Morgunblaðið - 01.03.2007, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. MARS 2007 35
Meitlað kom hann ævinlega auga á
það sem skipti máli og einbeita bar
sér að.
Skákin átti hug hans. Hann var um
áratugi einn af allra sterkustu skák-
meisturum landsins, tefldi fyrir Ís-
land á erlendri grund og var Íslands-
meistari. Síðustu árin átti hann sér í
skákinni heiðríkan heim ofar skýjum
og fann þar bæði styrk og ánægju.
Víða liggja vegamót. Ósjaldan leit-
aði ég til Ingvars þegar vegir greind-
ust í ólíkar áttir. Aldrei kom ég að
tómum kofunum og ævinlega reynd-
ust ráð hans vel. Nú er skarð fyrir
skildi. En Ingvar Ásmundsson skilur
eftir í huga þeirra vina sinna sem enn
eiga eftir „ófarið örstutt æviskeið“
minningu um traustan vin. Vafalítið
munum við spyrja þegar við tökumst
á við margflókin úrlausnarefni þar
sem þoka hylur útsýn: Hvar er Ingv-
ar?
Ef lífsgátan er rétt ráðin á þann
veg að líf sé eftir þetta líf eigum við
e.t.v. eftir að raða upp á sextíu og
fjögurra reita borð í góðu tómi eða
sitja saman og ræða stöðuna á sýn-
ingarborði einhvers skákmótsins. Þá
gefst tími til að fara yfir margt sem
fórst fyrir í skyndilátum hversdags-
ins.
Guðrúnu, börnum Ingvars, ætt-
ingjum og vinum sendi ég mínar sam-
úðarkveðjur.
Guðm. G. Þórarinsson.
Fyrstu minningar mínar um Ingv-
ar ná röska hálfa öld aftur í tímann er
hann hóf að venja komur sínar á Hót-
el Skák, en svo nefndist heimili for-
eldra minna svo lengi sem mig rekur
minni til. Um þessar mundir voru
„æfingarbúðir“ Hótels Skákar í sum-
arbústað fjölskyldunnar nokkuð vest-
an við gamla Grafarholt en þangað
sóttu fjölmargir einstaklingar sem
flestir ef ekki allir urðu síðan lands-
kunnir skákmenn, bæði andlega og
líkamlega skákþjálfun sína um
margra ára skeið.
Ingvar var þá í menntaskóla, hár,
grannur með svart burstaklippt hár
síbrosandi eða hlæjandi, kvikur í
hreyfingum og vaskur við skákborðið
sem og í fótboltanum sem jafnan var
tekið til við eftir hverjar fjórar til
fimm umferðir í skákinni. Þetta var á
þeim árum upp úr 1950 þegar aldrei
rigndi um helgar, að minnsta kosti
ekki í minningunni, teflt var undir
berum himni að jafnaði á 10–15 borð-
um, dásamlegir og ógleymanlegir
tímar. Þótt Ingvar væri sex árum
eldri en ég fékk ég að njóta með-
fæddrar samræðusnilldar hans ekki
síður en þeir sem eldri voru.
Næst rekur okkur Ingvar saman
svo um munaði þegar hann gerðist
kennari minn í stærðfræði við
menntaskólann á Laugarvatni frá
1957–61. Þar var hann í hlutverki hins
faglega uppalanda og lagði höfuð-
áherslu á nákvæmni í vinnubrögðum
og að dýpka skilning á sönnun stærð-
fræðikenninga. Ingvar var afburða
stærðfræðikennari og bar hag nem-
enda sinna mjög fyrir brjósti. Hann
gerði ekki upp á milli nemenda sinna
og gerði strangar kröfur til allra óháð
vináttu og ætterni.
Eftir að Ingvar hætti kennslu á
Laugarvatni hóf hann komur sínar
enn á ný á Hótel Skák og tefldi í bak-
aríi föður míns ásamt fjölda annarra
skákmanna. Þegar heilsu föður míns
tók að hraka, heimsótti Ingvar for-
eldra mína reglulega ásamt Dúnu
sinni og voru þau með fádæmum
ræktarsöm við þau fram til hinstu
stundar.
Mikil vinátta var milli Ingvars og
eldri systkina minna, Þórarins og
Önnu sem bæði féllu frá langt um ald-
ur fram.
Þá vorum við Ingvar félagar í
stórum skákklúbbi sem var gefið
nafnið Bakaríið
Enn lágu leiðir okkar saman í
stjórn Iðnskólans í Reykjavík um
nokkurra ára skeið og bar aldrei
skugga á það samstarf.
Ingvar tók veikindum sínum af
mikilli karlmennsku og barðist við
þau með einstakri hjálp Dúnu langt
umfram eðlileg þolmörk. Hann var
ástríðuskákmaður af hæsta gæða-
flokki og hélt ótrúlegum skákstyrk
fram undir það síðasta.
Ég og fjölskylda vottum Dúnu,
sonum þeirra, systkinum og ástvinum
dýpstu samúð okkar á þessum erfiðu
tímum.
Edgar Guðmundsson.
Kveðja frá samstarfsmönnum
við Iðnskólann í Reykjavík
Ingvar Ásmundsson tók við skóla-
stjórn Iðnskólans í Reykjavík árið
1980. Hann hafði þá getið sér gott orð
sem öflugur og vinsæll stærðfræði-
kennari í menntaskólum um árabil og
einnig sem millistjórnandi við
Menntaskólann við Hamrahlíð og
Fjölbrautaskólann í Breiðholti þar
sem hann tók virkan þátt í brautryðj-
endastarfi beggja skólanna á áttunda
áratug síðustu aldar.
Reynsla hans sem fjármálastjóri
Rafmagnsveitu Reykjavíkur var líka
Iðnskólanum dýrmæt og síðast enn
ekki síst var Ingvar þjóðkunnur
skákmaður sem hafði ásamt félögum
sínum af sömu kynslóð gert Ísland að
stórveldi í skákheiminum, þar var
hann þekktur fyrir hæfileika, útsjón-
arsemi og seiglu.
Fljótlega kom í ljós að þessa eig-
inleika hugðist hann nýta til hins ýtr-
asta í þágu skólans og starfsmennt-
unar og fór líkt og Arkimedes að leita
að viðspyrnu til að koma hlutunum á
hreyfingu. Eitt það fyrsta sem hann
beitti sér fyrir var að innleiða áfanga-
kerfið inn í Iðnskólann og í framhaldi
af því í fleiri starfsmenntaskóla en
jafnframt því að stjórna Iðnskólanum
var hann formaður skólanefndar Vél-
skólans. Þessi kerfisbreyting tengdi
betur saman bóknámsskólana annars
vegar og starfsmenntaskólana hins
vegar og auðveldaði nemendum að
flytjast milli skóla og fá fyrra nám sitt
metið. Í framhaldi varð síðan að
hraða tölvuvæðingu skólans þar sem
flókin töflugerð og umfangsmikið
nemendabókhald krafðist þess.
Þar sýndi Ingvar mikla framsýni
og íslenskir skólar náðu þar forskoti í
tölvuvinnslu og gagnaumsýslu sem
þeir búa enn að.
Næstu skref voru að innleiða tölvu-
nám í allar iðngreinar og koma á fót
öflugri tölvubraut við skólann og
bæta þar með úr brýnni þörf í ís-
lensku athafna- og atvinnulífi á hald-
góðri menntun á því sviði. Þetta gerði
Ingvar þrátt fyrir harkaleg mótmæli
þröngsýnna aðila sem ekki töldu þörf
á sérhæfðri tölvumenntun og töldu
hana aðför að sérhagsmunum sínum.
Um miðjan níunda áratuginn fékk
svo Iðnskólinn heimild til að útfæra
sérstaka tæknistúdentsbraut sem
gerði miklar kröfur til nemenda. Sú
braut hefur nú um rúmlega tveggja
áratuga skeið auðveldað fjölmörgum
iðnaðarmönnum og öðrum sem lokið
hafa starfsmenntun að afla sér frek-
ari menntunar. Hann lagði alla tíð
áherslu á gildi almennra greina, ekki
síst raungreina, sem nauðsynlegan
þátt í allri starfsmenntun.
En sýn Ingvars á menntun náði til
fleiri en þeirra sem eiga auðvelt með
nám.
Undir stjórn hans var unnið braut-
ryðjendastarf við greiningu og náms-
aðstoð við lesblinda og aukið og eflt
námsframboð fyrir seinfæra nem-
endur á sérstökum námsbrautum.
Segja má að með þessu starfi sem
tekið hefur verið upp víðar í skóla-
kerfinu hafi ákveðnum fordómum
gagnvart þessum hópum verið eytt
og nú vilja allir skólamenn þessa Lilju
kveðið hafa.
Þegar Rauði krossinn og fleiri að-
ilar leituðu eftir samstarfi við Iðn-
skólann um að koma á fót sérstöku
tölvu- og bókhaldsnámi fyrir mænu-
skaddaða fannst Ingvari sjálfsagt að
bjóða afnot af tölvubúnaði skólans og
kennslustofum enda var það besta að-
staðan sem fannst í skólakerfinu.
Þetta starf hefur svo vaxið og dafnað
og er í dag rekið sem sjálfstæð stofn-
un undir nafninu Hringsjá. Á sama
hátt tók hann vel á móti forsvars-
mönnum Janusar endurhæfingar og
veitti þeim góða fyrirgreiðslu og að-
stoð en það sjálfstyrkingar- og
fræðslustarf er enn rekið í nánum
tengslum við Iðnskólann.
Hann orðaði sjálfur stefnu sína í
skólamálum á einfaldan hátt.: „Sem
mesta menntun fyrir sem flesta“.
Hann beitti sér mjög fyrir bættu
verklagi við stjórnun og skipulagn-
ingu og var frumkvöðull í því að inn-
leiða hugmyndafræði altækrar gæða-
stjórnunar í skólastarf.
Einnig lagði Ingvar mikla áherslu
á að skólinn væri rekinn á öflugan og
hagkvæman hátt og lagði metnað
sinn í að fjárhagsleg afkoma hans
væri góð sem er svo sannarlega ekki
alltaf auðvelt í íslenska framhalds-
skólakerfinu.
Samhliða annasömu starfi við Iðn-
skólann tók Ingvar mjög virkan þátt í
samstarfi skólastjórnenda enda gerði
hann sér grein fyrir hve miklu máli
það skipti fyrir starfsmenntanámið
að áhrif stjórnenda þeirra skóla væru
mikil í skólasamfélaginu.
Hann var um nokkurt árabil for-
maður skólameistarafélagsins og
efldi mjög áhrif og styrk þess félags,
ekki síst sem hagsmunafélags fyrir
skólana í stöðugri glímu við fjárveit-
ingavald og miðstýringaröfl. Einnig
skipti þátttaka hans og stjórn í Sam-
bandi iðnmenntaskóla og Iðnskólaút-
gáfunni sköpum en starfsemi þessara
samþættu aðila jókst mjög á þessu
tímabili og Iðnskólaútgáfan varð að
öflugu útgáfufyrirtæki.
Síðustu árin við Iðnskólann mætti
Ingvar nokkrum mótbyr í starfi og á
svipuðum tíma veiktist hann alvar-
lega og dró það eðlilega úr starfs-
þreki hans og baráttuanda. Erfitt er
að skilgreina nákvæmlega hvað gerð-
ist en stjórnunarstíll hans var stund-
um nokkuð umdeildur og í framhaldi
af kjarasamningum sem drógu úr
miðstýringu og fluttu kjaraágreining
í ríkari mæli inn í skólana var hrundið
af stað erfiðri atburðarás.
E.t.v. má segja að Ingvari hafi látið
betur og verið vanari að skapa at-
burðarásina en að láta stjórnast af
henni.
Hann var sjálfum sér samkvæmur,
hvikaði hann hvergi heldur strengdi
klóna og sigldi upp í hvassan beiti-
vind. Eftir nokkuð stormasama sigl-
ingu ákvað hann þó að halda í var og
einbeita sér að því að takast á við erf-
ið veikindi. Hann fór því á eftirlaun
sem hann hafði svo sannarlega unnið
fyrir árið 2000.
Það reyndist vera rétt ákvörðun
því að hann náði sér að nokkru og gat
aftur sinnt ýmsum hugðarefnum svo
sem skákinni en þar náði hann frá-
bærum árangri og tefldi víða um
heim og sannaði óumdeilanlega eins
og þeir Kortsnoj, Nadorf og fleiri
skákmeistarar hafa gert að tafl-
mennskan er ekki bara íþrótt hinna
ungu.
En krabbameinið er erfiður and-
stæðingur og það tók sig upp aftur á
óvæginn hátt.
Síðustu vikurnar dvaldi Ingvar á
líknardeild Landspítalans og þegar
nokkrir vinir hans úr Iðnskólanum
hittu hann þar nokkrum dögum fyrir
andlát hans var auðsætt að hverju
stefndi. Það var líka ljóst að þessi
mikli keppnismaður var búinn að
gera sér fulla grein fyrir því að lífsins
skák var töpuð. En æðruleysi hans og
hugarró benti líka til þess að Ingvar
sæi eins og svo oft áður lengra fram í
tímann og undirbúningur fyrir næstu
skák væri hafinn. Þar verður eins og
jafnan hjá honum, teflt til sigurs.
Við samstarfsmenn Ingvars og vin-
ir þökkum fyrir samvinnuna og leið-
togastarfið og sendum eftirlifandi
konu hans, sonum þeirra og fjöl-
skyldu hans allri okkar innilegustu
samúðarkveðjur.
Í dag verður jarðsunginn Ingvar
Ásmundsson, félagi minn og vinur til
margra ára.
Kynni okkar Ingvars hófust fyrir
nokkrum áratugum í heimi skáklist-
arinnar. Hann öflugur skákmaður og
ég áhugamaður um félagsmál tengd
Skáksambandi Íslands. Við vorum
ekki alltaf samstiga í málefnum skák-
hreyfingarinnar en brennandi áhugi
hans og beinskeytt tilsvör hrifu okkur
marga mjög fljótt.
Síðar lágu leiðir okkar saman í
Skólameistarafélagi Íslands og mál-
efnum tengdum framhaldsskólastig-
inu. Ingvar varð snemma öflugasti
talsmaður áfangakerfisins og missti
aldrei sjónar á þeirri hugmyndafræði
sem Guðmundur heitinn Arnlaugs-
son, rektor MH, hafði fært okkur
með nýju kerfi – áfangakerfinu.
Við Ingvar störfuðum lengi saman í
Félagi áfangaskóla og hann var æv-
inlega trúr þeirri hugsjón sinni að
skólakerfið ætti að þjóna eins breið-
um hópi ungmenna og unnt væri.
Þannig væri skólakerfið uppbyggi-
legt afl fyrir líf sem flestra einstak-
linga og því þáttur í að skapa gott
samfélag.
Síðastliðið vor bað ég Ingvar að
halda ræðu á 25 ára afmælishátíð
Skólameistarafélags Íslands. Ég
hafði dálitlar áhyggjur af því að það
yrði honum erfitt sakir langvarandi
veikinda hans. Það reyndist óþarfi.
Ræðan, sem Ingvar flutti um hlut-
verk okkar í heilbrigðu skólakerfi,
var snjöll. Brennandi áhugi hans var
ótvíræður og mér varð hugsað til þess
að sú skýra sýn, sem Ingvar hafði, er
það sem gerir menn að leiðtogum.
Ingvar var helsti leiðtogi okkar í hug-
myndafræði áfangakerfisins.
Við erum mörg sem kunnum Ingv-
ari þakkir fyrir hugsjón hans og
framtak. Ingvar var fyrsti formaður
Skólameistarafélags Íslands og
stýrði félaginu af röggsemi fyrstu tíu
árin. Hann var gerður að heiðurs-
félaga og síðar sæmdur gullmerki fé-
lagsins.
Ég votta Guðrúnu eiginkonu Ingv-
ars, börnum og öðrum ættingjum
hans samúð mína.
Blessuð sé minning um félaga og
góðan dreng.
Þorsteinn Þorsteinsson.
Ingvar var áfangastjóri við Fjöl-
brautaskólann í Breiðholti 1978 en þá
kenndi ég við skólann. Það var þó
ekki fyrr en mörgum árum seinna
þegar ég var orðin skólameistari
skólans og formaður bókaútgáfunnar
Iðnú að ég kynntist honum vel.
Ingvar var formaður Sambands
iðnmenntaskóla í mörg ár og sat ég
alla fundi þess vegna tengsla minna
við útgáfuna sem sambandið átti.
Hann lagði ríka áherslu á að megin-
hlutverk Sambands iðnmenntaskóla
væri að standa vörð um iðn- og tækni-
menntun í landinu og lét ekkert tæki-
færi ónotað til að efla hana. Stofnun
bókaútgáfunnar Iðnú var mikið fram-
faraspor en hún hefur aðallega lagt
áherslu á útgáfu kennslubóka í iðn-
og verkgreinum sem aðrar útgáfur
hafa ekki sinnt vegna fárra nemenda.
Samstarf okkar var alla tíð mjög
gott og það var ómetanleg reynsla
fyrir mig að starfa með Ingvari. Hann
var ákveðinn, fljótur að taka ákvarð-
anir og tefldi marga sóknarleiki, eins
og hann var svo kunnur fyrir á skák-
borðinu, iðnmenntuninni til heilla.
Innilegar samúðarkveðjur til eig-
inkonu og fjölskyldu Ingvars.
Kristín Arnalds.
Mörg spekin frá skóladögum fyrri
ára koma í hugann, þegar Ingvar Ás-
mundsson, lærifaðir og vinur, er
genginn yfir landamæri lífs og dauða.
Hann var frábær kennari og þegar
bókum sleppti virtist Ingvar einnig
hafa numið og tileinkað sér siðina og
heilræðin, sem gott fólk tamdi sér á
fyrri tíð. Mátti því margt af honum
læra. Hollt er að minnast fjölda slíkra
atriða, s.s. að meta friðsæld þagnar-
innar; að forðast hávaðasamar per-
sónur; að flýta sér hægt; að hlusta
fyrst og tala svo; að taka hverjum
degi af æðruleysi og leitast við að
njóta hverrar stundar.
Þótt Ingvar væri ekki skaplaus
maður og hefði mikinn keppnisanda
við skákborðið var sjaldan hægt að
raska ró hans vegna hins mikla sjálfs-
aga og festu, sem hann bjó yfir. Ljúf-
lingur var hann í hópi vina sinna og
bjó yfir góðri kímnigáfu.
Þannig mætti lengi telja kosti
þessa einstaka samferðamanns, sem
ávallt var gefandi, ráðagóður og djúp-
ur í hugsun. Hvað sem bar á góma,
s.s. skáldverk, skrif af ýmsum toga
eða þessi margslungna tilvera, þá var
hann alltaf sá, sem greindi manna
best kjarnann frá hisminu og bjó til
ljósa mynd af umræðuefninu.
Eftir nærri daglegar gönguferðir
árum saman í öllum veðrum verður
erfitt að stunda útivistina af sama
áhuga. Þeirri andlegu viðrun, sem
þar átti sér stað, verður ekki komið á
aftur með sama hætti. Miðlarinn
mikli er horfinn á braut.
Það er með þungum trega, sem við
hjónin kveðjum góðan vin og þökkum
honum og konu hans styrka og sanna
vináttu liðinna áratuga.
Guðrúnu Jóhönnu og sonum þeirra
Ingvars, Áka, Ásmundi og Þórði og
fjölskyldum sendum við innilegar
samúðarkveðjur.
Góður drengur genginn er og við
þökkum forsjóninni fyrir hann.
Hrafn Pálsson.
Kveðja frá
Skáksambandi Íslands
„Það er hann sem við eigum að
vera að hylla!“ sagði danski stór-
meistarinn og Íslandsvinurinn Bent
Larsen við mig á Hótel Loftleiðum
árið 2003 og benti á Ingvar Ásmunds-
son. Bent sagðist hafa djúpa aðdáun
fyrir þeim brennandi áhuga, þreki og
styrk sem Ingvar sýndi á skákborð-
inu kominn langt að sjötugu. „Hann
teflir meira en við öll til samans!“
sagði Bent fullur ákafa.
Það eru fáir sem munu leika þetta
eftir Ingvari Ásmundssyni. Hann
tefldi af meiri þrótti, gleði og krafti
eftir því sem árin færðust yfir og
hann lét sig aldrei vanta á öflug skák-
mót. Hann var í sókn fram á síðustu
stund. Það kom enda á daginn á
Heimsmeistaramóti öldunga að Ingv-
ar Ásmundsson var hársbreidd frá
því að ná stórmeistaratign í skák árið
2003, þá 69 ára að aldri. Það eitt segir
meira en mörg orð.
Ingvar komst í fremstu röð ís-
lenskra skákmeistara um tvítugsald-
ur og hann hélt sér í fremstu röð
sleitulaust allt til dánardags. Ingvar
varð Hraðskákmeistari Íslands árið
1960 og 1975, Skákmeistari Íslands
árið 1979 og hann tefldi fyrir Íslands
hönd á Ólympíuskákmótum árið
1968, 1974 og 1978. Glæst framganga
hans á alþjóðlegum mótum vakti jafn-
an athygli í gegnum árin, svo sem á
World Open í Fíladelfíu árið 1978 og á
Evrópumóti taflfélaga með Helli árið
2001. Ingvar samdi ásamt Friðriki
Ólafssyni bókina Lærið að tefla,
skrifaði fastan skákdálk í Alþýðu-
blaðið árin 1957–1966 og flutti um
árabil reglulegan skákþátt í Ríkisút-
varpinu. Hann sat í stjórn Taflfélags
Reykjavíkur 1951–52 og Skáksam-
bands Íslands 1968–69. Ingvar varð
einna fyrstur Íslendinga til að nýta
sér tæknina til hins ýtrasta og tefla
reglulega á netinu. Hann tefldi um
40.000 skákir á netinu einu saman og
komast fáir með tærnar þar sem
hann hafði hælana í þeim efnum.
Ingvar miðlaði til yngri kynslóðar-
innar ábendingum sínum, þekkingu
og reynslu, enda skólastjóri í eðli
sínu. Ungu guttarnir, sem fannst
hann stundum heldur hrjúfur á yf-
irborðinu, lærðu með árunum að
þekkja og meta mann sem var í senn
mikill húmoristi og lærimeistari full-
ur fróðleiks. Ingvar var skákmeistari
sem gaf aldrei neitt eftir og þeir eru
fáir sem hægt er að kynnast á lífsleið-
inni sem höfðu jafn brennandi og
óþrjótandi áhuga á skák. Hans verð-
ur sárt saknað í íslensku skáklífi.
Skáksamband Íslands sendir eftir-
lifandi eiginkonu Ingvars, sonum og
aðstandendum öllum hugheilar sam-
úðarkveðjur. Minning um góðan
dreng og framúrskarandi skákmeist-
ara lifir með okkur öllum sem honum
kynntust.
F.h. Skáksambands Íslands,
Guðfríður Lilja Grétarsdóttir.
Með Ingvari Ásmundssyni er fall-
inn einn af merkari skákmeisturum
þjóðarinnar og er óhætt að segja að
íslensk skákhreyfing standi í mikilli
þakkarskuld við hann. Þegar ég var
að vaxa úr grasi í Taflfélagi Reykja-
víkur upp úr 1970 komst ég fljótlega
yfir bókina Lærið að tefla sem Ingvar
var meðhöfundur að. Sú bók varð mér
og mörgum ungum skákmanninum
leiðarljós eins og margt annað á skák-
ferli Ingvars. Eiginleikar Ingvars til
að miðla af kunnáttu sinni og þekk-
ingu komu skýrt fram á skáksviðinu
sem og á menntasviðinu sem hann
gerði að ævistarfi sínu.
Segja má að Ingvar hafi með skák-
skýringum sínum í blöðum og ljós-
vakamiðlum markað djúp spor hjá
mörgum kynslóðum íslenskra skák-
manna. Þetta átti ekki síst við um þá
sem urðu þeirrar gæfu aðnjótandi að
kynnast Ingvari persónulega. Ég var
SJÁ SÍÐU 36