Skinfaxi - 01.04.1915, Qupperneq 6

38
SKINFAXI.
ig myndast dómarnir: þarfur félagsskapur,
— óþarfur félagsskapur o. s. frv. — Sá fé-
lagsskapur, sem setur sér fyrir mark og
mið að afla fjár, að færa félögunum svo
að segja, þegar í stað gull í greipar, er
ætíð og alment talinn þarfur félagsskapur,
— jafnvel þótt þar færist fé á fáar hend-
ur og geti orðið fremur til ills en góðs.—
Félög til fjársöfnunar eru lofsverð og nauð-
synleg, einkum þar sem lögð er aðalá-
herslan á að hjálpa náttúrunni til þess að
framleiða gæði sín í ríkum mæli, og að
arðurinn af því verði til almennings heilla.
Það verður vanalega þungskildara, að sá
félagsskapur sé góður og þarfur, sem ái-
lega Iéttir buddu félaganna, en arðurinn
af því fé, og af öllu þeirra starfi virðist
— íljótt á að líta — ekki koma neinsstað-
ar í ljós.
Mönnum er svo gjarnt á að mæla á
smákvarða — smósálarkvarða, var eg nærri
búinn að skrifa — til dæmis í tímanum,
að miða í mesta lagi við sína æfi: vinna
sjaldan vísvitandi og viljandi fyrir annan
tíma, en þann yfirstandandi og fyrir aðra
menn en sig og samtíðarmenn.
Þetta er einmitt mjög slæmur galli á
okkur mönnunum, því allar þær umbætur,
sem mestu varða og mest gildi hafa í
hvaða þjóðfélagi sem er, þær þurfa langan
tíma til þess að ryðja sér til rúms; oft
marga mannsaldra og kosta oft meira en
fjármuni og fyrirhöfn. „Sú mannlífsbót er
gilda timinn tekur,’er tár, er sorgin þyngsta
eftir lét“, segir eitthvert ísl. skáld. — En
mannlífsbætur geta kostað meira en tár,
þær hafa kostað menn lífið. — Því er það,
að skamnisýni og síngirni eru verstu farar-
tálmar á framfara- og menningar-brautinni.
Félagsskapur okkar, ungmennafélags-
skapurinn, er ekki fjárafla fyrirtæki a.m.k.
ekki í orðsins venjulegu merkingu, og ef
vill er það einmitt orsök þess, að bæði við
sjálfir og menn sem standa fyrir utan hann,
eru svo tregir að trúa gildi hans.
Það er nú kunnara en frá þurfi að
segja, að til hefir verið félagsskapur, bæði
hér á landi og annarstaðar sem ekki hefir
haft eigin hagsmuni fyrir augum, og að
einmitt sú samvinna hefir orðið héruðum,
þjóðum og heilum heimsálfum til ómetan-
legrar blessunar. — Það verður ofiangt
mál að færa dæmi þessu til sönnunar, eg
þarf þess heldur ekki, þau eru svo alkunn;
hugsum okkur t. d. alt hið fádæma starf
Fjölnismanna, áhuga og elju til umbóta og
framfara þjóðinni. Mér finst liggja nær
því að Tómas Sæmundsson láti lífið i söl-
urnar i baráttunni til fullnægingar hug-
sjónum sínum. — Og svo aðrir einstakir
menn eins og Jón Eiríksson, Skúli Magnús-
son og Jón Sigurðsson, sem öllum öðrum Is-
lendingum fremur hefir sýnt með dœmi
sínu hvílíka hlessun ósérplægni i orði og
verki getur haft fyrir eftirkomendurna. —
Og m. fl. mætti nefna.
Eg er ekki það forlagatrúarbarn að ætla,
að þeir menn, séu fyrirfram ákvarðaðir til
þess, að hjálpa ættjörðu sinni til gæfu og
gengis, sem það gera; — nei, þegar fyll-
ing tímans er komin, þegar menningarsól-
in er komin það hátt á loft, að alþýðan
skilur hlutverk sitt, þá er komið rismál
fyrir alla, hvern og einn einasta mann
bæði karl og konu; allir vilja á fætur til
þess að vinna meðan dagur er, og best
er það
að byrja á sínum heimahögum,
að hjálpa röðli’, að fjölga sólskinsdögum.
Yið höfum bundist félagsböndum til þess,
meðal annars, að vinna að framförum
sjálfra okkar og annara bæði líkamlegum
og andlegum að styðja, vernda og efla alt,
sem þjóðlegt er og horfir þjóð okkar til
gagns og sóma o. s. frv.
Enginn getur neitað því, að það er göf-
ugt hlutverk, sem ungmenni Islands hafa
sett sér með þessari stefnuskrá sinni og
óskandi væri, að eftirkomendurnir fengju
ekki ástæðu til að segja að nútíðarung-
mennin hefðu kiknað undir byrgðinni, sem
þeir sjálfir hefðu lagt sér á herðar; —