Morgunblaðið - 06.07.2007, Blaðsíða 33

sjúklinga jafnt nótt sem nýtan dag, en
á þeim tíma var á Landakoti risin
fyrsta gjörgæsludeild landsins, og
átti hann sannarlega þátt í mótun
hennar. Málin voru leyst með þeim
tækjum og meðulum, sem tiltæk voru
og á Landakoti reyndum við að halda
okkar eigin litlu Mayo Clinic, Mass
General og Cleveland Clinic, en svo
vildi til að flestir úr hópi sérfræðinga
voru skólaðir vestra og þekktum við
vel og unnum í anda þeirra stofnana,
sem okkur höfðu fóstrað og voru sam-
skipti greið innbyrðis og margar
konsultasjónir voru afgreiddar
óformlega á kaffistofunni, þar sem
saman komu sérfræðingar hinna
ýmsu greina og gerðu úti um málin í
reykmettaðri kaffistofunni innst á
skurðganginum, og faglegar umræð-
ur voru gjarnan kryddaðar með sögu-
legum fróðleik og hugvekjum doktors
Bjarna og fyndni og frásagnargleði
Úlfars Þórðarsonar, undir vökulu eft-
irliti okkar kæru systur Gabrielu.
Við vorum okkar eigin herrar fag-
lega séð og spítalinn stóð í blóma.
En blikur risu við sjónarrönd og í
nafni hagræðingar, knúið af öfund
óvildarmanna, sem skyndilega fengu
hljómgrunn í ráðuneytum heilbrigðis
og fjármála, var á vordögum 1996
gengið á skurðstofur og speglunar-
deildir Landakots með sleggjum og
höggborum, flest merki níutíu ára
starfs fórnfúsra, kaþólskra nunna af
reglu heilags Jósefs voru á dagstund
máð af yfirborði jarðar og eftir héngu
kristlíkneskjur á veggjum stofnunar-
innar daprar í bragði.
Árin á Landakoti eru minnisstæð
okkur öllum; það var með ólíkindum
hversu sjaldgæf tilfelli rak á okkar
fjörur. Sumpart var þetta árangur
eljumanna eins og þess, sem hér er
kvaddur, en það var aðalsmerki Ólafs
að gefast ekki upp þegar flókin
sjúkratilfelli bar að garði, hann nýtti
sér öll ráð, sem tiltæk voru. Hér naut
hann reynslu sinnar vestra, þar sem
sjúklingum með óljós einkenni var
bylt milli sérfræðigreina þar til nið-
urstöðu var náð. Ólafur var ásamt
Tómasi Jónassyni og Hauki Jónas-
syni brautryðjandi á sviði maga- og
ristilspeglunar á Íslandi með inngrip-
um, sem oft hlífðu sjúklingum við
meiri háttar aðgerðum og varð und-
urritaður og fleiri af fjölskyldunni að-
njótandi hans þjónustu.
Í störfum sínum á deildum spítal-
ans hafði hann sinn sérstaka stíl, sem
markaðist af hógværð og varfærni.
Hann hætti sér ekki út í flókin, tækni-
leg viðfangsefni en það voru forrétt-
indi okkar að sinna þeim, sem til féllu
og hann með árvekni sinni og atorku
var svo fundvís á. Fyrst og síðast bar
hann hag og velferð sjúklinganna fyr-
ir brjósti, og uppskar óskorað traust
þeirra, svo og aðstoðarfólks og starfs-
bræðra.
Eftir lokun Landakots urðu sam-
skipti okkar strjálli, en síðan höfum
við haldið hópinn á góðum stundum
og ávallt hefur ríkt glaðværð í gamla
Landakotsgenginu, sem nú hefur
verið höggvið enn eitt skarð í. Sigríði
og fjölskyldu vottum við Hildur
dýpstu samúð.
Sigurgeir Kjartansson.
Fyrsta minningin um Ólaf Gunn-
laugsson er úr verklegu efnafræði-
tímunum í upphafi læknisfræðináms-
ins fyrir ríflega hálfri öld síðan.
Hávaxinn, myndarlegur og fumlaus,
vakti hann strax athygli. Hins vegar
hafði hann sig lítt í frammi, var ekki
orðmargur og hélt sig fremur til hlés.
Nánari kynni urðu þó fljótlega gegn-
um vin hans og nafna, Bjarnason.
Þeir voru að sunnan, ég kom að
norðan, og allir vorum við úr mála-
deild, með tilheyrandi vankunnáttu í
efnafræðinni, sem varð þó aðeins til
að auka á samkennd okkar á millum.
Kynnin þróuðust upp í vináttu,
sem síðan hefur ekki borið skugga á.
Undir lok læknanámsins gerðist
uggvænlegur atburður, sem enn situr
fastur í minni. Óli veiktist lífshættu-
lega af blæðandi magasári, með svo
verulegum blóðmissi að líf hans hékk
á bláþræði.
Þá vöktum við nafni hans og fleiri
bekkjarfélagar yfir honum í allnokkr-
ar nætur á gamla Landakotsspítalan-
um, þar til loks tókst að stöðva blæð-
inguna með endurtekinni skurð-
aðgerð. Ekki er ónýtt til þess að
hugsa, að í dag skuli hægt að lækna
svipaða sjúkdóma með lyfjagjöf einni
saman. Og ekki er út í hött að ætla að
þessi erfiða reynsla hafi haft eindreg-
in áhrif á hans sérgreinarval síðar
meir, og víst er, að Landakotsspítali
átti stóran sess í hjarta hans eftirleið-
is.
Eftir að læknisfræðinámi lauk hér
heima var haldið í framhaldsnám til
Bandaríkjanna, og allir þrír, Ólarnir
og ég, tókum 1. árið á sama stað ytra,
á North-Western spítalanum í Min-
neapolis, reyndar með nokkurra
mánaða millibili. Þá var Gunnlaugs-
son nýkvæntur sinni ágætu konu,
Sigríði Ásgeirsdóttur, sem síðan hef-
ur verið hans dyggi förunautur og
leiðarljós. Eftir 1-2 ár í Minneapolis
skildu leiðir, um leið og við völdum
okkur mismunandi sérgreinar. Óli og
Sigga voru þó ekki langt undan
næstu árin, aðeins sunnar í Minne-
sota, þar sem Óli byrjaði nám sitt og
þjálfun í meltingarsjúkdómum við
Mayo Clinic. Þrátt fyrir mikla vinnu
og fáar frístundir var tíminn notaður
til hins ýtrasta til góðra samfunda.
Eftir heimkomu, 6-7 árum síðar,
urðum við Óli Gunnl. samstarfsmenn
á Landakotsspítala næsta aldarfjórð-
unginn, og eftir sameiningu Landa-
kots og Borgarspítala, á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur næstu 5 árin.
Sú sameining var honum ekki að
skapi, sem og fleirum.
Ólafur Gunnlaugsson var góður
læknir. Ábyrgðarfullur, sílesandi og
fylgdist vel með í sinni sérgrein. Um-
hyggjusemi og samviskusemi hans
gagnvart sjúklingum sínum var við-
brugðið. Sífellt vakinn yfir velferð
þeirra, ósjaldan utan venjulegs
vinnutíma.
Hann var líka góður vinur. Hæg-
látur, traustur, vammlaus, – drengur
góður. Í vinahópnum ekki fyrir að
trana sér fram, ekki eins málglaður
og sumir, en átti til að lauma frá sér
smellnum, oft vel ígrunduðum at-
hugasemdum, og gat verið fastur fyr-
ir, ef því var að skipta.
Ólafur var mikill gæfumaður í sínu
einkalífi. Með Sigríði Ásgeirsdóttur
fékk hann einstaka mannkostakonu,
sem staðið hefur þétt við hlið hans frá
upphafi vega.
Fjölskyldan, þar með talin börnin
4, svo og barnabörnin, voru honum
mikils virði.
Við Edda kveðjum Ólaf Gunn-
laugsson og þökkum áralanga sam-
fylgd og vináttu. Guð blessi minningu
hans.
Þröstur Laxdal.
Í dag er kvaddur vinur minn, Ólaf-
ur Gunnlaugs, mikill mannkostamað-
ur og sómi stéttar sinnar.
Í minningunni bregður fyrir mynd
af honum, hlýjum, kurteisum og alltaf
glöðum og þannig er gott að minnast
hans með sjálfum sér. Ég finn þó að
það er erfitt fyrir mig að minnast Óla,
hvort heldur er í stuttri grein eða í
hugarfylgsnum mínum, öðruvísi en
að setja hann í samhengi við spítal-
arekstur St. Jósefssystra á Landa-
koti og Læknastöðina í Glæsibæ, en á
þeim stöðum báðum áttum við dag-
legt samstarf í áratugi.
Fyrir rúmri öld hófu kaþólskar
nunnur spítalarekstur á Landakots-
hæðinni og sköpuðu íslenskum lækn-
um starfsaðstöðu þar. Eftir því sem
tíminn leið tók einn við af öðrum,
jafnframt mynduðust vissar hefðir og
andrúmsloft, sem byggðust á skyldu-
rækni og vinnusemi, sem mótaði
þetta einstaka spítalaumhverfi. Inn í
það komum við Óli upp úr miðri síð-
ustu öld en þá var spítalinn þegar í
fararbroddi meðal sjúkrahúsa lands-
ins.
Inn í þetta samfélag small Óli fyr-
irhafnarlaust. Hann hafði þar stóran
hóp sjúklinga, var tiltækur fyrir þá á
nóttu sem degi, samviskusamur, ná-
kvæmur, uppörvandi. Hann sveif um
gangana, hár, grannur, snyrtilegur
og öruggur í allri framkomu og öllum
sínum gerðum.
Ólafur var hámenntaður læknir,
sem hafði lært, starfað og kynnst
spítölum í Bandaríkjunum, sem voru
– og eru – meðal hinna bestu í heimi.
Hann hélt þekkingu sinni við og jók
við hana, varð einn af frumkvöðlum í
speglunum á innri líffærum manna á
Íslandi. Hann hafði lifað og dafnað á
hátæknisjúkrahúsum áður en það orð
hafði verið búið til hér.
Á Landakoti var mikil fagleg upp-
bygging. Þar var m.a. fyrsta gjör-
gæslan stofnuð og fyrst sett fram
krafa um endurmenntun lækna.
Kennsla unglækna og læknanema
var alltaf stór þáttur í hinu daglega
starfi.
Óli hafði mikinn metnað fyrir hönd
spítalans og lagði fram alla sína
krafta til að styrkja hann. Hann var
alltaf tillögugóður, athugull og já-
kvæður. En hans staður var fyrst og
fremst hjá sjúklingnum, þar kom
kunnátta hans og færni að bestum
notum.
Á síðari árum hygg ég að við Óli
höfum báðir litið til baka til Landa-
kotsáranna með nokkrum trega, en
jafnframt þakklæti fyrir að hafa feng-
ið að nota bestu starfsár okkar hjá St.
Jósefssystrum.
Að leiðarlokum sendum við Auður
Siggu og börnum þeirra Óla svo og
öðrum fjölskyldumeðlimum hug-
heilar samúðarkveðjur við missi
þessa frábæra manns.
Guðjón Lár.
„Undarleg ósköp að deyja“. Þann-
ig hefst frægt ljóð eftir skáld sem
ungt hafði horfst í auga við dauðann.
Ævinlega skulu þessi undarlegu
ósköp koma manni í opna skjöldu, þó
að í sáttmála lífsins sé aðeins ein
vissa; að eitt sinn skal hver deyja.
Verði þinn vilji stendur í bæn sem
okkur er kennd. Og þegar frá líður
gefst kannski tóm til að þakka, að
undanfari dauðans hefur ekki verið
margra ára þjáning og kvöl, eins og
sumum er gert að líða.
Við Óli Gunnlaugs vorum bernsku-
vinir. Sú vinátta hófst í 12 ára bekk í
barnaskóla og sáum við aldrei síðar
ástæðu til að breyta því fyrirkomu-
lagi í þau sextíu ár sem liðin eru. Ekki
kann ég heldur að svara, hvers vegna
við ákváðum að taka svona ábyrgð
hvor á öðrum, en hinu get ég svarað,
af hverju þetta gerðist í 12 ára bekk.
Þá labbaði nefnilega hún frú Ólína
Magnea til skólastjórans og sagði, að
sonur sinn ætti að vera í B-bekknum,
því hann hefði námsgáfur. Það reynd-
ist rétt, á stúdentsprófi var Óli í dúx-
ahópnum okkar.
Ekki vil ég nú halda því fram að ég
hafi beinlínis alist upp á efnaheimili á
Laugaveginum, en í Þverholtinu hjá
Óla voru örugglega enn minni efni,
enda laun verkamanna á Eyrinni rýr.
Þó var þarna svolítil höll og mér þótti
það mikið ríkidæmi að þar var til
dæmis hundurinn Plútó, vinur Óla, og
hafði mannsvit. Og Óli sjálfur var
prinsinn í þessari höll.
Eftir stúdentspróf hneigðist hugur
hans að læknisfræði. Mér hefur alltaf
þótt læknastarfið eitt hið göfugasta
og kom því ákvörðun Óla ekki á óvart.
En á námsárum hans gerðist það, að
hann var skorinn við magasári; upp-
skurðurinn mistókst og í nokkra daga
var hann milli heims og helju. Það er
til marks um hug félaga hans í lækna-
deildinni, að þeir skiptust á um að
vaka yfir honum. Þarna hygg ég hafi
mótast sú stefna hans að gera melt-
ingarsjúkdóma að sinni sérgrein. En
alltaf hef ég séð þarna samhengi. Ófá
voru þau skipti þegar Ólafur Gunn-
laugsson hætti við að fara með okkur
í vinahópnum í fyrirhugaðar ferðir
um landið; hann fór ekki frá sjúkling-
um sem biðu í óvissu um líf sitt.
Aðrir eru auðvitað mér færari í að
lýsa læknisferli Ólafs. Hann mennt-
aðist í sérfræðigrein sinni við fremstu
háskóla Bandaríkjanna, eins og Ma-
yo-klíníkinn í Rochester í Minnesota-
ríki.
En hjá okkur leikum hrannast upp
ógleymanlegar minningarnar sem
hér verða ekki tíundaðar, án þess að
úr verði langt mál. Ólafur var ákaf-
lega heilsteyptur persónuleiki, gat
verið hrókur alls fagnaðar, einkum á
yngri árum, en annars dagfarsprúður
og einstaklega vandaður til orð og
æðis, svo að sumum fannst jafnvel
hann ekki nógu málugur. Aldrei vék
hann í tali illa til nokkurs manns. En
dulur var hann að mörgu leyti. Á síð-
ustu árunum gekk hann ekki alveg
heill til skógar og svo hygg ég að ytri
atvik hafi einnig lagst nokkuð þungt á
hann. Í Landakoti hafði hann unnið
lungann af sínu farsæla starfi, en svo
voru gerðar breytingar á skipun spít-
alamála í borginni, og mun Ólafur
ekki hafa verið einn um að efast um
ágæti þeirra tilfæringa.
Ég veit nefnilega vel, hversu mjög
Ólafur Gunnlaugsson lagði sig fram
um að sinna sínu starfi og fylgjast
með öllu því sem til bóta þótti horfa á
hans sviði. Og slíkt lífsstarf ber að
meta til samræmis.
Það voru forréttindi að fá að um-
gangast mann með öðrum eins eðl-
iskostum. Svo átti hann góða og ást-
ríka fjölskyldu. Sigríði Ásgeirsdóttur
konu hans og börnunum fjórum og
öðrum nánustu aðstandendum vott-
um við Þóra kona mín okkar dýpstu
samúð.
Blessuð sé minning Ólafs Gunn-
laugssonar.
Sveinn Einarsson.
Við heimkomu mína til Íslands nú í
vikunni, eftir stutta dvöl erlendis,
barst mér sú frétt að bernskuvinur
minn og félagi um árabil, Ólafur
Gunnlaugsson læknir, væri látinn.
Þessi fregn kom mér á óvart, ég vissi
ekki annað en að hann væri við góða
heilsu.
Leiðir okkar Ólafs lágu fyrst sam-
an í Austurbæjarbarnaskólanum við
upphaf skólanáms. Við vorum jafn-
aldra. Í skólanum urðum við fljótlega
góðir félagar og tengdumst smátt og
smátt sterkum vináttuböndum sem
aldrei hafa rofnað. Margs er að minn-
ast frá þessum bernskuárum. Við
stofnuðum skákklúbbinn Hrókinn í
skólanum, sem brátt varð mjög vin-
sæll, og færri komust í en vildu. Ég
minnist fjölmargra samverustunda á
bernskuheimilum okkar beggja í
Þverholtinu og á Freyjugötunni.
Þegar við höfðum aldur til gengum
við báðir í knattspyrnufélagið Víking
og spiluðum með því fótbolta og
handbolta með góðum árangri þar til
önnur áhugamál tóku við. Við hjól-
uðum víða í nágrenni Reykjavíkur,
m.a. upp á Kjalarnes til að heimsækja
skyldfólk Ólafs í Króki og til að ganga
á Esjuna, en það varð upphafið að
mörgum öðrum ævintýra- og rann-
sóknaferðum okkar til annarra
áhugaverðra staða.
Eftir því sem árin liðu fækkaði
samverustundum okkar Ólafs. At-
vinna og eigin fjölskylduumsjá tóku
við. Það var því einkar ljúft er við
endurnýjuðum gömul kynni ekki fyr-
ir löngu síðan.
Ólafur var alla tíð góður námsmað-
ur og tók nám sitt og starf alvarlega,
en hann kunni einnig að gleðjast og
njóta lífsins og kímnigáfan var í lagi.
Hann var hógvær maður og vinsæll,
rökfastur en þolinmóður, og kunni að
hlusta á aðra og virða skoðanir
þeirra.
Ég sakna góðs vinar. Sigríði og
fjölskyldunni vottum við Maria sam-
úð okkar.
Blessuð sé minning Ólafs Gunn-
laugssonar.
Kjartan S. Júlíusson.
Að eiga Ólaf Gunnlaugsson og Sig-
ríði Ásgeirsdóttur fyrir vini í meira
en 40 ár hefur verið mikil gjöf. Nú er
Ólafur genginn en við yljum okkur
við gjafir hans, ómetanlega hlýju,
hógværa glaðværð og kímni þegar
við átti. Hann var vinur sem alltaf tók
símtali eins og það væri einmitt við
sem hann langaði að tala við.
Kynni okkar hófust í Rochester í
Minnesota 1965 þar sem við vorum
við framhaldsnám í læknisfræði við
Mayo Clinic. Ólafur og Sigríður komu
til Rochester á undan okkur og miðl-
uðu af reynslu sinni hvernig aðlagast
mætti nýjum menningarheimi og lífs-
háttum. Aðstoð þeirra og velvilji voru
okkur ómetanleg. Samgangur var
mikill og áttum við margar góðar
stundir saman.
Samræður ungra áhugasamra
lækna snerust mikið um námið og
starfið, vandamál sem verið var að
reyna að leysa eða greinar sem við
höfðum lesið. Ólafur var jafnan nýbú-
inn að lesa nýjustu greinarnar um
efnið sem kom til umræðu, það var
hreint ótrúlegt hvað hann hafði lesið
mikið.
Nú eru þetta ljúfar minningar um
reynslu sem við eigum öll sameigin-
lega og hefur mótað okkur og viðhorf
okkar hvers til annars.
Við Ólafur komum ekki heim á
sama tíma en starfsvettvangur okkar
varð aftur sá sami í mörg ár á Landa-
kotsspítala, Ólafur sem meltingarsér-
fræðingur og ég sem skurðlæknir.
Ólafur var afar nákvæmur læknir og
rannsakaði af mikilli kostgæfni þá
sem til hans leituðu, hvort sem það
var á lækningastofu hans eða hann
tók á móti þegar Landakot var á
bráðavakt. Hann leit á sjúklinginn
sem einstakling sem gæti haft fleiri
vandamál en það eitt sem leiddi til
þeirra fyrstu samskipta. Þannig
greindi Ólafur oft vandamál sem ann-
ars hefðu ekki verið greind í lengri
tíma.
Utan starfsvettvangs áttum við
margar glaðar stundir með vinum
okkar beggja. Það var ekki hávaði í
Ólafi, hann sagði sínar skemmtisögur
á smekklegan hátt. Við Jóna fórum
nýlega í skemmtiferð til Pétursborg-
ar með Ólafi og Sigríði. Við sáum
margt markvert og áttum góðar sam-
verustundir. Það var góð ferð, en nú
er lokið meira en 40 ára ferðalagi með
Ólafi. Það er kveðjustund og við
þökkum fyrir það lán að hafa átt Ólaf
Gunnlaugsson fyrir vin.
Sigurður E. Þorvaldsson
og Jóna Þorleifsdóttir.
Ólafur Gunnlaugsson kom heim frá
sérnámi í meltingarsjúkdómum árið
1969 og hóf störf á Landakotsspítala.
Hann stundaði nám á virtum sjúkra-
húsum í Bandaríkjunum, m.a. Mayo
Clinic, og kom með dýrmæta þekk-
ingu og reynslu í sérgreininni. Hann
var einn af frumkvöðlum í að innleiða
speglanir sem rannsóknaraðferð á
meltingarfærum á Íslandi og var öt-
ull í að viðhalda og auka þekkingu
sína á því sviði. Hann vann á Landa-
koti fram að árinu 1995 og síðan á
Sjúkrahúsi Reykjavíkur eftir samein-
ingu Landakots og Borgarspítala og
loks á Landspítala háskólasjúkrahúsi
frá 2000 þar til hann lét af störfum
fyrir aldurs sakir 2005. Ólafur var
farsæll í starfi og sérlega þægilegur
kollegi sem alltaf var gott að leita til
með samráð en hann deildi fúslega
þekkingu sinni og reynslu með stúd-
entum og læknum í kandídats- og
framhaldsnámi. Hann var góður fag-
maður alla sína starfsævi og framlag
hans til þróunar meltingarfræða er
mikils metið. Samverustundir með
þeim hjónum voru ætíð ánægjulegar.
Votta ég Sigríði, eiginkonu hans, og
fjölskyldu samúð við fráfall hans.
Bjarni Þjóðleifsson,
yfirlæknir meltingar-
sjúkdómadeildar Landspítala
háskólasjúkrahúss.
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. JÚLÍ 2007 33
var því óendanlega ósanngjarnt að
veikindi skyldu halda áfram og verða
hlutskipti Lillu í mörg ár.
Elsku Lilla, nú er erfiðleikunum
lokið og þú komin til Odds að nýju.
Þið voruð alltaf svo náin og samrýmd
í jákvæðum aga í uppeldi þeirra sem
vildu þiggja góð ráð. Allar þær góðu
minningar sem við eigum um þig
munu lifa áfram með okkur.
Þér fylgdi alltaf góð ára og hluti
hennar lifir hér enn.
Við sendum Stefáni Ómari, Rík-
harði, Maríu Berglindi, Sigurjóni og
fjölskyldum þeirra okkar dýpstu
samúðarkveðjur.
Ágúst og Ragnar Sær.
Ég kveð þig kæra vina
þó kvöldið kæmi fljótt
og hugsa oft um hina
sem feigðin hefur sótt
en þarft er þraut að lina
svo þreyttir sofi rótt.
(K.Sig.)
Elsku Ragnhildur mín, mikið lá þér
á að hitta þína horfnu vini, það hefur
áreiðanlega verið vel tekið á móti þér.
Ég þakka þér allar okkar góðu stund-
ir, bæði á Siglufirði og eins þegar við
vorum fluttar til Reykjavíkur og þið
Oddur bróðir rugluðuð saman reyt-
um. Börnin okkar eru á sama aldri og
urðu góðir félagar og vinir, þá var oft
kátt í koti, þó ekki væri allt til af öllu
sem þykir sjálfsagt í dag, en við höfð-
um þó eitthvað að hlakka til. Ég kveð
þig með þakklæti fyrir þína tryggð
við mig og mína.
Gakktu á guðs vegum og allt þitt
fólk.
Þín mágkona
Sæunn.