Morgunblaðið - 06.07.2007, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 6. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
STÓRVELDISDRAUMAR eru
annað nafn á vanmetakennd og slík-
ir draumar hafa lengi einkennt
vinstra litrófið á Íslandi. Og úr
þeirri átt er sífellt von upphrópana.
Nú síðast slær nýbak-
aður viðskiptaráðherra
því fram í Morg-
unblaðinu að Samfylk-
ingin geti haldið áfram
að sameina stjórn-
málaflokka og næst
tekið Framsókn-
arflokkinn undir sinn
verndarvæng. Og þar
með komið á tveggja
flokka kerfi á Íslandi.
Og jæja, getur hún
það!
Flokkur
á hægri leið
Í fyrsta lagi þá hefur
Samfylkingin ekki
sameinað neina flokka
á Íslandi. Stofnun
hennar var nafnbreyt-
ing á gamla Alþýðu-
flokknum sem með
strandhöggi í gamla Al-
þýðubandalagið sveigði
sig örlítið til vinstri frá
því sem var í tíð hægri
krata á borð við Jón
Baldvin og Gylfa Þ.
Gíslason. Nú sækir aft-
ur í það far.
Þegar Samfylkingin
var stofnuð var Þjóðvaki blessaður
dáinn og sömuleiðis hafði Ingibjörg
sálgað Kvennalistanum þannig að
hvorugum þeim fjaðratætlum getur
Samfylkingin skreytt sig. Ingibjörg
hefur raunar oft boðað hægri stefnu
krataflokksins, skilmerkilegast þeg-
ar hún skammaði flokksmenn fyrir
að þeim væri ekki treystandi.
En sú hægri stefna mun ekki
færa Samfylkinguna nær Fram-
sóknarflokknum nema síður sé.
Armur sem ekki er til
Í öðru lagi, skoðum aðeins hvað
ráðherrann sjálfur segir um Fram-
sóknarflokkinn á heimasíðu sinni,
bjorgvin.is. Þar er skrifað um
Framsóknarflokkinn í tveimur ný-
legum greinum:
„Að mínu mati gæti þorri Fram-
sóknar runnið saman við Samfylk-
ingu ásamt ýmsum frjálslyndum fé-
lagshyggjuöflum í öðrum flokkum,“
segir í upphafi greinar
sem skrifuð er nú í júlí
og þar er í lokaorðum
þessi setning:
„Þá er ónefnd sú
staðreynd að afar lítið
ber í milli framsæk-
inna framsókn-
armanna á mölinni og
Samfylkingarfólks al-
mennt. Heilt yfir fólk
sem aðhyllist frjáls-
lyndi í ríkisrekstri en
sterka velferð og
sanngjarna fé-
lagshyggju.“
11. júní skrifar við-
skiptaráðherra í kjöl-
far varaformannskjörs
í Framsóknarflokkn-
um: „Guðni stímir til
vinstri. Frá Evrópu og
frjálslyndri þéttbýlis-
pólitík sem má kenna
við Halldór og hægri
ásinn. Um leið siglir
hann frá möguleikum
um fylgisaukningu á
mölinni. Stefnan er
tekin á sveitina þar
sem flokkurinn stend-
ur enn bærilega.
Keppnin verður við
Vinstri græna á næstu árum. Að
endurheimta vígið í dreifbýlinu.
Taka utan um kjósendur sem að-
hyllast þjóðleg og varfærin viðhorf.
Þá sem fylgja ríkulegum beinum
stuðningi við landbúnað, höft á full-
vinnslufrelsi og innflutning mat-
væla.“
Ég er ekki að öllu leyti sammála
þessari greiningu á Framsókn-
arflokknum. Það stenst til dæmis
engan veginn að Framsóknarflokk-
urinn muni sigla frá þéttbýlinu og
um leið keppa við Vinstri græna
sem eru aðallega með fylgi á möl-
inni fyrir sunnan.
Björgvin G. biðlar
til hægri arms
Framsóknar
Bjarni Harðarson
skrifar um stjórnmál
»En það at-hyglisver-
ðasta er, að
Björgvin er að
bjóða, svo notuð
séu hans eigin
orð, að hægri ás
Framsókn-
arflokksins
renni inn í Sam-
fylkinguna.
Bjarni Harðarson
NÁTTÚRULÆKNINGAFÉLAG
Íslands (NLFÍ) var stofnað 5. júlí
1937 á Sauðárkróki og varð félagið
því 70 ára í gær. Þá kom saman 15
manna samstilltur hópur manna og
kvenna á hótel Tindastóli undir for-
ystu Jónasar Kristjánssonar læknis.
Tilgangurinn var að
stofna félag sem hefði
það að markmiði að efla
og útbreiða þekkingu á
lögmálum heilbrigðs
lífs og heilsusamlegum
lifnaðarháttum.
Áhersla var lögð á
nauðsyn þess og mik-
ilvægi að ein-
staklingnum bæri að
bera ábyrgð á eigin
heilsu og velferð. Sér-
staklega var höfðað til
foreldra í þessum efn-
um hvað börnin áhrær-
ir. Allt frá stofnun hafa
einkunnarorð NLFÍ
verið „Berum ábyrgð á
eigin heilsu“.
Jónas Kristjánsson
lét af störfum sem
læknir í Skagafirði í
árslok 1938 og flutti
suður til Reykjavíkur,
þá 68 ára gamall. Hann
hafði gegnt krefjandi
læknisstörfum í 37 ár í
víðlendum og erfiðum læknishér-
uðum, fyrst á Fljótsdalshéraði (1901-
1911) og síðan í Skagafirði (1911-
1938). Þrátt fyrir þetta voru starfs-
kraftar hans óskertir og áhuginn á
heilbrigðismálum landsmanna þrot-
laus. Kenningar Jónasar, sem af
mörgum voru kallaðar „öfgakenn-
ingar“ á sínum tíma, fólust ekki síst í
því að brýna fyrir fólki að lifa sem
mest á náttúrulegri fæðu, stunda lík-
amsæfingar og gæta vel að reglu-
bundnum svefnvenjum, slökun og
hvíld.
Helsta áhugamál Jónasar og nátt-
úrulækningamanna var að koma upp
hvíldar- og hressingarhæli. Þessi
stórhuga draumur rættist árið 1955
þegar Heilsuhæli NLFÍ, nú Heilsu-
stofnun NLFÍ (HNLFÍ), var opnað í
Hveragerði. Þetta varð ekki síst fyr-
ir ötula forystu og dugnað Jónasar
sem lagði nánast allar sínar eignir til
heilsuhælisins en hann var sterkefn-
aður maður. Jónas Kristjánsson lést
árið 1960 í herbergi sínu í heilsuhæl-
inu í Hveragerði, þá 89 ára gamall.
Árið 1955 var hægt að taka á móti
25 dvalargestum en sú tala hækkaði
fljótlega í 40. Starfsem-
in hefur aukist jafnt og
þétt í gegnum tíðina en
í dag eru dvalargestir
að jafnaði u.þ.b. 130 og
biðlistar langir. Árlega
koma meira en 2.000
manns til dvalar vegna
ýmiss konar kvilla.
HNLFÍ er heilsu-
verndar-, endurhæf-
ingar og kennslu-
stofnun þar sem
áhersla er lögð á mark-
vissa hreyfingu, hollt
mataræði, fræðslu um
heilbrigða lifn-
aðarhætti, slökun og
hvíld. Heilsuvandi ein-
staklingsins er skoð-
aður með það í huga að
líta þurfi á andlegt, lík-
amlegt og félagslegt
ástand í samhengi.
Meðferðarstefnan felur
m.a. í sér þá viðleitni að
koma á og viðhalda
eðlilegum og heil-
brigðum tengslum milli einstaklings-
ins og umhverfis hans og efla varnir
líkama og sálar gegn hvers konar
vanheilsu og sjúkdómum.
Stefna NLFÍ hefur ávallt verið sú
að auka og efla þátt hugtakanna heil-
brigði og heilsuvernd í umræðu og
verkum og víkja frá hinni einlitu
sjúkdómaumræðu. NLFÍ forðast
kennisetningar sem ekki standast
vísindalega gagnrýni. Hófsemi í líf-
erni og skilningur á heildstæðum
lausnum læknisfræðinnar, heilbrigt
líferni í víðum skilningi er og verður
meginhlutverk félagsins auk um-
hverfisverndar.
Því er oft haldið fram að heilbrigð-
iskerfi okkar sé eitt það besta í ver-
öldinni. Stjórnmálamönnum er þetta
sérstaklega tamt, ekki síst ef þeir
halda um stjórnartaumana. Það er
skoðun þess sem þetta ritar að ís-
lenskt heilbrigðiskerfi sé ekkert
betra eða verra en heilbrigðiskerfi
flestra þjóða í Evrópu og Norður-
Ameríku. Á meðan megináhersla er
lögð á „viðgerðarþjónustu“ og
skyndilausnir í stað þess að fjárfesta
til framtíðar, m.a. á þann hátt að stór-
auka fjárframlög í fyrirbyggjandi að-
gerðir, t.a.m. fræðslu í grunnskólum,
þá verður lítil breyting til batnaðar.
Sívaxandi offita og ótal sjúkdómar
henni samfara auk fjölda félagslegra
vandamála sem þessir einstaklingar
lenda í, verður að óbreyttu stærsta
heilsufarsvandamál næstu ára og
áratuga með ófyrirsjáanlegum afleið-
ingum. Hér er ekki aðeins við yf-
irvöld að sakast hvernig komið er
heldur bera foreldrar ekki síður
mikla ábyrgð. Kröfur nútímans eru
með þeim hætti að það heyrir nánast
til undantekninga ef báðir foreldrar
þurfa ekki að vinna myrkranna á milli
til að endar nái saman. Næring-
arsnauður skyndibiti og „ruslfæði“ er
því oft sú næring sem látin er duga.
Börnin alast upp í þessum vítahring
og eru fljót að tileinka sér þá „mat-
armenningu“ með tilheyrandi gos-
drykkjaþambi sem foreldrar þeirra
innleiða, oft með ófyrirsjáanlegum af-
leiðingum.
Árið 1946 skrifaði Jónas Krist-
jánsson læknir m.a. eftirfarandi í
fyrsta tölublað Heilsuverndar sem
var tímarit náttúrulækningamanna;
„Til að skapa heilbrigt og dugandi
þjóðfélag, þarf andlega og líkamlega
heilbrigða þegna. Undirstaða heil-
brigðinnar eru réttir lifnaðarhættir
og rétt fræðsla. En heilsurækt og
heilsuvernd þarf að byrja, áður en til
sjúkdóms kemur, áður en menn
verða veikir. Í þessu starfi þurfa allir
hugsandi menn að taka þátt, allir
góðir synir og dætur fósturjarðar
vorrar verða að telja það sína helg-
ustu skyldu að vernda heilsu sína
ættjörðinni til handa. Og takmark
allra þarf að vera það, að deyja frá
betri heimi en þeir fæddust í.“
Berum ábyrgð á eigin heilsu
Gunnlaugur K. Jónsson skrifar
í tilefni af 70 ára afmæli HNLFÍ
»Hér er ekkiaðeins við
yfirvöld að sak-
ast hvernig
komið er heldur
bera foreldrar
ekki síður mikla
ábyrgð
Gunnlaugur K. Jónsson
Höfundur er forseti NLFÍ og
stjórnarformaður HNLFÍ.
MJÖG er nú
rætt um tillögur
frá Hafrann-
sóknarstofn-
uninni um vænt-
anlegan afla á
næsta „aflaári“,
sem byrjar 1.
september.
Verði það nið-
urstaða, að rík-
isstjórnin telji að
ekki megi veiði meira af þorski en
um 135-140 þúsund tonn, er það
hrein staðfesting á misheppnaðri
fiskveiðistjórnun. Algjör andstæði
við fyrri skrif magra „doktora“ við
HÍ og víðar.
Einnig rothögg á ýmsar greinar
í erlendum tímaritum. Höfundar
þeirra flestir „mataðir“ úr ráðu-
neyti sjávarútvegsráðherra.
Rannsóknaraðferðir hjá Hafró
með „togararallinu“ hafa oft verið
umdeildar. Ekki er svigrúm hér að
fjalla um þær nú. Þær gefa örugg-
lega góða vísbendingu um fisk á
sömu slóð ár eftir ár og eru þannig
staðfesting á „hreyfingu“ þorsks-
ins.
Samsetning á afla er glögg og
góð. Hins vegar er það grjóthörð
staðreynd, að þorskurinn er
„þorskur“ og hefur ekki hingað til
„legið við stjóra“, svo ég viti.
Geysilegt hafsvæði er utan þess
svæðis, sem togið fer fram á.
Spurningin er: Hvernig er það
rannsakað? Ég veit það ekki.
Einföld hugmynd mín er því
þessi: Nú verði önnur aðferð tekin
upp og gerð þegar í stað. Hún
mun sýna vel og glögglega hvort
hafið sé svo „tómt“ af þorski að
allt sé að fara á annan endann og
voði framundan.
Hér beitum við önglinum. Haf-
inu verði skipt upp í ákveðin veiði-
svæði, t.d. þannig: Frá Reykjanesi
- Öndverðarnes og út. Öndverð-
arnes - Látrabjarg og út. Látra-
bjarg - Horn og út. Horn - Gríms-
ey og út og svo áfram kringum
landið. Fengnir verða 10-20 bátar,
sem veiða með línu (á öngulinn) og
hver bátur leggi t.d. 10.000 öngla í
sjó á sama tíma en dreift sam-
kvæmt mati sérfróðra manna, svo
vel komi í ljós hvar þorskur kunni
að halda sig. Þessi tilraun standi í
viku. Einnig komi handfærin með
og t.d. 20-30 handfærabátar með
öngulinn verði hluti að rannsókn-
arkerfinu í viki tíma.
Komi í ljós að sáralítill þorskur
veiðist víðast hvar er voði á ferð-
um. Þá er vissulega tímabært að
athuga sinn gang alvarleg með
víðtækri umræðu um ástandið í
hafinu frá margvíslegu sjónarmiði.
Ég á hins vegar von á því að sá
„guli“ sé nú miklu meira til djúps
en oft áður og sé vel veiðanlegur
allt að 200 þúsund tonnum. Grund-
vallaratriði er að hver einasti
þorskur komi á land. Engin vissa
er um afla og samsetningu nema
það sé gert. Innihald í maga sé vel
kannað og allt fiskifarið. Þá munu
fiskifræðingar okkar og reyndir
sjómenn koma sér saman um rök-
rétt veiðimagn á þorskinum.
Þessa tilraun þarf að fram-
kvæma nú þegar. Við liggja þjóð-
arhagsmunir og líf í byggð um allt
land.
JÓN ÁRMANN HÉÐINSSON,
eldri borgari
sem byrjaði á sjó 1942.
Hvar hefur þorskurinn legið við stjóra?
Frá Jóni Ármanni Héðinssyni
Jón Ármann
Héðinsson
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
NÆR allir alþingismenn og
sveitarstjórnarmenn harma þann
niðurskurð sem fyrir dyrum er á
aflaheimildum, enda verða öll fá-
menn byggðarlög illa úti. En þeim
mun furðulegra er að
upplifa að enginn
þeirra virðist sjá þá
möguleika sem felast
í auknum heimildum
krókaveiða.
Veiði stuðlar að
lækkandi meðalaldri
fiskistofna, jafnvel þó
að veitt sé jafnt úr
öllum aldursflokkum.
Miðað við 15% eðlileg
afföll og 25% veiði á
ári hefur 3 ára þorsk-
ur aðeins rúmar 12%
líkur á að verða 7 ára.
Ef veitt er 30 % minnkar þetta
niður í 9%. Þar með er verða
erfðabreytingar eins og Jónas
Bjarnason og fleiri vísindamenn
hafa lýst, ef slíkt er yfirleitt
mögulegt. Hinsvegar eru mögu-
leikarnir á öðru kerfi en afla-
markskerfi mjög takmarkaðir.
Sóknardagakerfi virkar aðallega
sem aflatakmarkandi, vernd-
unargildi þess er lítið að öðru
leyti.
Nú heyrist úr herbúðum kvóta-
eigenda, að þeir samþykki nið-
urskurð með því skilyrði að þeir
fái kvótann sinn aftur. Ef þetta
gengur eftir er kvótinn orðinn
þeirra eign og þeir
geta skattlagt króka-
veiðar og fiskneyslu á
Íslandi um 3 millj-
arða á ári um aldur
og ævi.
Á sínum tíma var
togað upp í harða
land og fiskurinn
hvarf af grunnslóð-
inni. Með tólf mílna
landhelginni voru
togarar reknir af
grunnslóðinni. Nú
heyrist að fiskurinn
sé aftur farinn að
ganga á firðina, sé þetta rétt, er
þessi friðun að skila árangri, eftir
50 ár. Þetta er eina friðunin á ís-
lenskum þorski sem sannanlega
hefur borið árangur.
Reikningar Hafró eru að mestu
byggðir á gögnum úr togararall-
inu. Fiskileysið sem þær mæla er
á togslóðinni. Í samræmi við þetta
Enginn styður
krókaveiðar
Jónas Elíasson skrifar um
aflaheimildir
Jónas Elíasson
Skólavörðustíg 21, Reykjavík
sími 551 4050
Glæsileg
brúðarrúmföt
í úrvali