Morgunblaðið - 31.08.2007, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 31. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Richard Ira Tal-kowsky fæddist í
Newark, New Jer-
sey, 17. febrúar
1953. Hann lést á
Líknardeild Land-
spítalans í Kópavogi
5. ágúst síðastliðinn.
Foreldrar hans
voru Sylvia Tal-
kowsky, f. 21.6.
1922, d. 1.4. 1984, og
Philip Talkowsky,
fótaaðgerðafræð-
ingur, f. 10.12. 1912,
d. 31.1. 2007. Systir
Richards er Joan Talkowsky, leik-
skólastjóri, f. 1.1. 1950, búsett í
New Jersey. Börn hennar eru
Gidon Eli, framleiðandi, f. 10. 3.
1979, og Noa Zohar, nemi, f. 30.8.
1982, bæði búsett í Ísrael.
Richard útskrifaðist 1975 frá
háskólanum í Boston, þar sem
sellókennari hans var próf. George
Neikrug. Þar hlaut hann 1. verð-
laun nemenda í strengjadeild skól-
ans. Richard tók þátt í ýmsum tón-
listarhátíðum, m.a. í Claremont í
Kaliforníu, Spoleto á Ítalíu og Vil-
lach í Austurríki. 1976-77 var hann
fastráðinn sem leið-
andi sellóleikari við
Þjóðarhljómsveitina
í Quito, Ekvador.
1980-87 fastráðinn
við Sinfóníuhljóm-
sveitina í Barcelona
á Spáni, lengst af
sem uppfærslumað-
ur, og stundaði þá
einnig kennslu við
ĹEscola Luthier í
Barcelona og Con-
servatori Municipal
de Cervera. 1987-
2007 fastráðinn við
Sinfóníuhljómsveit Íslands, upp-
færslumaður lengst af, og kenndi
auk þess við Tónskóla Sigursveins
í mörg ár. Hélt einleikstónleika í
Bandaríkjunum, Suður-Ameríku
og víða í Evrópu. Starfaði með fjöl-
mörgum kammerhópum, m.a. Duo
Lloyd – Talkowsky, Quartet
Sonor, Trio Ciutat de Cervera og
Trio Borealis.
Richard var jarðsettur í New
Jersey 15. ágúst sl. Minningar-
athöfn um hann verður haldin í
Dómkirkjunni í dag og hefst at-
höfnin kl. 15.
Í dag kveðja vinir og kollegar selló-
leikarann Richard Talkowsky.
Ég hitti Richard fyrst snemma á 9.
áratugnum, þegar hann hélt hér tón-
leika ásamt íslenskum vinum sínum á
Kjarvalsstöðum. Á efnisskránni var
meðal annars hinn frægi píanókvin-
tett eftir Brahms, en í því verki koma
fyrir nokkrar undurfagrar einleiks-
strófur fyrir selló. Sellóleikur Rich-
ards á þessum tónleikum var sérlega
fallegur og smekklegur. Tónn hans
var undurþýður, áreynslulaus og full-
ur af lífi.
Tæknin var glæsileg og hann kunni
þá list að leika kammermúsík. Það
var mikil gæfa fyrir íslenskt tónlistar-
líf og þá sérstaklega Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands, þegar Richard gekk til
liðs við hljómsveitina árið 1987, fyrst
sem 2. sólósellisti, en síðar í fjarveru
Bryndísar Höllu Gylfadóttur, sem
leiðari sellódeildarinnar. Ég man
greinilega eftir fyrstu tónleikunum
sem hann leiddi. Þar fór hann á því-
líkum kostum að mér fannst hann
lyfta öllum hópnum á flug. Þetta
gladdi mig svo mikið að stuttu seinna
að loknum tónleikum fór ég baksviðs
til þess að þakka fyrir mig og varð þá
að orði við hann: „Richard, þú mátt
aldrei fara héðan aftur“. Richard
brosti að mér góðlátlega, en lofaði
auðvitað engu. Sem betur fer fyrir Ís-
land ílentist Richard hér á landi og
dvaldi hér nær samfellt í tvo áratugi
að frátöldum tveimur hléum þegar
hann vann sem sellóleikari á Spáni.
Richard var maður hæverskur, kurt-
eis og elskulegur í allri framkomu,
enda eignaðist hann hér marga vini
sem nú sakna hans sárt.
Frá honum geislaði friður, fegurð
og elskusemi, sem lét engan ósnort-
inn og allir þessi þættir í persónuleika
hans komu skýrt fram í leik hans og
tjáningu sem listamanns.
Með fráhvarfi hans úr íslensku tón-
listarlífi er höggvið stórt skarð, en við
sem eftir sitjum minnumst hans með
virðingu og þakklæti.
Gunnar Kvaran.
Kveðja frá
Sinfóníuhljómsveit Íslands
Íslenskt tónlistarlíf hefur átt þeirri
gæfu að fagna að hafa getað laðað
hingað afburða tónlistarmenn, sem af
örlæti hafa miðlað til þjóðarinnar
þekkingu sinni og list. Þeir hafa auðg-
að tónlistarlífið og skerpt smekk okk-
ar, en umfram alt hafa þeir, ásamt
besta tónlistarfólki okkar, lagt grunn
að gæðastigi, sem varð ráðandi og
ekki var auðvelt að komast fram hjá.
Einn af þessum erlendu tónlistar-
mönnum var Richard Talkowsky
sellóleikari. Hann lést í Reykjavík 5.
ágúst sl.
Richard var Bandaríkjamaður.
Hann naut menntunar í Universitýs
School of Fine Arts í Boston og lauk
prófi þaðan.
Hann var ráðinn að Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands starfsárið 1987 / 1988, en
tók síðan til starfa sem uppfærslu-
maður frá haustinu 1990 og gegndi
þeirri stöðu, með eins árs hléi, til árs-
ins 2003, er hann bað um að verða
færður til í stöðu sem óbreyttur hljóð-
færaleikari.
Á þessum langa starfsferli leiddi
Richard sellódeildina æði oft í forföll-
um leiðara og á fjögurra ára tímabili
gegndi hann í reynd stöðu leiðara
meira eða minna.
Um þessi störf hans hjá hljómsveit-
inni verður það eitt sagt að hann
sinnti þeim af óaðfinnanlegri sam-
viskusemi, natni og listrænni innlifun.
Ástríða hans fyrir tónfegurð ásamt
mannlegri hlýju gerðu hann að eft-
irsóttum félaga við tónlistarflutning.
Richard var mikill ljúflingur. Hann
skaraði aldrei eld að eigin köku og yf-
irleitt þurfti að benda honum á hvað
honum var tekjulega fyrir bestu. Ef
hægt er að nota orðið eðalmenni sem
er æðra orðinu aðalsmaður, þá lýsir
það Richard best.
Sinfóníuhljómsveit Íslands þakkar
Richard tveggja áratuga gefandi
samstarf. Á þetta samstarf féll aldrei
skuggi af hans hálfu.
Við munum öll sakna hans og
geyma í ljúfri minningu.
Þröstur Ólafsson.
Við hittumst fyrst á Harvard-torgi
í Cambridge fyrir rúmlega 30 árum.
Hann heillaði mig strax, stór og
stæðilegur með sitt fallega gyðing-
lega höfuð, og hélt á sellóinu í fanginu,
ómótstæðilegur.
Snemma kom í ljós að hann var
náttúraður fyrir listir. Á barnsaldri
hóf hann að læra á selló – hljóðfæri
sem hæfði honum svo vel. Hugsan-
lega voru það þó heimsóknir hans í
óperuhúsin í New York á unga aldri,
sem helst kveiktu áhuga hans á tón-
list, en Richard var alla tíð ástríðu-
fullur áhugamaður um söng og söngv-
ara.
Við háskólann í Boston varð fyrst
ljóst að sellóleikur yrði hans ævi-
fylgja. Þar kynntist hann prof. G.
Neikrug sellóleikara, sem varð læri-
meistari hans til margra ára. Richard
dáði hann og virti og þakkaði honum
flest það sem hann kunni í tónlist yf-
irleitt.
Það var mikil gæfa íslensku tónlist-
arlífi þegar Richard réð sig til starfa
við Sinfóníuhljómsveit Íslands árið
1987, en þar var hann lengst af í sæti
uppfærslumanns. Hann varð brátt öt-
ull þátttakandi í tónlistarlífinu, spilaði
einleik og kammermúsik og tók þátt í
óperuflutningi. Eftir hingaðkomuna
hélt hann áfram að kenna og spila á
Spáni og ferðaðist einnig til Banda-
ríkjanna, Suður-Ameríku og Evrópu,
þar sem hann hélt tónleika.
Sem listamaður var hann fjölhæf-
ur, næmur og gefandi. Hann var mis-
kunnarlaus í kröfum við sjálfan sig og
nálgaðist viðfangsefnið af nauðsyn-
legri elsku og alúð. Hann hafði þann
fágæta hæfileika að verða eitt með
hljóðfærinu og tónlistinni sem hann
flutti. Tónn hans var ljóðrænn og
túlkunin gædd músíkölskum þokka.
Hann var minn uppáhalds sellóleik-
ari.
En þótt gaman og gefandi væri að
spila með Richard var ekki síðra að
eiga sálufélag við hann, fjarri allri
tónlist. Hann var orðheppinn og fynd-
inn og hrókur alls fagnaðar þegar sá
gállinn var á honum; en skemmtileg-
ast var að eiga stefnumót við hann
einan. Óskert athygli hans var nær-
andi og hann kunni flestum betur að
taka þátt í gleði og sorgum annarra.
Richard var þó ekki alltaf glaður og
reifur. Hann gat verið einrænn og
dulur um eigin hag, og þá var á stund-
um torsótt að nálgast hann. Skamm-
degið hér reyndist honum oft býsna
erfitt. Hann hefði líka að ósekju mátt
láta af hinni taumlausu gagnrýni á
sjálfan sig og sellóleik sinn, sem hann
að gyðinglegum hætti skopaðist að
allt fram í andlátið.
Í mars síðastliðnum veiktist Rich-
ard alvarlega af heilablæðingu, og í
júlí uppgötvaðist svo illkynja heila-
æxli, sem varð hans banamein. Eftir
að veikindi hans urðu ljós dvaldi Rich-
ard lengst af á sjúkrastofnunum.
Hann kvartaði aldrei og tók hraust-
lega því sem að höndum bar. Hann
var bæði vinsæll og vinmargur, og til
hans á spítalann lá stöðugur straum-
ur fólks. Vinir hans frá hinum ýmsu
heimshornum flykktust að. Oftast var
glatt á hjalla og Richard í essinu sínu,
örlátur og umhyggjusamur að vanda.
Með þakklæti kveð ég minn dýr-
mæta vin á jiddísku, sömu orðum og
hann kvaddi mig með, helsjúkur í
sumar:
Zise khaloymes (Dreymi þig vel).
Blessuð sé minning hans.
Innilega samúð sendi ég Joan syst-
ur hans og fjölskyldu hennar, svo og
vinum hans fjær og nær.
Laufey Sigurðardóttir.
Kvöld eitt þegar ég var við nám í
Boston sat ég við gluggann minn og
var að horfa út í garð. Þar stóð vold-
ugt tré, u.þ.b. aldargamalt. Ég hafði
aldrei veitt þessu tré neina sérstaka
eftirtekt en þetta kvöld var ég þungt
hugsi. Þar sem ég virti fyrir mér
þetta tré hugsaði ég með mér að það
haggaðist ekki, sama hvað gengi á
kringum það, og tilhugsunin var á ein-
hvern hátt róandi. Um nóttina gerði
óveður og tréð bókstaflega klofnaði í
sundur. Þetta var góð áminning um
fallvaltleika lífsins.
Einhvern veginn finnst mér eins og
Richard hafi verið eins og þetta tré.
Hann var traustur, gömul sál og
manni fannst hann vera sjálfsagður
hluti af tilverunni.
Við Richard sátum saman í SÍ í
mörg ár. Hann var fullkominn starfs-
félagi, samviskusamur, öruggur og
ekki síst uppörvandi. Hann gat þó
verið erfiður, átti það til að verða
reiður við mig á æfingum. Þá var
þrúgandi þögn í dágóða stund og ekki
horft í áttina til mín. Ég þekkti hann
og vissi að það væri best að bíða bara
og láta eins og ekkert væri. Í lok æf-
inganna var eins og ekkert hefði
gerst. Ég gerði mér ekki alltaf grein
fyrir því hvað það var sem hljóp í
hann, eflaust stuðaði ég hann stund-
um, en ég held að oft hafi hann frekar
verið gramur út í sjálfan sig. Hann
gerði nefnilega miklar kröfur til sjálfs
sín.
Það var líka svo gott að vinna með
Richard vegna þess að hann elskaði
tónlist. Við töluðum mikið um tónlist
og hann var alger viskubrunnur þeg-
ar kom að tónbókmenntum, ekki síst
óperum.
Richard var líka frábær vinur. Við
gátum talað endalaust saman og vor-
um yfirleitt sammála um allt. Við
grínuðumst oft með það að við hefð-
um átt að vera hjón. Hann vildi alltaf
komast að því hvernig manni leið, og
öllum í fjölskyldunni minni líka, og
þótt það gæti tekið heila eilífð að gera
grein fyrir ástandi allra hlustaði hann
alltaf rólegur á allt. Við hlógum líka
mikið, jafnvel undir lokin.
Richard hafði einlæga samúð með
öllum sem áttu bágt, jafnvel eftir að
hann var sjálfur orðinn mjög veikur.
Ég held að umhyggjan fyrir öðru fólki
hafi verið eitt helsta persónueinkenni
hans. Manni fannst alltaf eins og mað-
ur ætti sérstakan stað í hjarta hans og
ég er viss um að allir vinir hans upp-
lifðu það sama.
Það verður erfitt að hugsa sér lífið
án Richards. Að labba um miðbæinn,
svæðið hans, og eiga aldrei eftir að
rekast á hann þar aftur. Að fara aldrei
út að borða með honum eða bara
keyra hann heim og tala við hann í
bílnum. Það er líka illmögulegt að
hugsa sér sellódeildina í Sinfóníu-
hljómsveit Íslands án hans.
Þegar fólk nákomið manni fellur
skyndilega frá er maður minntur á
hverfulleika lífsins. Maður áttar sig á
því að það eru forréttindi að fá að vera
til. Kannski getur maður aðeins
heiðrað minningu þeirra sem deyja
alltof fljótt með því að halda minningu
þeirra lifandi. Það verður ekki erfitt í
þessu tilviki. Richard var nefnilega
eins og tréð í garðinum, teygði anga
sína víða og snerti allt í kringum sig.
Bryndís Halla Gylfadóttir.
Richard Talkowsky var einstök
manneskja: hafði til að bera þokka,
hlýju, skopskyn og hæfileikann að
láta aðra blómstra. Þegar hann dó af
völdum heilaæxlis árdegis þann 5.
ágúst í Reykjavík misstu vinir hans
hér og erlendis ástríka sál, kærleiks-
ríkan og einstæðan listamann.
Ég var svo lánsöm að kynnast
Richard við Háskólann í Boston með-
an hann nam sellóleik hjá hinum virta
George Neikrug og ég lærði píanóleik
hjá öðrum tónlistarrisa, Leonard
Shure. Æfingaherbergin voru í kjall-
ara Fine Arts byggingarinnar, og
sum okkar fóru varla upp til að anda
að okkur frísku lofti.
Ég minnist æfinga okkar saman,
þar sem mikið var hlegið á eigin
kostnað. Ég vissi að ef til vill væru til
sellistar sem negldu fleiri nótur, en
hlýju, ástríðu, hljómfegurð, syngjandi
fraséringu og náttúrulegt næmi á
meðspilara bjuggu fáir yfir í jafn rík-
um mæli. Eftir háskóla gekk Richard
til liðs við Sinfóníuhljómsveit Barce-
lona. Ég varð mög glöð þegar hann
bauð mér til Spánar til að koma fram
eins og í gamla daga. Við fórum í
sveitó lestarferð til Vendrell, fæðing-
arstaðar Pablos Casals, og spiluðum
tvö saman. Ég man ekki eftir mínum
hluta flutningsins en ég mun aldrei
gleyma hinni djúpu fegurð í túlkun
Richards á E-moll Sónötu Brahms og
á katalónsku vögguvísunni, Söng
fuglanna.
1987 flutti Richard til Íslands til að
taka við stöðu 2. sellóleikara í Sinfón-
íuhljómsveit Íslands. Skömmu síðar
var mér boðið þangað til að leika tríó
með honum og hinum frábæra klarín-
ettleikara, Einari Jóhannessyni.
Á hverju sumri var Richard boðið
að kenna við tónlistarhátíð í Cervera
á Spáni. Trío okkar, Borealis, lék þar í
spænsku sveitinni þrjú þessara
sumra og naut gestrisni hátíðarhald-
aranna. Það var þar sem ég sá hversu
heitt samstarfsmenn hans og nem-
endur dáðu hann. Þessi eiginleiki, í
raun snilligáfa hans til að kunna að
meta fólk, gerði hann svo elskaðan.
Ég held að hann hafi oft falið flókið
eðli sitt og valið að einbeita sér frekar
að raunum og sigrum vina sinna. Ég
held líka að spilamennska eins og
hans, beint frá hjartanu, aldrei yfir-
borðskennd eða fyrirhafnarlítil, verði
sífellt sjaldgæfari.
Ég hugsa með hlýju til þess tíma
sem ég átti Richard sem vin og sem
kammertónlistarfélaga. Ég veit að
með honum hverfur hluti af mér
sjálfri.
Beth Levin.
Richard Talkowsky
✝
ÞORMÓÐUR PÁLSSON
fyrrverandi aðalbókari ÁTVR,
lést laugardaginn 18. ágúst.
Útför hans fór fram í kyrrþey að hans ósk.
Fjölskyldan þakkar öllum sem önnuðust hann og
hjúkruðu í Víðinesi og Roðasölum.
Árni Þormóðsson, Guðrún Jónsdóttir,
Viðar Þormóðsson,
Berglind Gunnarsdóttir, Jón Bjarki Gunnarsson,
Þórdís Árnadóttir, Sigurjón Rúnar Jónsson,
Jón Árni Árnason, Anna Berglind Finnsdóttir,
Þorfinnur Kristinn Árnason, Tinna Rós Pálsdóttir
og barnabarnabörnin.
✝
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og lang-
amma,
SIGÞRÚÐUR JÓNSDÓTTIR,
Hrafnistu,
Hafnarfirði,
lést föstudaginn 17. ágúst síðastliðinn.
Útför hennar hefur farið fram í kyrrþey.
Jónína M. Ólafsdóttir, Sigvaldi Ragnarsson,
Magnús Ólafsson,
Sigþrúður Magnúsdóttir, Eydís Sigvaldadóttir,
Hulda Magnúsdóttir, Ólafur Sigvaldason,
Ólafur Magnússon
og fjölskyldur þeirra.
✝
Elskuleg eiginkona mín, móðir, tengdamóðir, amma
og langamma,
ÁGÚSTA INGIBJÖRG SKÚLADÓTTIR,
Árskógum 8,
(áður Háaleitisbraut 121),
lést á hjúkrunarheimilinu Skógarbæ að kvöldi
miðvikudagsins 29. ágúst.
Jón Jónsson,
Ragnheiður Jónsdóttir, Brynjólfur Þór Brynjólfsson,
Erla Bragadóttir,
Björg Kristín Jónsdóttir, Elías Héðinsson,
Þuríður Jónsdóttir Glaeser, Hans Ulrich Glaeser,
barnabörn og barnabarnabörn.
 Fleiri minningargreinar um Rich-
ard Talkowsky bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu á næstu dögum.