Morgunblaðið - 31.08.2007, Qupperneq 16

16 FÖSTUDAGUR 31. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
ENGIN dæmi eru um, að ríki hafi
iðnvæðst án þess að því hafi fylgt
mikil mengun og umhverfisskaði,
sem langan tíma getur tekið að
bæta úr. Iðnvæðingarsprengingin í
Kína á sér hins vegar ekkert for-
dæmi í sögunni og mengunin er
óskapleg. Er hún þegar farin að
valda Kínverjum alvarlegum búsifj-
um en þeir og raunar heimsbyggðin
öll hafa þó bara fengið smjörþefinn
af henni.
Afleiðingar mengunarinnar birt-
ast í verra heilsufari og sívaxandi
útgjöldum af þeim sökum. Krabba-
mein er nú komið í fyrsta sæti sem
banamein Kínverja og loftmengunin
dregur hundruð þúsunda manna til
dauða á ári hverju. Talið er, að 500
millj. manna hafi ekki aðgang að
hreinu vatni. Var fjallað um þessi
mál í bandaríska dagblaðinu The
New York Times fyrir skemmstu.
Eitruð mengunarský liggja yfir
kínverskum borgum og sé miðað
við evrópska staðla, þá býr aðeins
1% 560 millj. borgarbúa í Kína við
eðlileg loftgæði. Er það nú mesti
höfuðverkur yfirvalda að bæta loft-
gæðin í Peking fyrir Ólympíu-
leikana á næsta ári en í Evrópu
a.m.k. hefur fólk, einkum aldrað
fólk og það, sem er veikt fyrir, ver-
ið varað við að sækja þá vegna
mengunarinnar.
Það, sem þætti skelfilegt í sum-
um stöðum, er bara hversdagslegur
veruleiki í Kína: Borgir þar sem
sjaldan sést til sólar; börn, sem
veikjast eða deyja úr blýeitrun;
strendur, sem eru ein þörungasúpa
langt út og allt annað líf dautt.
Kína er að kafna í eigin „vel-
gengni“. Hagvöxturinn er tveggja
stafa tala ár eftir ár en hann bygg-
ist á þungaiðnaði, vaxandi verk-
smiðjurekstri og útþenslu borg-
anna. Forsendan er aukin
orkunotkun, innflutt olía en fyrst og
fremst sprenging í kolabrennslu.
Vaxandi vatnsskortur
Einn alvarlegasti vandinn, sem
að Kínverjum stafar, er vatns-
skortur. Vatnsbirgðir eru ekki
nema fimmtungur af því, sem er í
Bandaríkjunum miðað við höfða-
tölu, en vaxandi iðnframleiðslan er
óhemju vatnsfrek. Þar fyrir utan er
vatnið í helstu fljótum landsins
ýmist orðið eða er að verða óhæft
til drykkjar vegna mengunar. Í
S-Kína er úrkomusamt en norður-
hlutinn, þar sem helmingur þjóð-
arinnar býr, er þurr og er á leið
með að verða að stærstu eyðimörk í
heimi. Áður var hægt að nota skófl-
ur við að grafa brunna en nú verð-
ur að bora niður á hálfrar mílu dýpi
til að finna vatn.
Allar spár um framleiðslu og
orkuþörf Kínverja hafa reynst
rangar, þeir hafa jafnan náð mark-
inu fyrr en ætlað var. 1996 fram-
leiddu hvorir, Bandaríkjamenn og
Kínverjar, 13% af öllu stáli en nú er
hlutur þeirra fyrrnefndu 8% en
þeirra síðarnefndu 35%. Kínverjar
framleiða helming alls sements og
rúðuglers, um þriðjung alls áls og
eru nú í öðru sæti á eftir Banda-
ríkjamönnum sem mesta bílafram-
leiðsluþjóðin.
Gífurlegt bruðl með orku
Eitt af einkennum kínversks iðn-
aðar er gífurlegt orkubruðl. Í
ýmissi framleiðslu er notuð tvöfalt
eða þrefalt meiri orka en í Evrópu
og Bandaríkjunum. Til að mæta
þessu þarf að auka orkuframleiðsl-
una. 2005 jókst rafmagns-
framleiðslan um 66 gígawött, um
jafnmikið og Bretar notuðu á síð-
asta ári, og í fyrra um 102 gíga-
wött, sem svarar til rafmagnsnotk-
unar Frakka. Segja má, að öll
aukningin komi frá kolakyntum
orkuverum, sem eru ódýr í bygg-
ingu en yfirleitt án nauðsynlegs
mengunarbúnaðar. Sem dæmi um
orkubruðlið má nefna, að kínverski
áliðnaðurinn notar jafn mikla orku
og allur viðskiptageirinn, hótel,
veitingahús, bankar og verslanir.
Fárveikur unglingur
Kína er stundum líkt við ungling,
sem er kominn með lungnaþembu
vegna mikilla reykinga, og því
alveg ljóst, að það er um líf eða
dauða að tefla að taka upp hollari
lífshætti. Ráðamenn í landinu eru
farnir að átta sig á þessu og vilja
koma böndum á hagvöxtinn en víst
er, að auðvelt verður það ekki.
Mengunin ógnar kínversku samfélagi
Reuters
Mengun Reykjarkóf frá ólöglegri
málmbræðslu í Henan-héraði.
London. AP, AFP. | Nawaz Sharif, fyrrverandi forsætisráð-
herra Pakistans, tilkynnti í gær að hann hygðist snúa
heim úr útlegð til að reyna að koma í veg fyrir að Pervez
Musharraf yrði endurkjörinn forseti landsins.
Sharif hefur verið í útlegð í Sádi-Arabíu og Bretlandi í
tæp sjö ár. Hæstiréttur Pakistans úrskurðaði í vikunni
sem leið að Sharif gæti snúið aftur til landsins. Embætt-
ismenn ríkisstjórnar Musharrafs hafa hins vegar sagt að
Sharif yrði ef til vill handtekinn þegar hann kæmi þang-
að. Hann var dæmdur í lífstíðarfangelsi fyrir skattsvik og
landráð áður en hann fór í útlegð eftir valdarán hersins
undir forystu Musharrafs árið 1999. Yfirvöld í Pakistan
sögðu að Sharif hefði lofað að vera í útlegð og hafa ekki
afskipti af stjórnmálum landsins í tíu ár gegn því að hon-
um yrði sleppt.
Keppinautur Sharifs, Benazir Bhutto, fyrrverandi for-
sætisráðherra, hefur reynt að ná samkomulagi við Mus-
harraf um að þau deili með sér völdunum eftir forseta-
kjör sem ráðgert er að fari fram fyrir 15. október. Bhutto
tekur mikla áhættu með slíku bandalagi vegna vaxandi
óvinsælda Musharrafs.
Heimkoma Sharifs gæti magnað pólitísku ólguna og
dregið úr líkunum á því að Musharraf yrði endurkjörinn
forseti. Flokkur Sharifs og bandamenn hans eru mjög
öflugir og líkur eru því á að hann verði forsætisráðherra
verði hann ekki handtekinn eða rekinn í útlegð aftur.
Sharif hyggst snúa
aftur til Pakistans
Heimkoma Sharifs gæti magnað pólitísku ólguna og
torveldað Musharraf að halda forsetaembættinu
EFNT var til fjölmennra mótmæla í
Santiago, höfuðborg Chile, á mið-
vikudag og er þetta í fyrsta sinn
sem stjórn sósíalistans Michele
Bachelet þarf að fást við umtals-
verðar aðgerðir af því tagi en hún
tók við embætti fyrir tveim árum.
Beitt var háþrýstivatnsbyssum og
táragasi gegn þátttakendum. Hér
sjást óeirðalögreglumenn taka hart
á einum mótmælendanna sem
kröfðust þess að kjör yrðu jöfnuð.
AP
Mótmæla misskiptingu í Chile
London. AFP. | Í dag er þess minnst að
tíu ár eru liðin frá dauða Díönu
Bretaprinsessu og af því tilefni verð-
ur haldin minningarathöfn um hana í
miðborg London.
Á meðal viðstaddra verða synir
Díönu, Vilhjálmur og Harry, fyrr-
verandi eiginmaður hennar, Karl
Bretaprins, og Elísabet II drottning.
Synir Díönu og Karls voru tólf og
fimmtán ára gamlir þegar móðir
þeirra lést 36 ára að aldri í bílslysi í
París. Þeir eru nú liðsforingjar í
breska hernum. Minningarathöfnin
fer fram í kapellu hersveitar þeirra.
Þeir eiga að lesa upp texta sem þeir
völdu sjálfir og Rowan Williams,
erkibiskup af Kantaraborg, hefur
samið tvær bænir sem lesnar verða
við athöfnina.
Á meðal gesta verða Gordon
Brown, forsætisráðherra Bretlands,
forveri hans í embættinu, Tony
Blair, sem lýsti Díönu sem „prins-
essu fólksins“, og poppsöngvarinn
Elton John sem söng nýja útgáfu af
lagi sínu „Candle In The Wind“ við
útför Díönu.
Gert var ráð fyrir því í fyrstu að
önnur eiginkona Karls Bretaprins,
Camilla, yrði við minningarathöfnina
en hún tilkynnti á sunnudaginn var
að af því yrði ekki þar sem hún vildi
ekki „draga athyglina frá tilgangi at-
hafnarinnar“. Mohamed Al Fayed,
föður unnusta Díönu, Dodis Fayeds,
var ekki boðið í minningarathöfnina.
Al Fayed hefur haldið því fram að
þau hafi verið myrt til að koma í veg
fyrir að prinsessan giftist múslíma.
Reuters
Minning Fólk les skilaboð til minn-
ingar um Díönu við styttu í París.
Ártíðar
Díönu
minnst
Moskva. AFP. | Sumarsnjór er nýj-
asta tískufyrirbærið meðal auðuga
fólksins í Moskvu, borg sem er
þekkt fyrir nístandi vetrarkulda.
Snjóvélasalar segja að um tíu
vellauðugir Mosvkubúar hafi greitt
sem svarar tæpum átján milljónum
króna fyrir nýjasta stöðutáknið:
eigið snjóherbergi.
Önnur af vinsælustu heilsulind-
arstöðvum Moskvu hefur komið
sér upp sérstökum snjósal og í
næsta mánuði er ráðgert að opna
inniskíðabrekku með 4.000 tonnum
af gervisnjó fyrir skíðafólk sem
getur ekki beðið eftir vetrinum.
Hermt er að þetta verði stærsta
inniskíðabrekka Evrópu. Verið er
að undirbúa a.m.k. þrjár aðrar
skíðabrekkur sem verða opnar allt
árið.
Aldagömul hefð er fyrir því að
fólk stingi sér í snjóskafl til að
kæla sig eftir rússneskt sánabað
og auðuga fólkið vill geta notið
þeirrar sælu á sumrin.
„Þetta er ótrúleg tilfinning,“
sagði ung kona sem bjó sig undir
að stinga sér í snjó í heilsulind þar
sem árskortið kostar sem svarar
200.000 krónum. „Það er and-
stæðan: ofsahiti og nístingskuldi.
Þetta er frábært fyrir heilsuna,“
sagði annar viðskiptavinur stöðvar-
innar.
Önnur heilsulindarstöð í Moskvu
hyggst opna snjósal í 5.000 fm
byggingu þar sem gestirnir geta
m.a. flatmagað á sandströnd.
Sumarsnjór
í tísku
♦♦♦
MIKIL eftirspurn virðist vera eft-
ir svokölluðum SMS-lánum í Dan-
mörku en margir vara mjög alvar-
lega við lánastarfsemi af þessu
tagi.
Peter Flintsø, framkvæmda-
stjóri SMS Kviklån, segir í viðtali
við Berlingske Tidende, að mikið
hafi verið að gera fyrstu vinnuvik-
una hjá fyrirtækinu og allar áætl-
anir gengið upp og vel það. Hefur
lánastarfsemin verið auglýst mikið
að undanförnu í sjónvarpi, útvarpi
og blöðum og fólk verið hvatt til að
senda sms og fá síðan frá 6.000 og
upp í 35.000 ísl. kr. inn á reikning-
inn innan hálftíma. Því er þó ekki
hampað, að vextir og annar kostn-
aður getur numið 35%.
Svíar hafa skelfilega reynslu af
þessum lánum en með þeim hafa
þúsundir ungmenna steypt sér í
skuldir, sem þau ráða ekki við.
Gleypa við
SMS-lánum