Morgunblaðið - 05.09.2007, Page 22

22 MIÐVIKUDAGUR 5. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
REKSTRARFORM
ORKUVEITUNNAR
Stjórn Orkuveitu Reykjavíkursamþykkti í fyrradag að leggjatil við eigendur hennar að
rekstrarformi fyrirtækisins verði
breytt í hlutafélag úr sameignar-
félagi. Tillagan er umdeild og á
stjórnarfundinum greiddu fulltrúar
Samfylkingarinnar og Vinstri
grænna atkvæði gegn henni.
Allar ákvarðanir af þessum toga
þurfa að vera vel ígrundaðar og ljóst
að þær séu ekki aðeins gerðar breyt-
inganna vegna. Flýtir við afgreiðslu
málsins er til þess fallinn að vekja
tortryggni, en vönduð vinnubrögð
ýta undir trúverðugleika. Helstu
rökin, sem gefin hafa verið fyrir
breytingunni, eru fjárhagsleg
ábyrgðamál eigenda, fyrirliggjandi
ábending til Eftirlitsstofnunar
EFTA vegna samkeppni Orkuveit-
unnar við hlutafélög á orkumarkaði
og skattamál. Við breytinguna úr
sameignarfélagi í hlutafélag myndi
skatthlutfall af tekjum Orkuveitunn-
ar fara úr 26% í 18%. Samkvæmt
upplýsingum frá Orkuveitunni
myndi þetta spara fyrirtækinu 800
milljónir króna í skattgreiðslur á
næsta ári ef breytingin gengur eftir.
Þá hlýtur að vera hægt að gera ráð
fyrir því að sá sparnaður myndi
koma neytendum, eigendum Orku-
veitunnar, til góða í lægra verði á
orku og vatni.
Hlutafélagavæðingin hefur meðal
annars verið gagnrýnd á þeirri for-
sendu að hún sé fyrsta skrefið í átt
til einkavæðingar Orkuveitunnar.
Á því er grundvallarmunur hvort
fyrirtæki er breytt í hlutafélag eða
það er einkavætt. Núverandi rekstr-
arfyrirkomulag nær til ársins 2001
og hefur ekki alltaf verið ávísun á
góða siði. Fyrirtækið hefur snúist í
ýmsu á undanförnum árum, sem
kemur orkumálum lítið við. Tilgang-
ur einkavæðingar hlýtur hins vegar
að vera að auka samkeppni og leysa
öfl markaðarins úr læðingi. Nú hefur
samkeppni verið gefin frjáls á raf-
orkumarkaði, þótt ekki hafi verið at-
hugað að hve miklu leyti ávextir
þeirrar samkeppni hafa borist til al-
mennings. Umsvif Orkuveitunnar
eru hins vegar víðtækari og á sumum
sviðum er fyrirtækið í einokunar-
stöðu. Eitt er að einkavæða fyrir-
tæki, sem ljóst er að verða í sam-
keppni. Annað er að gera það þegar
samkeppni er lítil eða engin.
Víða um heim er reynslan sú að
erfitt er að knýja einkafyrirtæki til
að veita almenna þjónustu þegar þau
eru í einokunarstöðu eða markaður-
inn skiptist upp. Bretar hafa til
dæmis ekki farið vel út úr einkavæð-
ingu á hlutum á rekstri lestakerf-
isins og ekki er langt síðan kreppa
skall á í raforkumálum í Kaliforníu,
sem rekja mátti til þess að einkafyr-
irtæki reyndu að hámarka gróða með
því að leggja sem minnst í innviðina.
Hins vegar er eðlilegt að eigendur
Orkuveitunnar leiti leiða til að reka
fyrirtækið með sem hagkvæmustum
hætti, ekki síst með hagsmuni neyt-
enda í huga. Verði hlutafélagavæð-
ing Orkuveitunnar til þess er eðlilegt
að láta af henni verða.
ÓGNIN AÐ INNAN
Lögreglan í Danmörku handtók ífyrrinótt átta menn, sem grun-
aðir eru um að hafa ætlað að fremja
hryðjuverk. Líklegt er að tveir þeirra
verði sóttir til saka fyrir tilraun til
manndráps og sprengjutilræðis. Var
alls látið til skarar skríða á 11 stöðum
í einu. „Höfuðpaurunum getum við
lýst sem herskáum íslamistum með
alþjóðleg sambönd – þar á meðal
tengsl við forustumenn í al-Qaeda,“
sagði Jakob Scharf, yfirmaður
dönsku rannsóknarlögreglunnar, á
blaðamannafundi í gær.
Handtökurnar voru sagðar af-
rakstur rannsókna, sem staðið hafa
yfir í marga mánuði í samstarfi við yf-
irvöld í nokkrum löndum. Ákveðið
var að láta til skarar skríða vegna
þess að talið var að hinir handteknu
hefðu búið til sprengiefni, sem auð-
veldlega hefði getað sprungið, í þétt-
býlu hverfi. Lögreglan sagðist hafa
komið í veg fyrir hryðjuverk annað
hvort í Danmörku eða erlendis með
handtökunum, en vildi ekki veita nán-
ari upplýsingar um skotmörk.
Hans Jørgen Bonnichsen, fyrrver-
andi yfirmaður rannsóknarlögregl-
unnar, sem dagblaðið Jyllands-Post-
en ræddi við í gær, sagði að allt benti
til þess að taka þyrfti þetta mál mjög
alvarlega. Danska lögreglan myndi
ekki fullyrða að tengsl væru milli
mannanna og al-Qaeda nema full al-
vara væri að baki: „Þetta gæti bent til
þess að þeir gætu lyft upp símtólinu
og pantað hryðjuverk í Danmörku.“
Þessir atburðir sýna að hættan af
hryðjuverkum er ekki fjarlægt fyr-
irbæri, heldur fyrir hendi í næsta ná-
grenni. Hættan kemur heldur ekki að
utan, heldur innan frá. Fram hefur
komið að mennirnir átta séu frá Afg-
anistan, Pakistan, Sómalíu og Tyrk-
landi. Þeir hafi allir búið lengi í Dan-
mörku og gerst róttækir íslamistar
þar í landi. Sex þeirra eru með dansk-
an ríkisborgararétt og það á ugglaust
eftir að vekja umræður í Danmörku
rétt eins og það hefur gert í Bret-
landi. Þar í landi hefur farið fram
mikil umræða um múslíma í bresku
samfélagi og ógnina að innan eftir að
múslímar með breskt ríkisfang
frömdu hryðjuverk í neðanjarðar-
lestum og strætisvagni í London. Í
þeim efnum er vitaskuld mikilvægast
að brúa þá gjá, sem hefur myndast,
og finna leiðir til að snúa einstakling-
um, sem hafa einangrast með þeim
hætti að þeir eru tilbúnir til að fremja
hryðjuverk og myrða og limlesta
samborgara sína. Einnig er mikil-
vægt að lögreglan haldi vöku sinni
þannig að hún geti kæft fyrirhuguð
ódæðisverk í fæðingu, líkt og gerðist í
Danmörku í gær.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Davíð Loga Sigurðsson
david@mbl.is
Sá möguleiki að Ísland sækt-ist eftir sæti í öryggisráðiSameinuðu þjóðanna komfyrst til tals fyrir alvöru í
utanríkisráðherratíð Geirs Hall-
grímssonar, 1983-1986. Ísland var
hins vegar á leið inn í efnahags- og
félagsmálaráð Sameinuðu þjóðanna
(átti þar sæti 1986-1988) og ákveðið
var að rétt væri að fá reynslu af því
starfi fyrst, áður en ráðist væri í
framboð til öryggisráðsins. Þar við
bættist að Geir lét af embætti í jan-
úar 1986 og féll málið þá niður.
Ólafur Egilsson, fyrrverandi sendi-
herra, hefur hins vegar rifjað upp
að hann tilkynnti norrænum starfs-
bræðrum sínum, sem sinntu mál-
efnum SÞ, að Ísland væri að hug-
leiða framboð og að íslensk stjórn-
völd vonuðust til þess að fá að
komast inn í röðina sem hefur verið
meðal Norðurlandaþjóðanna um
framboð til öryggisráðsins.
Það var hins vegar ekki fyrr en
1998 sem Halldór Ásgrímsson, þá-
verandi utanríkisráðherra, til-
kynnti að Ísland myndi sækjast eft-
ir sæti í öryggisráðinu starfsárin
2009-2010. Höfðu hin Norðurlöndin
þá samþykkt að Ísland kæmi inn í
röðina sem þýddi um leið að fram-
boð okkar yrði í reynd norrænt
framboð.
hefði ek
rætt í rí
en að ha
sjálfur a
lending
að taka
þátt að ö
í starfse
„Ég lýsi
skoðun
ég tel ás
laust fyrir okkur að færast
því lengur að axla þá ábyrg
fylgir þátttöku í öryggisráð
sagði Davíð. „Ég tel að bæð
tæknihlutinn breyst svo mi
þar sem áður var rætt um a
að hafa fjölmennar sendine
staðnum til þess að geta up
slík skilyrði hafi tæknin br
um hlutum. Ég tel að við ei
axla þarna ábyrgð á þessum
eins og annars staðar. Eins
þm. nefndi hafa þjóðir sem
um verið að styðja fjárhags
vegna þess hversu fátækar
og illa í stakk búnar tekið þ
slíku samstarfi eins og Græ
eyjar og reyndar aðrar þjó
hafa ekki haft mjög mikla f
lega burði. En ég er þeirra
unar að þetta gæti verið og
legur þáttur í störfum okka
hinum Sameinuðu þjóðum.
Svavar er aftur á ferðinn
1997 í umræðum um skýrsl
ríkisráðherra um utanríkis
Athyglisvert er hins vegar að ár-
in á undan hafði möguleg þátttaka
Íslands í störfum öryggisráðs Sam-
einuðu þjóðanna komið nokkrum
sinnum til tals inni á Alþingi. Þau
skoðanaskipti benda til að málið
hafi þá verið tiltölulega þver-
pólitískt.
Svavar Gestsson, þáverandi þing-
maður Alþýðubandalagsins, átti
fyrst orðaskipti við Davíð Oddsson,
þáverandi forsætisráðherra, um
málið í nóvember 1995. Um var að
ræða óundirbúna fyrirspurn en
Svavar, sem nú er sendiherra í
Kaupmannahöfn, mun þó hafa verið
búinn að ræða málið við Davíð
fyrirfram.
Ísland taki virkan þátt
Í umræðunum á Alþingi minnti
Svavar á að fimmtíu ára afmæli SÞ
væri yfirvofandi. Íslendingar hefðu
tekið allmyndarlegan þátt í starf-
semi samtakanna á þessum áratug-
um en slíkar breytingar væru að
verða á hinu alþjóðlega umhverfi að
þær kölluðu að nokkru leyti á
„öðruvísi áherslur og öðruvísi við-
brögð“ af hálfu íslenskra stjórn-
valda. Vildi Svavar því vita hvort
forsætisráðherra teldi koma til
greina að Íslendingar undirbyggju
framboð til öryggisráðsins „þegar
tækifæri gefst til þess á næstu ár-
um“.
Davíð svaraði því til að málið
Mögulegt framboð Íslands til öryggisráðs SÞ kom fyrst
Svavar hélt málinu
Svavar Gestsson
Utanríkisráðuneytið hefurákveðið að efna í vetur tilsamstarfs við alla áttaháskóla landsins í formi
fundaraðar en markmið hennar er
að hvetja til aukinnar umræðu um
alþjóðamál á Íslandi. Þetta frum-
kvæði tengist framboði Íslands til
öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna,
starfsárin 2009-2010, en Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir utanríkisráðherra
lagði þó áherslu á það í gær að von-
ast væri til þess að þetta samstarf
gæti orðið vísir að frekari samvinnu.
Fundaröðin hefst nk. föstudag í
Háskóla Íslands en þar munu bæði
utanríkisráðherra, Ingibjörg Sólrún,
og forsætisráðherra, Geir H.
Haarde, taka til máls á eins konar
opnunarmálþingi. Háskólinn í
Reykjavík stendur svo fyrir annarri
ráðstefnu í október og svo koll af
kolli en gert er ráð fyrir að viðfangs-
efni hvers fundar tengist sérsviði há-
skólanna sjálfra.
Fram kom á fundinum í gær að
háskólarnir standa sjálfir straum af
kostnaði vegna þessa fundahalds og
sagði Jón Ólafsson frá Háskólanum
á Bifröst að menn litu enda svo á að
þeir væru fyrst og fremst að standa
fyrir umræðufundum fyrir nemend-
ur á hverjum stað.
Ingibjörg Sólrún sagði tilganginn
þann að spyrja hvernig Ísland gæti
gert sig gildandi á alþjóðavettvangi,
hvernig við gætum rækt okkar
skyldur en líka komið okkar sér-
stöðu á framfæri. Hvað við getum
lagt af mörkum og hvað við getum
lært. Ingibjörg sagði íslenska utan-
ríkisþjónustu litla, utanríkisráðu-
neytið gæti því ekki eðli málsins
skyldur,“ sagði Ingibjörg
bætti við: „Það hefur verið
að mínu viti að standa fyrir
umræðu um málið. Nú ætlu
reyna að bæta úr því. Við
þess tólf mánuði, því að það
eftir ár.“
Á fundinum í gær voru
frá öllum átta háskólum
Háskóla Íslands, Háskó
Reykjavík, Háskólanum á
Háskólanum á Akureyri, L
aðarháskóla Íslands, List
Íslands, Kennaraháskóla Í
Háskólanum á Hólum.
Hjálmar H. Ragnarsso
LHÍ, sagði að skólarnir my
vitað koma að þessu me
hætti. Þó að þeir ættu sín s
snertu utanríkismál þau
Listaháskólanum væru me
uppteknir af spurningu
menningarlega fjölbreytni
fólks til menningar, „og v
það öll að það atriði eitt og s
helsta umræðuefni í alþ
stjórnmálum í dag. Mikið a
í heiminum snýst um réttin
ingar, rétt manna til að
þeim hugmyndum sem þ
sjálfir.“
Svafa Grönfeldt, rektor H
það vera hlutverk háskóla
krefjandi spurninga. Þau
sjálfsagt ekki öll koma m
samkvæmt búið yfir sérþekkingu á
öllum sviðum. Þess vegna væri æski-
legt að rækta tengslin við háskóla-
samfélagið, s.s. með því að fá aðila á
þeim vettvangi til að vinna greining-
arvinnu fyrir ráðuneytið á ein-
stökum sviðum, t.d. ef Íslandi tækist
að ná sæti í öryggisráði SÞ.
Ólíkar spurningar og
sjálfsagt ólík svör líka
Ingibjörg sagði að þó að tilkynnt
hefði verið um það fyrir heilum níu
árum að Ísland sæktist eftir sæti í
öryggisráðinu í fyrsta sinn hefði lítil
umræða farið fram um málið. Menn
spyrðu hvaða erindi við gætum átt
þar, hvort þetta yrði ekki alltof dýrt
og hvað Ísland gæti mögulega grætt
á setu í ráðinu. Margir teldu að ekki
væri eftir miklu að slægjast.
„Ég segi: það er bæði heilmikill
ávinningur af því að við kynnum Ís-
land og það sem það stendur fyrir á
alþjóðavettvangi og við höfum heil-
miklar skyldur að rækja á alþjóða-
vettvangi líka. Ísland hefur enga af-
sökun fyrir því að axla ekki þessar
skyldur þegar við lítum til þess að öll
ríki Evrópu hafa setið í öryggis-
ráðinu nema þau allra smæstu, ör-
ríkin. Við lítum á okkur sem þjóð
meðal þjóða og þetta er í mínum
huga lokahnykkurinn í okkar sjálf-
stæðisbaráttu, að við rækjum þessar
Upplýst umræð
Utanríkisráðuneytið efn-
ir í samstarfi við átta há-
skóla landsins til funda-
raðar í vetur um
alþjóðamál og framboð
Íslands til öryggisráðs
SÞ. Davíð Logi Sigurðs-
son sótti blaðamanna-
fund í ráðuneytinu í gær.
Samstarf Fulltrúar allra háskóla landsins sóttu fundinn með uta