Tímarit kaupfjelaga og samvinnufjelaga - 01.01.1910, Blaðsíða 16

12
upp, áður en nokkuð verulegt vannst á. Og yfir höfuð
hafa þessar hreifingar skilið landið eptir í skuldum og
allerviðum kringumstæðum.
En, því má ekki hugsa sjer það, að samvinnufjelags-
skapurinn taki þar við, sem einstaklingurinn hefir gefizt
upp. Eru ekki að sannast á okkur orð skáldsins: »Hvað
má höndin ein og ein? Allir vinnum saman?«
það má segja að þetta hlutverk sje margt allfjarri; en ef
vjer hefðum nógu sterka trú, þá mundum vjer þegar leggja
hönd á plóginn. Pað er samvinnufjelagsskapurinn, sem
á að gefa oss trúna á landið og sjálfa oss.
* *
*
IV.
Svo hefir einn norskur rithöfundur komizt að orði um
landa sína, að það væri ekki nema einn hlutur, sem þeir
kæmu sjer saman um pg það væri það, að koma sjer aldrei
saman. Peir væru einlægt að rífast um alla hluti og vildu
einlægt fara sína leiðina hver. Til þessara eiginlegleika
þjóðarinnar vildi hann aðallega rekja óhamingju hennar
á ýmsum öldum, framtaksleysi hennar og fátækt.
Petta sama má náttúrlega segja um ýmsar fleiri þjóðir.
En ef þetta er rjettur dómur um Norðmenn, og þar ligg-
ur til grundvallar eðlisfar þjóðarinnar, má víst eitthvað
svipað segja um íslendinga; því margt er líkt með skyld-
um.
Pað verður hjer eigi farið langt út í það, að sína fram
á við hvað slík ummæli hefðu að styðjast. Að vísu er
það næstum freistingarefni, að rekja sögu þjóðarinnar frá
liðnum dögum meira en rúmið Ieyfir hjer; bregða upp
þeim spegli, sem þjóðlíf vort birtist þá i svo Ijóslega,
að enginn þjóð hefir slíkt að sýna frá þeim tímum, en
eg læt mjer lynda að drepa á fá atriði.
Sundrungarinnar eldur á Sturlungaöldinni á tæplega
sinn Iíka annarstaðar, þegar þess er gætt, hvað þjóðin