Morgunblaðið - 19.05.2008, Blaðsíða 20

hestar
20 MÁNUDAGUR 19. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
við versnandi kjör sem
veldur þessum sinna-
skiptum. Víkverji verð-
ur eins og fleira fólk að
læra að nýta betur pen-
ingana sína, núna þegar
minna er af þeim.
Og annað sem hann
óttast alltaf meira en
flest annað er að missa
andlitið, standa uppi
berstrípaður sem asni.
Löng hefð er fyrir því í
okkar góða landi að
dýrka gáfur og því full
ástæða til að tjalda öllu
sem til er. Jafnvel hag-
ræða svolítið eins og við
gerum nú sum til að
sýnast ofursnjöll.
En það gengur ekki þegar fólk þarf
að gangast stöðugt við því að hafa lát-
ið glepjast til að kaupa eitthvað á
miklu hærra verði en það er selt í
annarri verslun. Þá endar maður í
gapastokknum. Svona getur spé-
hræðslan orðið til góðs.
En Víkverji kvartar oft undan því
að sumar vörur er mjög erfitt að fá í
nógu litlum pakkningum fyrir ein-
staklinga. Klukkuverslanirnar sem
flestir nota selja t.d. hollt og gott
grænmeti eins og spínat í svo stórum
pokum að venjulega þarf Víkverji að
fleygja amk. helmingnum. Þetta er
vara sem einfaldlega geymist ekki vel
í kæliskáp. Hann veit vel að hann yrði
kannski að borga hlutfallslega eitt-
hvað meira ef pakkningin væri minni
en finnst það óþolandi sóun að þurfa
stöðugt að vera að fleygja mat.
x x x
Veðurfréttirnar í Ríkisútvarpinueru alltaf notalegt efni og Vík-
verja dagsins finnst ekki endilega
spilla að heyra um slagviðri og leið-
indaveður einhvers staðar í fjarska.
Þá gleður það hann að hafa sloppið
sjálfur. En honum brá í brún um dag-
inn. Þá heyrði hann skýrmæltan karl-
mann lesa en rullan var ekki t.d. „Ak-
ureyri, norð-norðaustan fjórir, hiti 12
stig“ heldur 12 stigum. Ekki lengur
nefnifall? Þetta var ekki misheyrn,
hitastigin á næstu stöðum voru líka
dottin í aukafall.
Víkverji dagsins hef-ur alltaf verið
mesti rati í neytenda-
málum þó að hann þori
varla að ljóstra því upp
á vettvangi þar sem
margir ofjarlar hans
skrifa. Oft hafa honum
fundist umvandanir
þeirra hálfgert tuð.
Hefur þetta fólk ekkert
betra að gera, ha? En
nú bregður svo við að
hann er farinn að skilja
að það er ekkert vit að
láta ósvífna kaupmenn
svindla á sér með alls
konar bellibrögðum.
Sennilega er það óttinn
 





víkverji skrifar | vikverji@mbl.is
Það vita víst flestir sem vilja vita að þaðer landsmótsár í ár. Landsmót hesta-manna verður haldið á Hellu dagana30. júní-6. júlí og er ætlunin að hafa
mótið fjölskylduvænna en áður. Guðlaugur Ant-
onsson landsráðunautur sem situr í mótsnefnd
segir stefna í glæsilegt mót og alltaf sé viss
krafa um að „toppa“ síðasta mót en jafnvel er
búist við 15 þúsund gestum. Guðlaugur telur að
útlendingar verði óvenjumargir, m.a. vegna
þess að erlendir hrossakaupmenn sjái fram á
hagstætt verð á íslenska hestinum hér miðað
við stöðu íslensku krónunnar.
Lágmark á aðaleinkunnum fyrir inntöku á
landsmót hefur verið hækkað um 5 stig í hverj-
um flokki. Guðlaugur telur að kynbótahrossin
verði jafnvel rúmlega 300 í allt en það stefnir í
stóra afkvæmasýningu á stóðhestum því staðan
eftir reiknað kynbótamat í haust er þannig að
5-6 stóðhestar eru inni í myndinni bæði fyrir 1.
verðlaun og heiðursverðlaun.
Undanfarin ár hafa 1.200-1.400 hross verið
kynbótadæmd á Íslandi og býst Guðlaugur við
að nú í vor verði 7-800 hross dæmd bara á Hellu
og Reykjavíkursvæðinu. „Ég verð við dóma
hvern einasta dag frá kl. 8 til 9 á kvöldin,“ segir
hann. Auk þess er hann nýkominn frá dómum í
Þýskalandi og segist í ár þurfa að útvega dóm-
ara vegna 21 tilfellis um alla Evrópu og í Banda-
ríkjunum.
Hoppum ekki upp
í Formúlu-1-bíl
Á hverju ári eru deildar meiningar um kyn-
bótadóma og Guðlaugur segir augljóst að þar
sem dómskalinn sé svo opinn verði alltaf skiptar
skoðanir um hálfan til eða frá. „Auðvitað skiptir
það máli fyrir einstakan eiganda hvort hestur-
inn fær alltaf 7,5 í stað 8 en maður getur ekki
velt sér upp úr því þegar maður er að dæma,“
segir Guðlaugur. Meðaltal einkunna sé svipað
ár eftir ár og fyrir nokkrum árum hafi verið
gerð könnun þar sem menn dæmdu einir. „Nið-
urstaða utanaðkomandi tölfræðings var sú að
þessir dómar væru ótrúlega samstæðir og ná-
kvæmir, miðað við hve huglægir þeir væru.“
En hvað segir landsráðunautur um raddir
sem telja að ekki hafi allir sömu möguleika í
kynbótadómi? Hann segir augljóst að það skipti
máli að kunna að stilla upp hesti og sýna hvað
búi í honum. T.d. sé hluti af hálseinkunn, sem
hefur mest vægi í byggingu, hvort hesturinn
eigi gott með að reisa sig og „ef einhver kemur
með hest sem fær bara að hengja haus þá get-
um við ekki einu sinni metið hvort hesturinn
getur reist sig“, segir Guðlaugur. „Þrír knapar
sýna hátt í hundrað hross á ári og ef þeir hafa
ekki meiri reynslu og getu en aðrir væri það
eitthvað skrítið. Við hoppum ekki upp í Form-
úlu-1-bíl og ætlumst til að ná sama árangri og
þeir sem eru búnir að vera á brautinni í 10-15
ár. Það getur hver sem er sýnt hross í dómi og
við erum voðalega glaðir þegar við fáum aðra
knapa. En sumir eru bara meiri reiðmenn en
aðrir, það eru engin ný sannindi. Auðvitað eru
miklir peningar í húfi, sérstaklega hvað stóð-
hestana varðar, og menn verða sárir og reiðir
en við dómarar verðum bara að taka fyrir hvern
grip eins og hann kemur. Ég held að þetta sé í
heldur góðu standi þessi árin móti því sem áður
var.“ Til að halda FEIF-dómararéttindum þurfi
menn t.a.m. að dæma 200 hross á hverjum
tveimur árum. Sjálfur dæmir hann 800-1.000
hross á ári. „Við erum auðvitað að hugsa um
hrossaræktina í heild og hjálpum fólki að nota
þá gripi sem við teljum rétta.“ Á Íslandi sé þó
mikið frjálsræði í ræktun og m.a.s. sé hægt að
nota spattaðan stóðhest. Tískusveiflur komi líka
til og einkunnir segi ekki alla söguna.
Hann segir þó ljóst að menn ætli dómurum
ótrúlega hluti, t.d. að velja hross á landsmót og
raða í verðlaunasæti á mótum. „Við gefum 14
einkunnir og það er mismunandi vægi á þeim
öllum. Maður væri óskaplega klár ef maður sæi
fyrir útkomuna. Á kynbótasýningunni í Reykja-
vík renna 40 hross í gegn á hverjum degi og
hvert hross má fara tíu ferðir sem flestir nýta
sér. Við dómarar þurfum að hreyfa höfuðið til
hægri eða vinstri 400 sinnum á dag – og megum
ekki missa af neinu – ef við gætum nú líka verið
að velta okkur upp úr því hver ætti hrossið,
undan hverju það væri eða hvort það kæmist
inn á landsmót eða ekki þá værum við færir!“
Íslenski hesturinn orðinn stór?
Hvað með ræktunarmarkmið fyrir íslenska
hestinn? Er hann kannski orðinn of stór? Ís-
lenski hesturinn stækkaði mikið á 20. öldinni og
segir Guðlaugur það ekki bara ræktun sem þar
komi til heldur líka betri umönnun og fóðrun.
Rúlluheysverkun eigi t.d. töluverðan þátt í
stækkun íslenska hestsins. „Ágæt stærð er sögð
135-145 cm á stöng en hestur sem er orðinn 145
cm er gríðarstór, við fáum 10-15 slík hross af
1.200-1.400. Sum af þeim eru býsna fim, ólíkt
því sem menn héldu lengi fram. Auðvitað bygg-
ist það mikið á ganglagi, vilja o.fl. Við erum í
sjálfu sér ekki að stefna á stærri hest. En hér
áður fyrr fékk hestur ekki 1. verðlaun ef hestur
náði ekki 140 cm á bandmáli, þótt hann næði
einkunn til þess.“ Þá hafi útlendingar heldur
ekki litið á hest til kaupa ef hann náði ekki þess-
ari hæð og reyndar sé alltaf smábarátta að
hrista smáhestaímyndinni af okkur. „En við
verðlaunum ekki fyrir stærðina sérstaklega. Þó
hefur hestur sem er léttbyggður og fótalangur
meiri möguleika á að fá hærri einkunn og fólk
segir stundum: „Þið viljið rækta einhverja há-
fætta kríukroppa.“ En við viljum háfættan, létt-
byggðan hest og sterkan! Hest með vöðva, ekki
eitthvert herðatré eða beinasleggju, við viljum
líka mjúkar línur og mikinn vöðvamassa. Það er
markmiðið.“ Auk þess sé grunnurinn alhliða-
gengur hestur og að hans mati á ekki að dæma
klárhrossin sér, eins og oft hefur komið til um-
ræðu. „Fimmgangshesturinn er markmiðið en
líka með svo gott tölt að það jafnist á við tölt
fjórgangshestsins. Klárhrossin eiga alveg
möguleika á við hin ef þau eru nógu góð,“ segir
hann og bendir t.d. á hinn skeiðlausa Eldjárn
frá Tjaldhólum sem stóð efstur í sínum flokki á
síðasta landsmóti. Hann ætlar ræktunartak-
markið á góðu róli m.t.t. úrslita A-flokksgæð-
inga 2006. Þar hafi og sannast að kynbótahross
og keppnishross séu ekki tvennt ólíkt. Krafa
fólks um ræktun þægra fjölskylduhrossa er
nokkuð hávær en Guðlaugur telur að það þurfi
að stefna á sem albesta stóðhesta, það komi allt-
af nóg af öðru með. Lakari hestur muni gefa
miklu meira af hestum sem enginn geti notað.
Um 6.000 folöld fæðast á ári og því sé erfða-
breytileikinn mikill.
Kynbótastarf verður seint of mikils metið og
eru lokaorð Guðlaugs góð áminning þess efnis:
„Ég hef alltaf tekið fólki vara fyrir því að ætla
að rækta eftir einhverju sem það sér í gæð-
ingakeppni. Þungur fótabúnaður erfist ekki!“
thuridur@mbl.is
„Fótabúnaður erfist ekki“
Morgunblaðið/RAX
Landsráðunautur Guðlaugur Antonsson þarf að horfa á eftir hestum ýmist til hægri eða vinstri
um 400 sinnum á dag á um fimm vikna dómatímabili kynbótasýninga fyrir landsmótið á Hellu.
Morgunblaðið/Eyþór
Fólk segir stundum: „Þið viljið
rækta einhverja háfætta kríu-
kroppa.“ En við viljum háfætt-
an, léttbyggðan hest og sterk-
an! Hest með vöðva, ekki
eitthvert herðatré eða beina-
sleggju, við viljum líka mjúkar
línur og mikinn vöðvamassa.
Þessa dagana mæðir mikið á
Guðlaugi Antonssyni, lands-
ráðunauti í hrossarækt, því nú
stendur yfir nokkurra vikna
þrotlaus törn við að dæma
kynbótahross á þessu lands-
mótsári. Þuríður Magnúsína
Björnsdóttir komst að því að
Guðlaugur vill helst ekki beina-
sleggju í keppnisbrautina.
Þróun hestsins Ástríður Þorsteinsdóttir frá
Húsafelli, síðar húsfreyja á Signýjarstöðum,
situr í söðli á hryssunni Fanneyju um alda-
mótin 1900. Á myndinni til hliðar eru Þór-
arinn Eymundsson og Kraftur frá Bringu á
Íslandsmótinu í hestaíþróttum 2007. Þar fer
úrvalstöltari og -fimmgangshestur sem er yf-
irlýst markmið hrossaræktunar í dag.
www.sjofnhar.is