Morgunblaðið - 28.07.2008, Blaðsíða 8

8 MÁNUDAGUR 28. JÚLÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
Þ
etta er ekki fyrsta
skýrslan sem er skrifuð
um fólksfækkun á
landsbyggðinni eða um
Árneshrepp sér-
staklega. Það eru margir sem lifa á
svona skýrslugerð og ekki nema
gott eitt um það að segja, en ég held
að tími sé kominn til að láta verkin
tala. Það eru ekki mörg ár til stefnu,
því að óbreyttu lifir þetta sveitarfé-
lag ekki lengi,“ segir Oddný Þórð-
ardóttir, oddviti Árneshrepps, þeg-
ar hún er spurð um nýútkomna
skýrslu Byggðastofnunar um
byggðarlög sem búa við viðvarandi
fólksfækkun.
Oddný býr á Krossnesi ásamt eig-
inmanni sínum Úlfari Eyjólfssyni.
Hún tók við starfi oddvita eftir síð-
ustu kosningar af Gunnsteini Gísla-
syni, sem setið hafði í sveitarstjórn í
12 kjörtímabil eða í 48 ár. Gunn-
steinn var fyrst kjörinn í sveit-
arstjórn árið 1958 og var oddviti í 35
ár. Oddný segir margvísleg verkefni
á borði oddvita.
„Þó að við séum fámenn hérna er-
um við með sams konar starfsemi og
stóru sveitarfélögin. Vissulega er
mælikvarðinn ekki jafn stór, en við
rekum skóla, við erum með ýmsar
framkvæmdir á okkar vegum og
oddviti þarf að sjá um alls konar
pappírsvinnu sem fylgir starfsemi
sveitarfélags.“
Nú eru 49 manns með lögheimili í
Árneshreppi, en síðasta vetur
dvöldu þar 33 einstaklingar. Heim-
ilin í sveitinni eru 15 talsins og á 10
bæjum er stundaður sauð-
fjárbúskapur. Árneshreppur er
nyrsta sveitarfélagið í Strandasýslu
og afskaplega landmikill. Í suðri
nær hreppurinn frá Spena undir
Skreflufjalli á milli eyðibýlanna
Kaldbaks og Kolbeinsvíkur og að
norðanverðu að Geirólfsgnúp fyrir
norðan Skjaldabjarnarvík. Flat-
armál sveitarfélagsins er 724 km² og
er þar minna en einn íbúi á km².
Oddný er ekki svartsýn á framtíð
Árneshrepps og segir ýmislegt vera
á döfinni. Hún nefnir bætt netsam-
band í gegnum gervihnött og gerir
sér vonir um að það verði komið á
næsta ári inn á hvert heimili þar
sem er heilsársbúseta.
Betri og öruggari samgöngur eru
henni einnig ofarlega í huga en flug-
ið er íbúum í Árneshreppi mikilvægt
og lífæð að vetrinum. Nú er flogið til
Gjögurs tvisvar í viku og er veginum
frá Gjögri í Norðurfjörð haldið opn-
um í tengslum við flugið. Hótelið í
Djúpavík er opið stærstan hluta árs-
ins en samgöngur þangað geta ver-
tíð erfiðar í hvora áttina sem er,
einkanlega fyrstu þrjá mánuði árs-
ins.
Nú er kvóti kominn á allt
Syðsta fjárbýlið er í Kjörvogi,
skammt frá Gjögri, en síðan er þétt-
býlt um miðbik sveitarinnar frá
Ávík að Krossnesi, sem er nyrsti
bærinn í byggð, eftir að Fell og
Munaðarnes fóru í eyði.
„Sauðfjárbúskapur er undirstaða
byggðarinnar hér og vonandi tekst
okkur að fá ungt fólk inn í þá at-
vinnugrein á næstu árum,“ segir
Oddný. „ Ég geri mér grein fyrir að
það er erfitt og dýrt að komast inn í
kerfið og þeir sem hafa flutt í burtu
nýta eignir sínar eðlilega yfir sum-
artímann. Mér finnst þó ekki
ómögulegt að ungt fólk fengi að nýta
jarðirnar, en þyrfti þá aðstoð við að
koma sér þaki yfir höfuðið.
Sömu sögu er að segja af sjávar-
útveginum. Héðan reru margir
bátar fyrir ekki svo löngu og lögðu
upp í Norðurfirði. Meðan veiðarnar
voru frjálsar eða sóknardagar við
lýði voru margir sem vildu gera út
frá Norðurfirði enda stutt að sækja
fiskinn. Nú er kvóti kominn á allt og
auk þess hefur verið klipið af kvót-
anum á hverju ári,“ segir Oddný.
„Í sveit eins og Árneshreppi er
hvert einasta starf dýrmætt og
sömuleiðis er það okkur öllum erfitt
þegar einhver flytur í burtu. Við
þurfum á öllu okkar að halda. Ég
get nefnt sem dæmi að við þurfum
að smala óhemju stórt landsvæði og
það getur orðið erfitt að manna
smalamennskur ef okkur fækkar.
Ungt fólk spyr um
möguleikana
Sem betur fer held ég að það sé að
verða hugarfarsbreyting og ég verð
í auknum mæli vör við að ungt fólk
spyrst fyrir um búsetu og atvinnu í
hreppnum. Ég sé það líka alveg fyr-
ir mér að fólk með margvíslega
menntun getur unnið hér fyrir norð-
an ef nettenging kemst á og sam-
göngurnar batna. Alls konar fræði-
mennska kemur til greina og
alþekkt er að menn sinni slíku í fjar-
vinnslu. Allt snýst þetta um vinnu
og það þarf að hjálpa ungu fólki sem
vill koma hingað.“
Sjálf á Oddný tvo syni. Hilmar
Gylfason er búfræðingur að mennt
en stundar nú nám í lögfræði við
Háskólann á Akureyri. Árni Geir
Úlfarsson leggur hins vegar stund á
íslensku í Háskóla Íslands. Ekki
segist Oddný viss um að synir henn-
ar setjist að í Árneshreppi. Útilokar
það þó ekki og segir að með bættri
nettengingu og öruggari sam-
göngum breytist svo margt.
Það vekur athygli að allir ungling-
ar frá Árneshreppi, án undantekn-
inga, hafa á síðustu árum farið úr
grunnskóla í nám í framhaldsskóla.
Oddný er að lokum spurð hverju
þetta sæti:
„Ég held að ein meginástæðan sé
sú að þessir krakkar hafa alist upp
með fullorðnu fólki þar sem tími er
nægur til að tala við börnin og vinna
með þeim. Þessum krökkum héðan
hefur yfirleitt vegnað vel í lífinu.
Þeir byggja á góðum grunni og
þurfa snemma að vera sjálfstæðir.“
Morgunblaðið/Ágúst Ingi
Ekki mörg ár til stefnu – tími
til kominn að láta verkin tala
Bóndi og oddviti Oddný Þórðardóttir á Krossnesi tekur til hendinni í súr-
heystóttinni. Hún vill að ungu fólki verði hjálpað að flytja, t.d. í Árneshrepp.
Borið hefur á því að
ungt fólk hafi spurst
fyrir um atvinnumögu-
leika og búsetuskilyrði.
Oddný Þórðardóttir
oddviti fagnar þessari
hugarfarsbreytingu og
er bjartsýn á mögu-
leika samfélagsins í Ár-
neshreppi.

  



    

 



 









   









 
 
 
  
  "
 
# 



$



% 

%

&'


!



 

   
 
Í HNOTSKURN
»Íbúum fækkaði um 55,8%á tímabilinu 1991-2006.
»Kynjahalli er mikill, karl-ar voru allt að 55% en
konur þá 45% á tímabilinu.
»Karlar voru 28, en konur22 hinn 1. desember 2006.
»Meðalaldur er 7,8% hærrien landsmeðaltal.
»Skatttekjur íbúa í Árnes-hreppi eru lágar.
»Þjónustustig mælist lágt,sérstaklega í heilbrigð-
isþjónustu.
»Landbúnaður og þjónustaeru aðalatvinnugreinar.
»Einangrun vegna lélegrasamgangna er helsti veik-
leikinn.
»Unga fólkið fer í burtu tilnáms og kemur ekki aft-
ur.
»Ekki er hægt að samein-ast öðrum sveitarfélögum
vegna samgangna.
»Ekki er 3ja fasa rafmagnen slíkt þarf t.d. fyrir
frystigáma.
»Styrkleikar liggja m.a. ísamheldni íbúanna, aukn-
um ferðamannastraumi og
einstakri náttúru.
»Tækifæri eru í landbúnaðiverði bændum gert kleift
að vinna kjöt í heimabyggð.
»Tækifæri í sjávarútvegigætu skapast með aðgangi
að kvóta til að leigja út.
» Í Árneshreppi eru 16 fyr-irtæki með 26 störf.
»Fjarlægð til næsta stærriþjónustukjarna (Borg-
arness) er 304 kílómetrar.
»Metár var á hótelinu íDjúpavík árið 2006, hót-
elið tekur allt að 30 manns í
gistingu, en hægt er að út-
vega gistingu fyrir 50 manns.
»Flugvöllurinn á Gjögri ergóður og á að endurbæta
hann enn frekar, áætlun 2010.
»Flugið er ríkisstyrkt,fraktin niðurgreidd en
ekki fargjaldið.
»Búin eru lítil og jarðir litl-ar, sláturfé þarf að flytja
um langan veg.
»Engir flutningabílar komaað vetrinum, vistir í versl-
unina eru fluttar smátt og
smátt í flugi, m.a. mjólk-
urvörur.
»Snjóflóðahætta er á veg-inum. Óttast er að með
vegabótum verði flugið aflagt.
»Ástandið í samgöngu-málum er í raun einstakt á
landsvísu.
»Nettenging er léleg ognánast ekkert gsm-
samband.
»Það vantar frumkvöðla ogungt fólk með áhættuþor.
»Mögulegt verkefni væri aðfólk tæki börn í sveit yfir
veturinn sem vistforeldrar,
sem gæti fjölgað í skólanum.
»Tækifæri gætu falist ískattaívilnunum, bættum
lánamöguleikum, lánum til
samgöngumála og að styrkja
ferðaþjónustu, landbúnað og
sjávarútveg.
ÁRNESHREPPUR
Í HNOTSKURN
Bættar samgöngur og nettenging eru íbúum í Árneshreppi ofarlega í huga | Hvað tekur við þar sem skýrsl
Byggt á niðurstöðum um Árneshrepp í
skýrslu Byggðastofnunar um Byggð-
arlög með viðvarandi fólksfækkun.