Morgunblaðið - 01.03.2007, Qupperneq 22

neytendur
22 FIMMTUDAGUR 1. MARS 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Bónus
Gildir 1. mars – 4. mars verð nú verð áður mælie. verð
KS lambahryggur, frosinn...................... 998 1298 998 kr. kg
KF kindasúpukjöt, 1 fl. ......................... 399 0 399 kr. kg
Holta ferskur kjúklingur, heill ................. 359 512 359 kr. kg
KF lambalæri, einiberja ........................ 1069 1599 1069 kr. kg
Bónus kornbrauð, 1 kg ......................... 79 139 79 kr. kg
Kók light, 2 lítrar .................................. 79 179 40 kr. ltr
Rynkeby trönuberjasafi, 1 ltr ................. 139 198 139 kr. ltr
Hagkaup
Gildir 1. mars – 4. mars verð nú verð áður mælie. verð
Svínelifur út kjötborði ........................... 187 328 187 kr. kg
Svínehjörtu úr kjötborði ........................ 187 328 187 kr. kg
Svína „spareribs“ úr kjötborði................ 561 834 561 kr. kg
Underground vanillu ís, 810 ml ............. 750 0 882 kr. ltr
Underground karamellu ís, 810 ml ........ 750 0 882 kr. ltr
Underground banana ís, 810ml ............ 750 0 882 kr. ltr
Dagens lasagna, 1kg ........................... 656 0 656 kr. kg
Jensens „spareribs“, 750 gr.................. 1499 0 2000 kr. kg
Krónan
Gildir 1. mars – 4. mars verð nú verð áður mælie. verð
Grísakótilettur...................................... 844 1406 844 kr. kg
Krónu pylsur........................................ 281 351 547 kr. kg
Super tómatsósa ................................. 49 65 99 kr. kg
Super sinnep....................................... 49 65 99 kr. kg
Kea bjúgu ........................................... 319 352 319 kr. kg
Goða dönsk sælkerasteik ..................... 920 1314 920 kr. kg
Goða skinka léttreykt............................ 177 224 1041 kr. kg
AB mjólkurdrykkur................................ 48 72 192 kr. ltr
Myllu heimilisbrauð.............................. 84 168 109 kr. kg
Heimilisostur ....................................... 743 874 743 kr. kg
Nóatún
Gildir 1. mars – 4. mars verð nú verð áður mælie. verð
Ungnautahakk..................................... 799 1312 799 kr. kg
Ungnauta Rib Eye ................................ 2498 3469 2498 kr. kg
Lambainnlæri Thai Mahal ..................... 2498 3189 2498 kr. kg
Keilusteik m/karrí ................................ 998 1398 998 kr. kg
Ýsuflök m/roði..................................... 599 839 599 kr. kg
Móa kjúklingabringur............................ 1886 2515 1886 kr. kg
Myllu samlokubrauð heilhveiti 1/1 ........ 199 262 258 kr. kg
Nóatúns eldhúsrúllur............................ 299 375 75 kr. stk.
Kellogs Special K................................. 299 361 598 kr. kg
Pepsi/Pepsi Light 2 ltr .......................... 99 202 45 kr. ltr
Samkaup/Úrval
Gildir 1. mars – 4. mars verð nú verð áður mælie. verð
Goði saltað folaldakj.m/beini ............... 459 656 459 kr. kg
Goði reykt folaldakj. m/beini ................ 459 656 459 kr. kg
Gourmet Lambalæri rauðvínslegið ......... 1284 1759 1284 kr. kg
Goði Kindabjúgu.................................. 520 650 520 kr. kg
Bautab. malakoff í bunka, 8 sneiðar ...... 748 1069 748 kr. kg
Borg. Bayonneskinka............................ 941 1344 941 kr. kg
Borg. Lambafilet m/fitu vac. ................. 2661 3549 2661 kr. kg
Matf. Kjúklingur ferskur 1/1.................. 454 699 454 kr. kg
Þín Verslun
Gildir 1. mars – 7. febr verð nú verð áður mælie. verð
BK Pólskar pylsur ................................. 625 834 625 kr. kg
BK Villikryddað hátíðarlæri.................... 1399 1866 1399 kr. kg
Brink Hrískökur, 100 gr......................... 89 117 890 kr. kg
Pickwick Te Grön, 20*2gr. .................... 159 229 3975 kr. kg
Finn Crisp Original, 200 gr. ................... 79 129 395 kr. kg
Finn Crisp Hi-Fibre, 200 gr. ................... 69 109 345 kr. kg
Finn Crisp Lille Lyse, 250 gr. ................. 79 157 316 kr. kg
Daloon kínarúllur, 720 gr. ..................... 379 539 526 kr. kg
Daloon shoo Van, ofn, 720 gr. .............. 379 539 526 kr. kg
Daloon Vorrúllur, ofn, 720 gr. ................ 379 539 526 kr. kg
helgartilboðin
Dönsk sælkerasteik og grísakótilettur
Morgunblaðið/Kristinn
Eftir Unni H. Jóhannsdóttur
uhj@mbl.is
D
ómur reynslunnar sýn-
ir að fyrirheit erfða-
tækninnar hafa ekki
staðist,“ segir Gunnar
Á. Gunnarsson fram-
kvæmdastjóri vottunarstofunnar
Túns sem er ein af aðstandendum
Kynningarátaks um erfðabreyttar
lífverur. Átakið hefur staðið fyrir
samfélagsumræðu um áhrif erfða-
tækni á öryggi umhverfis og neyt-
enda en önnur fyrirtæki og samtök
sem vinna að átakinu eru Land-
vernd, MATVÍS, Náttúrulækninga-
félag Íslands, Neytendasamtökin.
,,Erfðatæknin gerir vís-
indamönnum kleift að breyta erfða-
fræðilegri uppbyggingu plantna með
því að flytja í þær gen úr öðrum líf-
verum sem eru þeim jafnvel alveg
óskyldar, eins og fiskum, skordýr-
um, vírus, bakteríum og jafnvel
mönnum. Þetta er umbylting í mat-
vælaframleiðslu og Kynningarátakið
vill vekja athygli á spurningum sem
varða matvælaöryggi og snerta rétt-
indi framleiðenda og neytenda. Í því
skyni höfum við gefið út bækling fyr-
ir almenning sem við vonumst til að
veki fólk til vitundar um þessi mál.
Standast ekki gefin fyrirheit
Fyrirheitin um erfðabreytt mat-
væli hafa verið fjöldamörg en ekki
öll gengið eftir að sögn Gunnars.
,,Því var haldið fram að erfðabreytt-
ar plöntur myndu draga úr þörf á
eiturefnum, að erfðabreyttar afurðir
myndu ekki menga matvæli og að af-
mörkun erfðabreyttra plantna gæti
fyrirbyggt mengun umhverfis.
Reynslan hefur sýnt að ekkert af
þessu fær staðist. Samkvæmt nið-
urstöðum rannsókna Dr. C. Benbro-
ok sýna töluleg gögn hins opinbera
um notkun eiturefna í bandarískum
landbúnaði 1996–2003 að eftir 3ja
ára ræktun þurfti meira skor-
dýraeitur í erfðabreytta ræktun en
aðra ræktun.“
Ekki hefur heldur tekist að
tryggja að matvæli sem einungis
voru samþykkt til fóðrunar fari ekki
á neytendamarkað. „Slíkur erfða-
breyttur maís fannst í matvöru í hill-
um bandarískra stórmarkaða og olli
ofnæmi hjá neytendum. Ólögleg
erfðabreytt hrísgrjón, LL601,
menguðu nýlega birgðir af löngum
hrísgrjónum í Bandaríkjum með
þeim afleiðingum að hrísgrjónainn-
flutningur þaðan var bannaður í
Evrópu, Japan og mörgum öðrum
löndum.“
Gunnar segir að þess séu dæmi út
um allan heim að sérstök afmörkun
erfðabreyttra plantna hafi mistekist.
,,Þær hafa mengað venjulegar mat-
jurtir með víxlfrjóvgun eða frædreif-
ingu, stundum með alvarlegum af-
leiðingum. Einnig hafa þær
víxlfrjóvgast við villtar plöntur og
skapað þannig ofurillgresi sem nær
ógjörlegt er að vinna á.“
Það er mikilvægt að rannsaka bet-
ur hvaða áhrif erfðabreytt matvæli
hafa á heilsufar manna því það er
staðreynd að rannsóknir um hvort
erfðatækni og matvæli eiga samleið
eru ekki fullnægjandi.“
© Holger Winkler/zefa/Corbis
Eiga matvæli
og erfðatæknin
samleið?
Reuters
Lyst Má bjóða þér erfðabreytt poppkorn? Erfðabreyttur maís er vin-
sæll til ræktunar og er notaður bæði til manneldis og dýrafóðurs.
Dr. Terje Traavik flytur fyrirlestur
í Norræna húsinu 1. mars, kl.
16.30, um rannsóknir sínar á
erfðatækninni og þeim áhættu-
þáttum sem henni fylgja.
Í HNOTSKURN
»Erfðabreytt matvæli og fóð-ur er flutt inn og selt á ís-
lenskum markaði án merkinga.
»Erfðabreytt fóður er notað ínær öllum greinum búfjár-
ræktar hér á landi, þar á meðal í
nautgripa- og sauðfjárrækt, ali-
fugla- og eggjaframleiðslu,
svínarækt og fiskeldi.
» Íslensk stjórnvöld hafa veitteitt leyfi til útiræktunar á
erfðabreyttri lyfjaplöntu.
» Evrópusambandið hefursett lög um að skylt sé að
merkja erfðabreytt matvæli svo
að neytendur eigi þess kost að
velja og hafna.
»Umhverfisráðuneytið er far-ið að undirbúa reglugerð
um merkingu matvæla hér á
landi.
Þeir sem vilja gæta svokallaðrar var-
úðarreglu, sem er meginregla í alþjóð-
legum umhverfisrétti, vilja að mannkynið
gefi sér tíma til þess að
rannsaka betur áhrif
erfðabreytinga áður en
tæknin er hagnýtt í
framleiðslu fyrir al-
mennan markað. Var-
úðarsinnar segja að þeg-
ar bandarísk stjórnvöld
hafi gefið grænt ljós á
framleiðslu erfða-
breyttra matvæla hafi
þau í raun og veru verið að veita leyfi til
þess að flokka þau sem „verulega jafngild“
venjulegum matvælum. Bandarísk stjórn-
völd hafi metið það sem svo að erfðabreytt
matvæli væru „ekkert nýtt“.
Þeir halda því hins vegar fram að erfða-
breytt matvæli þurfi að rannsaka betur en
venjuleg matvæli. Í ljósi þess að þau inni-
halda framandi gen sem aldrei áður hafi
verið þáttur í fæðu mannskepnunnar er
ekki vitað hvort þau skapa heilsufarshættu.
Máli sínu til stuðnings benda þeir á að fáar
rannsóknir hafi verið gerðar um áhrif
erfðabreyttra matvæla en sumar afsanni þó
fullyrðingar líftækniiðnaðarins um að
erfðabreytt matvæli hafi engin áhrif á
heilsu manna. Það kom m.a. fram í rann-
sókn vísindamanna við Newcastle-háskóla
að DNA úr erfðabreyttum matvælum var
tekið upp af bakteríum í þörmum neytenda.
Mun fleiri sjálfstæðar rannsóknir hafa ver-
ið gerðar um fóðrun dýra á erfðabreyttum
afurðum og vísbendingarnar um skaðleg
áhrif á almennt heilsufar, virkni og útlit
mikilvægra líffæra vekja ugg.
Ófullnægjandi
öryggisprófanir
Sojabaunir, maís, repja og baðmull eru á
meðal algengustu nytjaplantnanna sem
hefur verið breytt með notkun erfða-
tækninnar. Samkvæmt tölum frá Alþjóða-
samtökum neytendasamtaka ræktuðu
Bandaríkin þessar erfðabreyttu plöntur á
um 50 milljónum hektara árið 2005 en 85%
framleiðslu þeirra á soja eru erfðabreytt,
76% af baðmull og 40% af maís. Argentína
er næststærst í framleiðslunni, ræktaði á
17 milljónum hektara árið 2005 en Bras-
ilía, Kanada og Kína voru með ræktun á
3–10 milljónum hektara. Framleiðsla ann-
arra þjóða á erfðabreyttum nytjaplöntum
er lítil enn sem komið er.
Úr ofangreindum nytjaplöntum eru
framleiddar fjölmargar vörur til mann-
eldis eins og sojabaunir, sojamjólk, soja-
sósa, maísstengur og poppkorn svo fátt
eitt sé nefnt. Uppskeran er einnig notuð í
dýrafóður.
Erfðabreyttar
afurðir