Morgunblaðið - 21.04.2007, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. APRÍL 2007 33
Frá 1995 hefur oft verið óskað
eftir því að prestar fái að koma að
staðfestri samvist með sama hætti
og hjónavígslu. Frá sama tíma hef-
ur biskupsembættið
fjórum sinnum form-
lega neitað slíku; árin
1995, 1996, 2004 og
2006. Í engu þessara
tilfella hefur embættið
séð ástæðu til að ræða
um vígslu í staðfesta
samvist á breiðari
vettvangi þjóðkirkj-
unnar, eins og nú er
gert varðandi blessun
staðfestrar samvistar
sem þó á sér 8 ára
sögu. Um leið og þessi
leið er valin í áliti
kenningarnefndar (sbr grein mína í
gær) er hvorki gerð tilraun til að
ræða um vígslu í staðfesta samvist
né skýra meintan sérleika vígslu,
sem þó mætti ætla að væri til stað-
ar, fyrst forðast er að nefna það eld-
fima orð.
Hvers vegna hafa kennimenn
kirkjunnar ekki útskýrt að í lút-
ersku samhengi er rangt að gera
vígslu hjóna hærra undir höfði en
henni ber; sem benedictio = þ.e.
fyrirbæn um blessun hjúskaparins,
Guði til dýrðar? Vígsla para í skiln-
ingi Þjóðkirkjunnar er guðsþjón-
usta. Lúter vildi þó helst að lög-
gerningurinn ætti sér stað í
kirkjunni og bjó til forskrift þar um:
Parið skyldi binda sitt band með
vottfesti yfirvalda við kirkjudyr, áð-
ur en þau gengju til altaris. Síðar
fékk presturinn forræði yfir hvoru
tveggja og vígsla er því bæði lög-
gerningur og blessun. Prestar eru
þá í þjónustu tveggja ríkja að skiln-
ingi Lúters.
Hvers vegna er haldið slíkum dul-
úðarhjúp yfir lúterskri vígslu að
engu er líkara en að um sé að ræða
kaþólskan hjónabandsskilning þar
sem helgun hjóna er guðleg frá-
tekning og sveipuð þeim leynd-
ardómi (latína: sacramentum;
gríska: mysterion) sem samsvarar
ævarandi og óslítanlegri einingu
Krists og kirkjunnar (Ef. 5.32)?
Lútersk hjónavígsla er ekki hluti af
frelsunarkerfi hinnar almennu
kirkju. Mótmælendakirkjur yf-
irgáfu þennan skilning á 16. öld.
Hjónaband/vígsla hefur ekkert með
sáluhjálp að gera. Vígsla er fyr-
irbænar- og blessunarguðsþjónusta.
Sama val fyrir alla
Kirkjuleg aðkoma hjúskaparmála
hefur verið með ýmsu móti í sög-
unni en fólk hefur get-
að valið um borg-
aralega eða kirkjulega
vígslu allt frá 1917, án
þess að tilheyra kirkj-
unni. Má fullyrða að sá
akur sem þannig býðst
sé boðandi kirkju mik-
ilvægur. Hið opinbera
hefur hingað til ekki
haft forystu um að af-
nema vígslurétt presta
og forstöðumanna trú-
félaga. Þvert á móti
hafa nefndir á vegum
forsætisráðuneytisins
tvívegis hvatt þjóðkirkjuna til að
verða við þeirri ósk að vígja sam-
kynhneigð pör; 1994 og 2004. Vægi
kirkjulegra athafna er að þessu
leyti eftirtektarvert. Hið sama á við
í Svíþjóð, sbr. nýútkomna skýrslu á
vegum sænsku ríkisstjórnarinnar.
Þar er ekki lagt til að vígsluréttur
verði alfarið í höndum borgaralegra
yfirvalda, heldur þvert á móti vísað í
þá hefð að annað hvert sænskt
hjónaband er skráð innan trúfélaga.
Sænska kirkjan hefur einnig lagt
áherslu á þá hefð og lýst sig reiðu-
búna til að taka við löggerningi
staðfestrar samvistar. Það sama
ætti okkar íslenska þjóðkirkja einn-
ig að gera um leið og hún tekur í
sína þjónustu þýddu sænsku bless-
unarformin sem nú eru til kynn-
ingar innan Þjóðkirkjunnar. Þar
með yrði því jafnræði náð, að allir
geti valið um borgaralega eða
kirkjulega stofnun hjúskapar síns,
hvort sem lífsformið fer að lögum
31/1993 eða 87/1996 .
Tvenn hjúskaparlög
Hvort lögum um hjúskap verður
steypt saman hér á landi í framtíð-
inni, líkt og nú er lagt til í Svíþjóð á
eftir að koma í ljós. Staðan er sú að
tvenn lög gilda og engin breyting
hefur verið boðuð af hálfu hins op-
inbera. Þess vegna er nú kominn
tími til að á „vettvangi Þjóðkirkj-
unnar“ verði „tekin formleg afstaða
til aðkomu presta að stofnun stað-
festrar samvistar.“
Framundan er prestastefna og
vonandi taka prestar til við að ræða
um vígslu og hætta að karpa um það
hvað sú athöfn eða lífsform á að
heita. Sem stendur er það „staðfest
samvist“ Orðið „vígsla“ í okkar lút-
erska samhengi getur ekki verið
ásteytingarsteinn. Auk hinnar lút-
ersku merkingar hefur það fyrir
löngu fengið svo víða merkingu að
engin forsenda er til að allt strandi
á því. Kirkjan hefur ekki mótmælt
því að borgaralegar athafnir eru
vígslur þó hún hafi reynt að andæfa
því að talað sé um borgaralega
fermingu.
Hliðstæðar athafnir
Það er einkum tvennt sem skilur
á milli kirkjuathafna sam- og gagn-
kynhneigðra í dag. Fyrra atriðið er
mannréttindamál, því einungis
gagnkynhneigð pör geta valið um
það hvort þau giftast borgaralega
eða innan síns trúfélags. Síðara at-
riðið lýtur að því að athöfn gagn-
kynhneigðra er löggerningur en
ekki athöfn samkynhneigðra. Því
þarf blessunarathöfn staðfestrar
samvistar að fela í sér löggerning-
inn, til að vera hliðstæð hjónavígslu.
Um leið þarf löggjafinn að heimila
öllum trúfélögum að hafa um þetta
eigin lögsögu líkt og í Svíþjóð. Þjóð-
kirkjan ætti að sýna frumkvæði í
þessum efnum og óska eftir heimild
til þess að vígðir þjónar hennar fái
að lögfesta staðfestra samvist.
Komist prestastefna að þeirri nið-
urstöðu að rétt sé að óska eftir slíkri
heimild,verða án efa fleiri en ég
reiðubúnir til að vinna að framgangi
slíkrar tillögu á kirkjuþingi í haust.
„Þjóðkirkjan og staðfest
samvist – umhugsunarefni
Hulda Guðmundsdóttir
skrifar um þjóðkirkjuna
og samkynhneigð
» Þjóðkirkjan ætti aðsýna frumkvæði og
óska eftir heimild til
þess að vígðir þjónar
hennar fái að lögfesta
staðfesta samvist.
Hulda Guðmundsdóttir
Höfundur er kirkjuþingsfulltrúi leik-
manna í Snæfellsness-, Dala- og
Borgarfjarðarprófastsdæmum.
Á UNDANFÖRN-
UM vikum hefur ver-
ið töluverð umræða
um kosti og galla þess
að leiða raforku um
jarðstrengi í stað
hefðbundinna raflína í
lofti. Margir telja að
út frá umhverfissjón-
armiðum sé mun ásættanlegra að
leggja jarðstrengi þar sem lagning
þeirra hefur t.d. í för með sér minna
rask og að sjónmengun af völdum
þeirra er hverfandi að loknum fram-
kvæmdum.
Þrátt fyrir þessa kosti geta jarð-
strengjum þó fylgt ýmis umhverf-
isvandamál en þau ráðast fyrst og
fremst af þeirri tækni sem notuð er til
einangrunar jarðstrengsins. Jarðvegs-
og loftmengun eru þekktir fylgifiskar
jarðstrengja. Þannig eru eldri jarð-
strengir oft einangraðir með gervi-
efnum. Við hitnun og bruna á einangr-
uninni geta myndast eitraðar
loftegundir sem ýmist bindast í jarð-
veginum eða ferðast um umhverfið í
vatni og andrúmslofti og enda gjarnan í
lífkeðjunni. Þessar loftegundir geta
truflað starfsemi lífvera í jarðveginum
og þar með virkni hans í heild. Einnig
eru jarðstrengir oft lagðir í steyptan
stokk og síðan einangraðir með olíu. Ol-
ían er vanalega sett á undir þrýstingi til
að þrýstast út um rifur sem myndast og
mengar því umlykjandi jarðveg. Afleið-
ing af olíumengun jarðvegs getur t.d.
verið gróðurdauði, takmörkuð örveru-
virkni sem stuðlar að ófrjósemi jarð-
vegs sem og mengun yfirborðs og
grunnvatns og þar með neysluvatns.
Hreinsun olíu úr jarðvegi er flókið úr-
lausnarefni og á heimsvísu er takmörk-
uð reynsla á slíkri hreinsun úr eldfjalla-
jarðvegi sem þekur meginhluta
landsins. Auk mengunarhættu þurfa
slíkir strengir reglulegt viðhald og er
því þörf á vegi meðfram strengnum.
Ný tegund jarðstrengja hefur verið
að ryðja sér til rúms á undanförnum ár-
um og áratugum en þeir nefnast XLPE
strengir (Cross linked polyethylene ca-
bles). Þeir eru einangraðir með gervi-
efni sem myndar einungis koldíoxíð og
vatn við bruna eða hitnun og er jafn-
framt einangrandi á víðu hitastigsbili.
Strengir sem þessir þola upp í 275 kV
spennu (sbr. Fljótstalslínur 3 og 4 sem
byggðar eru fyrir 420 kV en verða
reknar á 220 kV). Helsti kostur þess-
ara strengja er að þeir þurfa ekki jafn
mikið viðhald (enginn vegur á yf-
irborði) og hefðbundnir háspennu-
strengir og mengunarhætta af rekstri
þeirra er hverfandi. Ekki geta höf-
undar þó dæmt um hvort slíkir streng-
ir séu rekstrarlega hagkvæmir fyrir
flutning á rafmagni í þeim mæli sem
framtíðarvonir sumra standa til.
Sögulega er jarðvegsmengun til-
tölulega lítið vandamál á Íslandi utan
nokkurra afmarkaðra svæða. Ef vilji
er til að leiða inn notkun jarðstrengja í
ríkari mæli á Íslandi þurfum við að
vanda okkur því ekki viljum við bæta
við jarðvegsmenguðum svæðum þvers
og kruss um landið. Látum okkur
nægja að þurfa að kljást við jarðvegs-
mengun á gömlum athafnasvæðum
hersins, umhverfis iðjuver og önnur
iðnaðarsvæði og í kringum vegakerfi
landsins.
Jarðstrengir það
sem enginn sér
Rannveig Guich-
arnaud og Bergur
Sigfússon skrifa
um nýja tegund
jarðstrengja
Rannveig Guicharnaud
»…þurfum við aðvanda okkur því
ekki viljum við bæta við
jarðvegsmenguðum
svæðum þvers og kruss
um landið.
Höfundar eru doktorsnemar í jarð-
vegsfræði við Háskólann í Aberdeen.
Bergur Sigfússon
Fáðu úrslitin
send í símann þinn
WWW.EBK.DK
Komið og kynnið ykkur dönsk gæða sumarhús sniðin að óskum kaupandans og íslenskri veðráttu.
Húsin (bústaðarnir) eru 84 m2 með 12,5 m2 yfirbyggðri verönd. 3 svefnherbergi, eldhús, baðherbergi og
stór björt stofa með lokrekkjum. Þar getið þið rætt ykkar byggingaráform á fundi med 2 dönskum sölu-
og byggingaráðgjöfum.
Nánari upplýsingar fást hjá sölu- og byggingarráðgjöfum EBK:
Anders Ingemann Jensen 0045 40 20 32 38
eða Trine Lundgaard Olsen 0045 61 62 05 25.
EBK Huse A/S hefur yfir 30 ára reynslu við að byggja og reisa sumarbústaði úr tré.
Þekkt dönsk gæða hönnun og er meðal leiðandi fyrirtækja á markaðnum, með 4 deildir í
Danmörku og 4 deildir i Þýskalandi. Einnig margra ára reynslu við byggingu húsa á Íslandi,
í Svíþjóð, Þýskalandi og Færeyjum.
Laugardag Þ. 28. og sunnudag 29. april kl. 13-16:00
Heimilisfang: Vatnshólsvegur 4, Syðri - Reykjum, 801 Selfoss
BELLA CENTER: +45-32 52 46 54, C.F. Møllers Allé, Ørestaden, København
Mán.- mið. og lau. 13-17, Sun. og helgidaga: 11-17
7
1
9
3
OPIÐ HÚS
DANSKIR GÆÐA SUMARBÚSTAÐIR (HEILÁRSBÚSTAÐIR)
Björn Daníelsson, lögg. fasteignasali
Opið hús - Klapparstíg 5
Þverholti 14 | 101 Reykjavík | Sími 595 9000 | Fax 595 9001 | www.holl.is | holl@holl.is
Glæsileg 94,7 fm íbúð með bílskýli í miðbæ Reykjavíkur. Svefnherbergi og
rúmgóð stofa með glæsilegu útsýni. Einstök eign á frábærum stað.
tákn um traust
Ítarlegri upplýsingar liggja fyrir
á skrifstofu Hóls, Þverholt 14.
Upplýsingar gefur Stefán Bjarni í síma 694 4388.
Í dag laugardag frá kl. 13 - 14
sýnum við sjarmerandi íbúð í skuggahverfinu.
Einstakt tækifæri