum manns fyrr en hann annaðhvort sér fiskinn eða
mynd af honum. Allir höfundar bókarinnar hafa unnið þrekvirki. Án
þess að dregið sé úr þætti nokkurs þeirra, langar bryggjuspjallara
til að taka einn út úr í þessu spjalli. Það er myndhöfundurinn Jón
Baldur Hlíðberg. Teikningar hans af fiskunum eru hrein snilld.
Fiskarnir eru svo ljóslifandi á síðum bókarinnar, að það liggur við að
þeir sprikli fyrir augum lesandans og hann finni af þeim daufa sjáv-
arlyktina. Dauður fiskur er ekkert líflegur, en myndirnar hans Jóns
Baldurs eru það svo sannarlega. Þegar maður hefur dáðzt að þeim
um stund, fer maður að velta því fyrir sér.
Hvernig fer maðurinn að þessu? Það eru fleiri
hundruð mynda í bókinni.
Í upphafi bókarinnar svarar Jón Baldur Hlíð-
berg þessum spurningum að miklu leyti. Hann fékk eintak af nánast
hverjum einasta fiski, ýmist frá sérfræðingum Hafrannsóknastofn-
unarinnar eða beint frá sjómönnum, og fór með hvern fisk fyrir sig
heim og málaði mynd af honum. „Í einu tilfelli reyndist ekki unnt að
flytja eintak í vinnustofu til að mála, en þar var um að ræða rúmlega
fjögurra metra langan beinhákarl sem skipverjar á Eldhamri GK
höfðu með í land. Í staðinn var beinhákarlinn mældur upp og ljós-
myndaður á bryggjunni og málaður að því búnu. Stærsti fiskur sem
færður var heim til teikningar var rúmlega tveggja metra löng há-
meri.“
En það er ekki nóg að koma fiskinum heim. „Þegar fiskur hafði
verið valinn hófst vinnan á því að leggja eintakið á kvarðaðan bak-
grunn til að tryggja rétt innbyrðis hlutföll, gerð var vinnuteikning
með öllum helstu einkennum og sú teikning síðan færð upp á vatns-
litapappír. Flestir fiskarnir voru ljósmyndaðir í upphafi, vegna þess
hve fljótt þeir tapa lit, og útprent ljósmyndanna síðan höfð til hlið-
sjónar þegar kom að því að mála myndina. Þetta reyndist bráðnauð-
synlegt í mörgum tilfellum því sumar tegundir voru marga daga í
vinnslu, en þeim var þó ávallt komið í frysti á nokkurra klukku-
stunda fresti til að draga úr skemmdum. Samhliða fór fram heim-
ildaleit og var reynt að styðjast við sem flestar heimildir jafnvel þótt
fyrir lægi ferskt og gott eintak til að mála eftir.“
Jón Baldur Hlíðberg.
Kærar þakkir fyrir frábærar fiskamyndir.
BRYGGJUSPJALL Hjörtur Gíslason
Stærsti fiskur sem
færður var heim til
teikningar var rúm-
lega tveggja metra
löng hámeri
hjgi@mbl.is
Frábærar myndir af fiskum
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 14. ÁGÚST 2006 13
ÚR VERINU
BANDARÍSKA stofnunin NMFS (The
National Marine Fisheries Service) kynnti
nýlega árlega skýrslu sína um stöðu fisk-
stofna og vistkerfa. Samkvæmt henni eru
152 stofnar af 206 nýttir á sjálfbæran hátt,
eða 74%. Árið áður taldi stofnunin að 144
stofnar eða 72% væru yfir þessum mörkum.
Stofnunin kannaði einnig veiðar úr 237
fiskstofnum og komst að því að ekki væri
um ofveiði að ræða úr 192, eða 81%. Það er
að aflinn væri minni en það hámark sem sett
hefði verið. Þetta er óbreytt frá árinu áður.
Meðal breytinga frá árinu 2004 er bent á
að stofn græningja (lingcod) hafi verið end-
urreistur þremur árum á undan áætlun, að
sex stofnar séu ekki lengur ofveiddir, en það
eru hlemmskata, vígablámi, gylltur flögu-
fiskur, brúnkarfi og snjókrabbi og tanner-
krabbi í Beringshafi. Þá er sagt í skýrslunni
að staða nokkurra fiskstofna, sem hefði ver-
ið óljós áður, væri nú metin sjálfbær. Þar
má nefna tegundir eins og sporðdrekafisk,
stjörnukola, ýmsar tegundir bassa og brún-
kola. Þrjár tegundir, gulsporður á Gerorgs-
banka, kyrrahafskarfi og grænflekkur, voru
taldar ofveiddar vegna slakrar nýliðunar.
Auk þess var einn stofn, þar sem stofnstærð
var áður óþekkt, nú talinn ofveiddur, en það
er vartari í Karíbahafinu.
Betri staða við
Bandaríkin
ÞRÍR bátar voru sviptir veiði-
leyfi í júlímánuði síðastliðnum.
Það voru Sléttanes HF, Snæ-
björg ÍS og Svala Dís KE. Allir
bátarnir fengu veiðileyfið að
nýju þegar aflamarksstaða
þeirra hafði verið lagfærð.
Þrír sviptir
veiðileyfi
VERÐ á þorski úr Atlantshafi verður hærra
og hærra og það er þróun, sem líklega breyt-
ist ekki í bráð. Skýringin er bæði stöðug eft-
irspurn og minnkandi framboð. Stofninn í
Barentshafi er talinn í hættu og leggja sér-
fræðingar alþjóðahafrannsóknaráðsins til að
kvótinn verði lækkaður um 162.000 tonn og
fari niður í 309.000 tonn á næsta ári. Norð-
menn og Rússar deila kvótanum í Barents-
hafinu, en nokkrar aðar þjóðir hafa þar veiði-
leyfi.
Mikið af þorskinum úr Barentshafi fer á
markaði í Evrópu og verði kvótinn skorinn
svona mikið niður verða evrópskir kaupend-
ur að leita á önnur mið eftir þeim gula eða
leita ódýrari tegunda í staðinn, eins og ýsu,
sem nú er aukið framboð af.
Það ætti því ekki að koma á óvart ef eft-
irspurn eftir þorski og ýsu frá Íslandi eykst á
öllum mörkuðum. Á síðasta ári var hlutdeild
Íslands í innflutningi á frystum þorskflökum
til Bandaríkjanna 31% eða um 14.000 tonn.
Það er svo spurning hvaða áhrif lítils háttar
kvótaniðurskurður hér hefur, en kvótinn hef-
ur verið að minnka síðustu fiskveiðiárin.
Fyrstu fjóra mánuði þessa árs jókst inn-
flutningur á þorskflökum til Bandaríkjanna
um 36% eða um 6.500 tonn. Aukningin er
nánast öll vegna innflutnings frá Kína, sem
þrefaldaðist á tímabilinu miðað við árið áður
og varð alls um 2.400 tonn. Þess má geta að
megnið af þorskinum hafa Kínverjar keypt
heilfryst af Rússum, flakað og fryst á ný til
útflutnings.
Verð á einfrystum roð- og beinlausum
þorskflökum var um miðjan júní 3,75 dollarar
á pund, um 266 krónur fyrir landfrystar af-
urðir, en 4,50 dollarar, um 319 krónur, fyrir
sjófrystar afurðir, miðað við gengi um þessar
mundir. Fyrir ári síðan var verðið 3,60 og
4,40 dollarar.
Innflutningur á ferskum flökum, sem að-
allega er frá Íslandi og Kanada, dróst saman
um 21% fyrstu fjóra mánuði ársins og nam
860 tonnum. Verð á flökunum var mismun-
andi eftir markaðssvæðum eða frá 4 doll-
urum upp í kringum 6 dollara á pundið, eða
frá ríflega 280 krónum upp í um 425 krónur
miðað við gengi þessa dagana.
Heimild: Seafood Business
Verð á þorski
hækkar vestanhafs
Morgunblaðið/Kristján
Fiskur Þorskur unninn í frystihúsi Samherja á Dalvík. Hann er fluttur utan ferskur og frystur.
VERZLANAKEÐJAN Whole
Foods Market hefur ákveðið að
hætta að selja lifandi humar í
verzlunum sínum. Sú ákvörðun
var tekin í kjölfar yfirlýsingar
fyrir sjö mánuðum um að svo
yrði gert, yrði ekki hægt að
finna mannúðlegri leið til að
selja humarinn lifandi. Það
sama á við um krabba.
Verzlanakeðjan, sem er með
183 verzlanir í Bandaríkj-
unum, Kanada og Bretlandi,
var að vinna að því ásamt hum-
arveiðimönnum að stytta þann
tíma sem humarinn þyrfti að
verja utan náttúrlegs umhverf-
is síns. Í einstaka tilfellum voru
sett rör í humarbúrin svo þeir
gætu skriðið inn í þau.
„Við erum ekki fyllilega
sannfærð um að sala á lifandi
humri sé í samræmi við stefnu
okkar um mannúðlega og nátt-
úrulega meðferð á dýrum,“
segir Margaret Wittenberg,
vararforseti keðjunnar, í ný-
legri fréttatilkynningu. Verzl-
anirnar munu nú eingöngu
selja hráan frosinn humar og
matreiddan humar frá birgjum
sem uppfylla skilyrði þeirra
um meðferð og vinnslu. Eins
og er eru það aðeins Clearwa-
ter Seafoods í Bedford og Nova
Scotia, sem uppfylla umrædd
skilyrði.
Humarveiðimenn og birgjar
eru óhressir með þessa ákvörð-
un, en segja þó að hún skipti
ekki eins miklu máli og ætla
mætti. Það sé nóg af öðrum
stöðum, sem selji lifandi hum-
ar.
Wild Oats Markets, sem er
önnur stærsta keðja verzlana í
Norður-Ameríku sem selur
náttúruleg matvæli, hefur
aldrei selt lifandi humar, þar
sem það er talið ómannúðlegt.
Stórmarkaðakeðjan Safeway
er einnig að draga úr sölu á lif-
andi humri vegna minnkandi
eftirspurn.
Selja ekki
lifandi humar
Morgunblaðið/Alfons
Fréttir á SMS