Lesbók Morgunblaðsins - 15.12.2007, Blaðsíða 4

Eftir Hjálmtý Heiðdal
seylan@seylan.is
Í
sraelsríki er stöðugt í fréttum, oft
vegna hernaðarátaka, stundum
vegna landtökubyggða og stöku
sinnum vegna sk. friðarferlis.
Þetta smávaxna ríki er um 20.700
km2 að flatarmáli. Að auki eru
landsvæði sem Ísraelar hafa her-
tekið eftir 1967 um 7.400 km2. Á
þessu svæði öllu búa nú um 6,6 milljónir innan
núverandi landamæra ríkisins og tæplega 4
milljónir á herteknum svæðum, samtals rúm-
lega 10 milljónir manna sem skiptast til helm-
inga í araba og gyðinga á svæði sem er um ¼
hluti Íslands að stærð.
Á Vesturlöndum er Ísrael yfirleitt talið til
lýðræðisríkja, einskonar vestrænn útvörður í
austri. Evrópusambandið styður ríkið pólitískt
og efnahagslega og Bandaríkin veita engu öðru
landi jafnmikla aðstoð, jafnt pólitískt, efnahags-
lega sem hernaðarlega – fjárframlög frá BNA
nema rúmlega einum milljarði króna dag hvern
og þar af fer einn milljarður á mánuði til að
byggja landtökubyggðir á hernumdu landi sem
er stranglega bannað í samþykktum Samein-
uðu þjóðanna. Hinir sterku bandamenn Ísr-
aelsríkis telja sig fremsta í flokki þeirra ríkja
sem aðhyllast lýðræði og mannréttindi. Í því
ljósi væri eðlilegt að álykta að Ísrael hafi mik-
ilvægt hlutverk á þessum sviðum.
Um Ísrael ríkir þó enginn friður, það líður
vart heil vika án þess að fréttir berist af átökum
sem Ísrael á þátt í. Hvað veldur? Eru það and-
stæðingar lýðréttinda og vestrænna gilda sem
herja stöðugt á þennan útvörð? Eða er það til-
koma og eðli Ísraelsríkis sem skapar þennan
ófrið sem hefur brátt staðið í 60 ár?
Í þessari grein mun ég reyna að varpa ljósi á
þá þætti sem skipta máli þegar menn skoða
þennan vettvang átaka og armæðu.
Lýðræði og mannréttindi
Frá barnæsku er Íslendingum innrætt að þeir
búi við stjórnmálalegt lýðræði, njóti mannrétt-
inda og séu jafningjar gagnvart lögum. Og þótt
menn greini á um hversu lýðræðið sé fullkomið
og mannréttindin víðtæk þá ríkir almenn sátt
um þennan sameiginlega grunn. Lýðræði og
mannréttindi eru ekki sjálfgefin, víða skortir
þessi réttindi alveg og sífellt þarf að berjast
gegn þeim sem reyna að grafa undan þessum
réttindum okkar.
Mannréttindasáttmáli SÞ er skýr: „Mann-
réttindi á að vernda með lögum. Að öðrum kosti
hljóta menn að grípa til þess örþrifaráðs að rísa
upp gegn kúgun og ofbeldi. Hver maður skal
eiga kröfu á réttindum þeim og því frjálsræði,
sem fólgin eru í yfirlýsingu þessari, og skal þar
engan greinarmun gera vegna kynþáttar, lit-
arháttar, kynferðis, tungu, trúar, stjórnmála-
skoðana eða annarra skoðana, þjóðernis, upp-
runa, eigna, ætternis eða annarra aðstæðna.
Eigi má heldur gera greinarmun á mönnum
fyrir sakir stjórnskipulags lands þeirra eða
landsvæðis, þjóðréttarstöðu þess eða lögsögu
yfir því, hvort sem landið er sjálfstætt ríki, um-
ráðasvæði, sjálfstjórnarlaust eða á annan hátt
háð takmörkunum á fullveldi sínu.“
Ofanritað sýnir að í orði aðhyllist hið sk. al-
þjóðasamfélag víðtæk mannréttindi sem skulu
varin með lögum og lögin eru varin með valdi
ríkisins. Það er jafnframt viðurkennt að njóti
menn ekki grundvallarréttinda þá séu það eðli-
leg viðbrögð að rísa gegn kúgun og ofbeldi.
En þegar kemur að málefnum Ísraelsríkis þá
kemur upp sú sérkennilega staða að öllu er snú-
ið á haus. Skerðing mannréttinda er varin með
lögum í Ísrael og uppreisn hinna kúguðu talin
vera orsök átakanna. Og Vesturlönd, með
Bandaríkin í broddi fylkingar, vinna að sk. frið-
arferli samkvæmt þessari öfugsnúnu afstöðu,
mannréttindi Palestínumanna eru virt að vett-
ugi en sífellt talað um að allir verði að við-
urkenna Ísrael – ríki sem viðurkennir ekki
mannréttindi milljóna manna.
Franski heimspekingurinn og prófessorinn
Etienne Balibar, sem hefur í skrifum sínum
fjallað mikið um tilgang laga og réttar, skrifaði í
franska blaðið Le Monde að málstaður Palest-
ínumanna væri málstaður allra manna; því að
viðurkenning á rétti þeirra skæri úr um það
hvort alþjóðalögum yrði framfylgt eður ei.
Í 65 skipti hafa stjórnvöld í Ísrael verið for-
dæmd af Sameinuðu þjóðunum vegna brota á
sáttmálum SÞ. Jimmy Carter, fyrrverandi
Bandaríkjaforseti, hefur ritað bók gegn stefnu
Ísraels, titill bókarinnar er Palestína: friður en
ekki kynþáttaaðskilnaður (Palestine: Peace
Not Apartheid), og Desmond Tutu, biskup í S-
Afríku, hefur lýst Ísrael sem ríki kynþáttaað-
skilnaðar og hvatt til alþjóðlegra refsiaðgerða
líkt og beitt var með góðum árangri gegn kúg-
unarstjórninni í S-Afríku. Getur verið að ríki
sem virðist halda uppi merkjum lýðræðis og
mannréttinda verðskuldi slíkar ásakanir?
En þrátt fyrir margendurteknar og alvar-
legar ásakanir alþjóðastofnana, mannréttinda-
og friðarsamtaka og atkvæðamikilla ein-
staklinga láta stjórnvöld víða um heim eins og
allt sé í stakasta lagi, Ísraelar taka meira að
segja þátt í Evróvisjón!
Hvað er það þá sem Tutu, Carter o.fl. eru að
agnúast út af?
Til þess að átta okkur á eðli Ísraelsríkis þá er
nauðsynlegt að skoða grundvallaratriði, s.s. lög
og kerfið sem framfylgir lögunum. Einnig er
nauðsynlegt að skoða stjórnmálavettvanginn,
kynnast helstu stefnum og birtingarmynd
þeirra.
Ríkir lýðræði í Ísrael?
Í fimmtíu ár hafa Ísraelar reynt árangurslaust
að koma sér saman um stjórnarskrá. Í stað
stjórnarskrár hafa gilt sk. grunnlög sem skil-
greina ríkið og réttindi þegnanna.
Nýlega setti núverandi stjórnarskrárnefnd
fram tillögur að stjórnarskrá. Upphafsorð
hennar eru: Ísrael er lýðræðislegt gyðingaríki
(Israel is a Jewish and democratic state). Í
grunnlögunum sem nú eru í gildi segir: Til-
gangur þessara grunnlaga er að verja mann-
lega reisn og frelsi svo grunnlögin nái yfir gildi
Ísraelsríkis sem lýðræðislegs gyðingaríkis.
Í stofnyfirlýsingu Ísraels frá 1948 er skráð:
„Eretz-Israel (Land Ísraels) var fæðing-
arstaður gyðingaþjóðarinnar.“ Ekki fer á milli
mála eftir þennan lestur að ríkið er ríki gyðinga
– ekki ríki allra sem þar búa, heldur þeirra sem
þar búa og eru gyðingar. Nú vill svo til að 20%
íbúanna eru ekki gyðingar. Gæti íslenska
stjórnarskráin verið orðuð með líkum hætti og
Ísland áfram talist til lýðræðisríkja?
Ísland er lýðræðisríki 80% Íslendinga. Þetta
væri yfirlýsing um að 60.000 Íslendingar væru
utangarðs þegar sjálfur grundvöllur þjóð-
skipulagsins væri ákveðinn. Kæmi hljóð úr
horni? Yrði kvartað undan skorti á jafnræði?
Myndu íslenskir stjórnmálamenn veifa þessu
plaggi kotrosknir og fá almenna viðurkenningu
fyrir? Ég veit það ekki, þetta hefur ekki verið
reynt. Ísrael er reyndar eina ríkið á jarð-
arkringlunni sem hefur lýst því hreinlega yfir
að það sé ekki ríki þeirra sem þar búa, heldur
hluta íbúanna. Það getur tæpast verið þægileg
tilfinning að búa í slíku landi – fyrir þá sem ekki
eru gyðingar.
Síonískur sjóður fyrir gyðinga
Í grunnlögum landsins er staðfest að 93% alls
landrýmis í Ísrael eru í eigu 3 aðila, þ.e. ríkisins,
yfirvalda þróunar og Þjóðarsjóðs gyðinga (Jew-
ish National Fund). Þjóðarsjóðurinn „er hluti
Heimshreyfingar Síonista“ eins og segir í kynn-
ingarplöggum og var stofnaður af Theodor
Herzl, upphafsmanni Síonismans. Það segir sig
sjálft að aðrir en gyðingar geta ekki átt hlut í
Síoníska Þjóðarsjóðnum og því er eignarhald á
landi ekki hluti þeirra réttinda sem þau 20%
landsmanna sem eru ekki gyðingar njóta.
Á Íslandi væri varla friður um það að 60 þús-
undin sem ekki væru með í grundvelli stjórn-
arskrárinnar væru einnig sett til hliðar með
þessum hætti. Þjóðlendustríð ríkisstjórn-
arinnar sem nú geisar hérlendis sýnir okkur að
það yrði ekki átakalaust ef slíkt yrði reynt.
60.000 Íslendingar eru kraftmikill kór og það
dygði ekkert annað en margefld víkingasveit til
að halda þeim í skefjum ef til alvarlegra átaka
kæmi. Þau 20% landsmanna í Ísrael sem eru
ekki gyðingar telja nú 1,2 milljónir (arabar og
drúsar). Og til þess að tryggja það að eign-
arhald á landi breytist ekki þá er skráð í grunn-
lögin að land í eigu þessa 3 aðila megi aldrei
selja né láta af hendi með öðrum hætti.
Til þess að stjórna landnotkun er skipað í
Landaráð Ísraels (Israel Lands Council).
Helmingur ráðsmanna eru samkvæmt lögum
frá Þjóðarsjóði gyðinga og restin frá ríkinu.
Fulltrúar ríkisins eru einnig gyðingar enda er-
um við að tala um hið „lýðræðislega gyð-
ingaríki“. Eignarhald Þjóðarsjóðs gyðinga og
ríkisins gerir það að verkum að hvorki arabar
né aðrir sem ekki eru gyðingar geta eignast
land í Ísrael þótt þeir séu löglegir íbúar lands-
ins, þeir eru ekki gyðingar og þar við situr.
Jafnvel þótt stór hluti Ísraelsríkis standi á landi
sem er stolið land (gyðingar áttu aðeins 7%
landsins 1947) og engar bætur hafa komið fyrir.
Við stofnun Ísraelsríkis áttu arabar töluvert
land en með ýmsum hætti hafa þeir misst það í
hendur gyðinga og nú eru aðeins um 3% eftir í
eigu þeirra.
Allir nema Hafnfirðingar, Kópavogs-
búar, Garðbæingar og Álftnesingar
Til þess að átta okkur betur á raunstærðum í
þessum dæmum sem hér eru sett fram verður
að spyrða saman alla íbúa Hafnarfjarðar, Kópa-
vogs, Garðabæjar og Álftaness til þess að setja
saman hóp 60.000 Íslendinga.
65. grein íslensku stjórnarskrárinnar yrði þá
orðuð svona:
Allir, nema Hafnfirðingar, Kópavogsbúar,
Garðbæingar og Álftnesingar, skulu vera jafnir
fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til
kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisupp-
runa, kynþáttar, litarháttar, efnahags, ætternis
og stöðu að öðru leyti.
Í 72. grein íslensku stjórnarskrárinnar segir:
„Eignarrétturinn er friðhelgur. Engan má
skylda til að láta af hendi eign sína nema al-
menningsþörf krefji. Þarf til þess lagafyrirmæli
og komi fullt verð fyrir.“
Til þess að átta okkur á aðstæðum í Ísrael
verðum við enn að setja Hafnfirðinga og ná-
granna í spor þeirra íbúa Ísraels sem ekki eru
gyðingar.
Engan, nema Hafnfirðinga o.s.frv. … má
skylda til að láta af hendi eign sína …
Lögbundið kynþáttamisrétti
Ísraelar búa í raun við tvennskonar lög, ann-
arsvegar veraldlegu lögin eins og þau eru í
grunnlögunum og hinsvegar trúarleg lög (Ha-
lakha) sem ná til m.a. fjölskyldumála, s.s. hjú-
skapar. Þrátt fyrir að því sé haldið fram víða að
Ísrael sé lýðræðisríki þá hlýtur það að sá efa í
brjóst lýðræðissinna að uppgötva að í hluta
Þarf alþjóðasamfélagið
Stöðvar hryðjuverkamenn!? Graff eftir breska götulistamanninn Banksy á múrnum sem Ísr-
aelsmenn hafa komið upp á Vesturbakkanum. Palestínskur maður gengur eftir múrnum nærri
Betlehem. Hillary Clinton hyllti smíði múrsins, sem Alþjóðadómstóllinn hefur dæmt ólöglegan,
þar sem hann „stöðvaði hryðjuverkamenn“.
Ísraelsríki – undir smásjánni í tilefni 40 ára hernáms
4 LAUGARDAGUR 15. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók