Skinfaxi - 01.10.1915, Blaðsíða 5

SKINFAXI.
109
við nám fást, álíta tungumdlin vera höf-
uðatriði í þeirri uppeldisbót, sem þeir sækj-
ast eftir. Þetta sést á því, að þótt marg-
ir skólar kenni tungumál, þá hrökkva þeir
«kki til. Mjög margir menn gera sér tungu-
málakensluna að atvinnu og eru furðu feng-
sælir. Þar á móti er alveg þýðingarlaust
fyrir sérfræðinga í náttúrufræði, landa-
fræði, sögu og jafnvel í íslensku að bjóða
tímakenslu. Til þeirra manna kemur eng-
inn. Þekking þeirra er ekki eftirsótt vara
á hinurn frjálsa mentamarkaði. En hver
sem auglýsir kenslu i erlendum tungumál-
um er hér um bil viss með að fá ein-
hverja lærisveina.
Nú er það augvitað alveg rétt, að það
■er mjög gott fyrir íslendinga að kunna
■eitt eða fleiri erlend mál. Þörfin er þeim
mun meiri sem þjóðin er minni en ná-
búaþjóðirnar og bókmentir okkar fábrotn-
ari. Tungumálaþorsti Islendinga er þann-
ig sprottinn af eðlilegum orsökum. En þó
svo sé, þá hefir hann lent í öfgum og mála-
Jöngun unga fólksins er að verða sjúkt
•vandræðafálm, þar sem miklu starfsafli og
fé er fleygt í sjóinn að heita má.
Þegar menn byggja bát er ætlast til að
á honum megi flytja einhvern ákveðinn
þunga yfir eða eftir vatni. Og þegar hús
•er bygt, þá á það að vera meira en fok-
helt. Það á að vera hlýtt og bjart; það
á ekki að leka. Það á að geta skýlt mönn-
um móti óblíðu náttúrunnar. En fávís
mundi sá maðurþykja, sem ætlaðiað byggja
háta og hús en kæmist aldrei lengra en
Æð smíða kilina eða undirstöðurnar. Þar
sæu menn áþreifanlega að starfsaflinu væri
■eytt til ónýtis. En mjög mikið af mála-
námi okkar er af sama tægi og þetta,
•ekkert nema máttlausar byrjanir, sem aldrei
bera neinn gagnlegan ávöxt.
Til að skilja þá hættu, sem hér er á
ferðum, þarf að athuga til hvers það er,
.að kunna eitthvert erlent tungumál. Sú
kunnátta getur talist fjórskift: 1. Að
geta skilið aðra menn, »em tala erlenda
málið. 2. Að geta talað málið sjálfur. 3.
Að geta lesið málið. 4. Að geta skrifað
málið. Sá einn kann útlent mál, sem hef-
ir vald á þessum fjórum þáttum þess
nokkurnveginn eins og vel mentir menn í
landinu sjálfu. En hins vegar þurfa menn
mjög oft ekki með svo mikiltar kunnáttu,
heldur aðeins einhverra greinanna. En það
leiðir af sjálfu sér, að maður sem hefir
byrjað á erlendu máli en getur ekki lesið
það, talað, "skrifað, né skilið menn seni
mæla það, honum er ekkert gagn að sinni
þekkingu í þess efni. Hún er eins og und-
irstaða, sem aldrei var bygt ofan á. En
einmitt af þessu tægi er mikið af mála-
námi Islendinga urn þessar mundir.
Þessi dómur nær að vísu ekki til dönsk-
unnar, því að hún er svo náskyld íslensk-
unni, að flestir, sem byrja á að nema
hana geta a. m. k. lesið léttar danskar
skáldsögur. En þegar kemur til annara
mála, þá verður annað upp á teningnum.
Fjöldi manna hefir byrjað á ensku, þýsku
og frönsku, að maður nú ekki talar um
fornmálin, án þess að komast í gegn með
nokkra grein málsins. Einkuiu á þetta
sér stað með ensku, af því að fiestir stunda
hana að einhverju Ieyti. Svo má að orði
kveða, að flestir sem ekki hafa notið góðr-
ar enskukenslu í meirct en þrjá vetur
hafi lítil not þess, er þeir kunna í málinu.
Að vísu eru til einstakar undantekningar,
sérstakir dugnaðarmenn, sem með lítilli til-
sögn hafa numið ensku eða önnur stór-
mál vel. En þeirra gætir lítið innati um
allar gagnslausu byrjanirnar. En af öllu
þessu káknámi er þó einna minnst gagn
að því að hlaupa til að kaupa sér fáeina
tíma, part úr vetri, í máli sem er margra
ára verk að læra svo að mynd sé á. Þar
að auki eru margir þeir, sem auglýsa sig
sem tungumáiakennara alls ófærir til starfs-
ins.
Hér á landi hagar svo til, að öllum þorra
manna er mest gagn að því að geta lesið
skemti- og fræðibækur á erlendum málum,-