Skinfaxi - 01.02.1915, Blaðsíða 2

10
SKINFAXI
Þýðing Menning þjóðanna verður best
verkanna. n,. , , • c >
metin ettir verkum þeirra. ou
þjóð, sem þrátt fyrir mesta mótspyrnu og
hindranir, starfar að tiltölu mest til að
bæta og fegra mannlífið, er best mentuð.
Ef við stingum hendi í eigin barm og lít-
um á, hve mikið af andlegu afli fer for-
görðum á hverju ári hér á landi, og í
öðru lagi hve mikið af bágindum og sarin-
arlegri eymd þjáir fólkið, þá er um leið
kveðinn upp dómurinn yfir menning okkar.
Hún er það fyrsta sem þarf að ganga í
endurfæðingu lífdaganna, og þá fylgja á
eftir önnar eftirþráð gæði.
Móður- Það fyrsta sem allir Islendingar
rnúlið. vilja kjósa undan öxi framfaranna
er nidlið. Það er hinn elsti og almenn-
asti arfur. Það er lykill að hugsunum
bestu og vitrustu forfeðra, og samtíðar-
manna, hér á landi. Það er glöggasta sér-
eign okkar. Það er forn og fágætur arf-
ur, sem þessari þjóð er fenginn til varð-
veislu. Ef við glötum honum, verður eng-
inn, og getur enginn, orðið honum til
bjargar.
Fjölbreytni Islendingar eru óneitanlega vel
í g’úfum. gefnir að náttúrufari. I kepni
við Dani hefir hugsanaskerpa laudans bætt
upp hvílrækni hans, og meira en vegið á
móti stakri iðjusemi Danans. Og í Banda-
rikjunum og Kanada hafa námsmenn af
íslenskri ætt mjög oft hlotið sæmd fyrir
afburða hæfileika. Áður hefir verið bent
á hér í blaðinu að lestrarfýsn og almenn
þekking margra íslenskra sveitamanna er
á óvanalega háu stigi, borið saman við
fólk í samskonar kjörum í öðrum löndum.
Og að síðustu má ekki gleyma þeirri stór-
merkilegu fjölhreytni í listgáfu þjóðarinnar,
sem nú kemur meir og meir í ljós með
hverju ári. Það mun síst vera ofmælt, að
Islendingar eigi nú meira af fæddum lista-
mönnum heldur en t. d. Bandaríkjamenn
og jafnvel Þjóðverjar. En vegna fámenn-
is okkar má auðvitað ekki húast við, að
þau hlutföll standi til lengdar. Þessir yfir-
burðir eiga rót sína að rekja til fjölbreytni
sveitalífsins, en hverfa eða réna, þar sem
þéltbýli og einhæíir lifnaðarhættir taka við,
eins og verða vill í sjóþorpunum. En okk-
ur er lífsnauðsyn að hátta svo þjóðlífinu
framvegis, að fremur verði framför en
hnignun á þessu sviði.
Vitanlega er ýmislegt fleira en þetta,
sem svo er golt í fari þjóðarinnar, að eigi
þarf endurbótar við, þó eigi verði hér lengra
rakið. Meðal annars hefir sumum glögg-
um gestaaugum virst, að hjálpfýsi og dreng-
skapur í umgengni væri að fornu fari is-
lenskt einkenni, og mun mikið hæft íþvíp
en þess gætir nú mest hjá „gamaldags"
fólki, og í afskektum héruðum. En í stað
þess hefir glæframenska í viðskiftum og
hverflyndi í málafylgju mjög tíðkasl, þar
sem mest hefir gætt danskra sora-áhrifa.
Drengskupur Nægir i því efni að benda á
og- alvarn. fjárpretti þá, sem nokkuð
hafa verið raktir hér í blaðinu; á liðhlaup
og yfirdrepsskap í landsmálum, og óreglu
i lífs\enjum og starfi furðumargra af vinuu-
mönnum þjóðfélagsins. Hið forna siðgæði
sveitanna stendur nú varnarlítið móti inn-
íluttu spillingunni. Verður þar varla bót
á ráðin, nema með nýjum, erlendum menn-
ingarstraumum frá þeim þjóðum, sem hafa
meiri siðlega menningu, meiri alvöru og
festu í lífsskoðunum, en Danir og spor-
göngumenn þeirra hér á landi. Enginn
verulegur vafi getur leikið á því, að ef
nefna mætti eina þjóð öðrum fremur, sem
við gætum mest af numið í þessu efni, þá
munu það vera Englendingar, að skoðun
fleslra manna hér á landi, sem hafa víð-
sýni og dómgreind í þessum efnum, sv&
að álit þeirra sé að nokkru hafandi. Vil
eg þar m. a. nefna lil þrjá merka íslend-
inga, sem allir hafa látið í ljósi þessa skoð-
un við mig: Eirík heitinn Magnússonr
Harald Níelsson og Guðmund Hannesson.
— Sé þetta rétt athugað, þá gætum vi5
til muna haldið við og göfgað forna mann-
dygð þjóðarinnar, ef t. d. prestar, kennar-