Lesbók Morgunblaðsins - 15.12.2007, Blaðsíða 15

Nýlistasafnið
NÝLISTASAFNIÐ hefur verið tekið yfir
og birtist í nýjum búningi á sýningu Olgu
Bergmann og Valgerðar Guðlaugsdóttur,
undir heitinu Stofnun um almannaheill.
Olga Bergmann hefur um árabil unnið með
hliðarsjálfið Dr. B, sem er vísindamaður og
með frumlega rannsóknarstofu. Valgerður
hefur m.a. sýnt verk sem vinna með form
snyrtistofu og jafnan unnið á samfélags-
legum nótum. Það hentar þeim vel að stilla
saman strengi sína og ganga alla leið með
sýningu sem skapar nýjan raunveruleika af
húmor og íróníu.
Slík vinnubrögð eru ekki ný af nálinni,
nefna má „listasafn“ Marcels Broodthaers
sem var umgjörð listar hans fyrir um fjór-
um áratugum. Annar Belgi, Guillaume Bijl,
skapaði raunsæjar eftirlíkingar af t.d. mat-
vöruverslunum og fataverslunum. Þorvald-
ur Þorsteinsson hefur fetað svipaðar slóðir
í verkum sínum. Á þeim tíma voru lista-
menn þó meira uppteknir af því í hvaða
samhengi listin var og af því að birta og af-
hjúpa starfsemi og innviði stofnana.
Nú hefur fókusinn færst yfir á lífið sjálft
um leið og myndlistin tengist í auknum
mæli sviðslistum og tónlist. Í kjölfarið má
sjá umbreytingu á hlutverki og eðli listsýn-
ingarstaða sem í auknum mæli þjóna sam-
runa listgreina og umræðu um listir. Sýn-
ing þeirra Olgu og Valgerðar er að hluta á
þessum nótum þó að umræðan fari að
mestu fram í huga áhorfenda. Listaverkin
hafa yfirbragð hefðbundinnar fagurfræði
ólíkt þeirri samfélagslega tengdu list sem
stunduð er í dag – en einmitt þess vegna
nær sýning þeirra á köflum að skapa
áhrifaríka sjónræna upplifun. Ekki síst eru
það rannsóknarstofan og ættfræðihlutinn
sem eru heillandi á dálitið 19. aldar máta
þar sem flöktandi birta og ljóðrænt and-
rúmsloft svífur yfir vötnum. Einna síst
gengur upp stóra rýmið baka til en þar rík-
ir ekki sú spenna milli raunveruleika og
listar sem finna má í hinum deildunum.
Í heildina er hér um áhugaverða tilraun
að ræða sem gengur upp að mörgu leyti en
líður aðeins fyrir kunnugleika í hug-
myndafræði og herslumuninn vantar á þá
gagnvirkni sem gefin er í skyn. Metn-
aðarfull sýning engu að síður og vekur til
umhugsunar, er auk þess þrælskemmtileg
heim að sækja.
Listin og sjálfshjálp samtímans
MYNDLIST
Morgunblaðið/Eggert
Þrælskemmtileg „Metnaðarfull sýning engu að síður og vekur til umhugsunar, er auk þess þrælskemmtileg heim að sækja.“
Ragna Sigurðardóttir
Til 23. des. Opið mið. til sun. frá kl. 12–17. Að-
gangur ókeypis.
Stofnun um almannaheill, Olga Bergmann og Val-
gerður Guðlaugsdóttir
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. DESEMBER 2007 15
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Þorvaldur Mælir með Big
Fish eftir Tim Burton sem
hann segir bráðnauðsynlegt
móteitur í heimi þar sem ex-
cel-kynslóðin ræður ríkjum.
Gláparinn
Ég var enn einu sinni aðhorfa á myndina Big
Fish í leikstjórn Tims Bur-
tons. Handrit Johns August,
sem hefur verið helsti skrifari
töframannsins undanfarin ár,
er fallega ofið og æv-
intýralega sniðið – svolítið
eins og tíu ára gamall sam-
kvæmiskjóll með kryppu og
útskotum frá Comme des
Garsons. Í höndum Burtons
verður útkoman samfelld ást-
arjátning til sagnagleði og
sköpunar um leið og hún gef-
ur undarlega raunsanna
mynd af því hvernig veruleik-
inn er byggður úr sögunum
sem við segjum, heyrum og
endursegjum í samspili við
gjörðir okkar og framkomu
hvort við annað.
Þegar upp er staðið er engin
leið að greina hvar ævintýr-
inu sleppir og hinn svokallaði
raunveruleiki byrjar, enda
álíka marklaus iðja og að skil-
greina kærleikann, Guð og
ástina.
Sagnamennska Burtons og
félaga er bráðnauðsynlegt
móteitur í heimi þar sem ex-
cel-kynslóðin ræður ríkjum;
afgreiðir sköpunarkraftinn
sem skreyti en fær standpínu
yfir orðum eins og „þarfa-
greining“, „breytinga-
stjórnun“ og „ávöxt-
unarkrafa“.
Þorvaldur Þorsteinsson
rithöfundur.
Lesarinn
Ég get nú ekki mælt með síðustu bók semég las, en það var skáldsagan La sangre
de los inocentes, eða Blóð hinna saklausu, eft-
ir Juliu Navarro. Sú bók fjallar um ófrið og
ofsóknir milli ólíkra trúarhópa allt frá miðöld-
um og fram á okkar daga, og er að mörgu
leyti afar áhugaverð en allt of niðurdrepandi
nú í skammdeginu. Ég las hana í glampandi
sól á Spáni og varð samt niðurdregin. Í stað-
inn langar mig að mæla með bókinni Fljót-
andi heimur eftir Sölva Björn Sigurðsson.
Hana las ég fyrst sem prófarkalesari en gat
ekki beðið eftir að hún kæmi út á bók svo ég
gæti notið hennar í makindum uppi í rúmi.
Hún fjallar um bókmenntafræðinemann
Tómas sem kynnist dularfullu sokkabuxna-
módeli sem síðan hverfur og hann fer að leita
hennar. Í þeirri leit flettir hann bæði ofan af
drungalegri fortíð hennar og lendir inni í yf-
irnáttúrlegum bókmenntaheimi þegar hann
leigir undirmeðvitund rithöfundarins Haruki
Murakami. Þetta er ástarsaga og spennu-
saga, uppfull af bæði bókmenntalegum og
heimspekilegum vangaveltum, og algjör gull-
moli.
Embla Ýr Bárudóttir rithöfundur.
Morgunblaðið/Eggert
Embla Ýr Mælir með bók sem hún las fyrst sem prófarkalesari en gat ekki beðið eftir að hún
kæmi út á bók svo ég gæti notið hennar í makindum uppi í rúmi.
EIN af óvenjulegri útgáfum síðasta árs var flutningur
Einars Jóhannessonar klarínettuleikara á hug-
leiðsluverki Atla Heimis Sveinssonar, sem innblásið er
af 24. Davíðssálmi. Verkið, sem er rúmar 74 mínútur,
fer mjög hægt af stað með afar hljóðlegum djúpum nót-
um með litlum hreyfingum og miklum endurtekningum.
Smám saman byggist styrkurinn upp og fer að móta
fyrir fleiri stefjum og hendingum, tónbilin stækka og
raddsvið klarínettsins opnast upp, allt upp í hæstu hæð-
ir, þar sem tónarnir verða eins og skerandi óp eða ákall.
Svo taka djúpu nóturnar aftur yfir en háar nótur hvella
við inn á milli eins og frammíköll, líkt og skæra tónsviðið
sé að minna á sig. Eins konar málamiðlun næst þegar
tónninn klofnar í fjölhljóma sem skiptast á við stef með
stórum tónbilum líkt og samtal þar sem háa tónsviðið
nær aftur yfirhöndinni. Dæmið snýst aftur við og þá
hljóma ögn hraðari stef og syngjandi hreyfingar sem
spanna frá djúpa sviðinu upp á miðjutónsviðið. Þegar
nær dregur enda verksins hægist á hreyfingunum og
ólíkir litir verksins hljóma á víxl. Tvö ný klarínett bæt-
ast við og stækka litrófið, meðal annars með samhljóma
hálfnótum sem koma hreyfingu á tíðnirnar og diffra á
efra sviðinu. Verkið endar á sama hátt og það byrjaði
með djúpum hljóðum nótum sem hverfa svo loks undir
yfirborðið. Flutningur Einars er mjög fallegur og inn-
blásinn og virðist hann ná góðu sambandi við tónsmíð-
ina, sem krefst bæði yfirvegunar og úthalds. Hljóð-
umhverfi Kristskirkju setur svip sinn á verkið. Bæði
njóta yfirtónarnir sín mjög vel og bergmálandi um-
gangshljóð og stöku brak í bekkjunum hafa sitt að segja
með að festa hugann á stað kyrrðar og tilbeiðslu. Það
krefst einnig þó nokkurrar einbeitingar að hlusta á
verkið í gegn, svo hugleiðsluverk er svo sannarlega rétt-
nefni yfir gerð þess. Hvort tilgangi verksins „að vekja
trúarkennd í brjóstum okkar og gera okkur móttæki-
legri fyrir guðdómnum“ sé náð, er svo undir hlustand-
anum komið. Í mínu tilfelli heppnaðist það ágætlega.
Seilst í átt að
guðdómnum
TÓNLIST
Geisladiskur
Flutningur: Einar Jóhannesson, klarínett. Hljóðritað í Krists-
kirkju í Reykjavík. Tónmeistari: Bjarni Rúnar Bjarnason. Hljóð-
meistari: Hreinn Valdimarsson. Stafræn úrvinnsla: Páll Sveinn
Guðmundsson. Smekkleysa 2006.
Einar Jóhannesson – Þér hlið, lyftið höfðum yðar / 24. Davíðs-
sálmur, Hugleiðsluverk fyrir klarínett eftir Atla Heimi Sveinsson
b b b k k
Ólöf Helga Einarsdóttir