Skinfaxi - 01.12.1915, Blaðsíða 2
130
SKINFAXI.
hún hefir verið mannskæðari en meðalstyrj-
öld, bæirnir bygðir ósmekklegir og óþiifaleg-
ir úr köldu og haldlausu efni, látin myndast í
bæjunum öreigastétt, sem átti andlega og
líkamlega við verstu kjör að búa. Þarna
komu framfarirnar of snemma, fyrir þjóð-
arheildina. Mannshöndin var komin fram
úr manns-heilanum og hjartanu og aíleið-
ingarnar eins og við mátti búast, tóm
víxlspor og ólán, sem kasta skugganum
fram á komandi kynslóðir. Til að slíkt
hendi þjóðina ekki framvegis, þarf að
undirbúa hverja verklega atótbreytingu
með andlegum meðulum, og gera sér
ljósa grein fyrir aíleiðingunum, svo að
hægt sé að fyrirbyggja óhöppin. Til því-
líks undirbúnings eru þeir menn alls óhæf-
ir, sem láta persónulegan hagnað sinn eða
sinnar stéttar, sitja i fyrirrúmi fyrir þjóð-
arhagsmununum. Ef það er rétt athugað
sem að framan er sagt, þá Ieiðir þar af,
að framsýnir og hugheilir Islendingar eiga
að leggja mesta áherslu á andlegu um-
bæturnar, því að siðgóðum og velmentuð-
um mönnum mun aldrei verða skotaskuld
úr að vinna svo að hæði sé þeim og
þjóðinni allri til gagns og sóma.
Setjum svo að vel sé unnið
N°krieði.Ul" þessu starfi, þá kemur
röðin að verklegu fram-
kvæmdunum. Landið er stórt og lítt rækt-
að. Þar vill fólkið vera en kemst ekki
fyrir eins og framleiðslunni nú er háttað.
Afurðirnar hafa ekki verið í nógu háu
verði til þess, að sveitabændur gætu rnink-
að jarðirnar og lifað á minna landi en var.
En þetta er nú að breytast stórvægilega,
og hlýtur brátt þar að koma, að systkin,
sem erfa óðal saman, kljúfa jörðina og
rækta landið. Þar er Ieiðin í landnáms-
málinu. Sjórinn við strendurnar er full-
ur auðæfa, en þó hafa fiskimenn Islands
sífelt verið fátækir. Þar þarf að breyta
fjölmörgu, ef lán á að verða að þeim at-
vinnuvegi, bæta skipin, minka mannhætt-
una, efla líf og slysatryggingar, bæta húsa-
kynni sjómannanna og margt fleira. Að
því er afl snertir er framtíð landsins i
hvítu kolunum, sem með ári hverju verða
auðunnari að sama skapi sem kolin sjálf
þverra og verða dýrari. Það skiftir miklu
um heilsu og velferð Islendinga, að raf-
magnið haldi sem fyrst sigurför sína um
Iandið, því að fyr verður ekki húskuldinn
gerður útlægur. Verslunin er af söguleg-
um ástæðum í óeðlilegum böndum við
Danmörku, en um leið og Island eignast
flutningaskip hljóta aðalviðskifti okkar að
verða við hin stóru iðnaðar og akuryrkju-
lönd, Þýskaland, England og Bandaríkin.
En í spor þeirrar breytingar mun fylgja
efling samvinnufélagsskapar í verslun hér
á landi. Samband kaupfélaganna stofnar
til heildsölu og höfuðstöðva í Rvik, þegar
höfnin er fullger, og annast sú heildsala
öll viðskifti smáfélaganna út á við. í
samgöngunum verður lögð aðaláhersla
sjóleiðina, bæði til vöru- mann- og póst-
flutninga; komið á mjög tíðum strandferð-
um, með viðkomustöðum á 12 aðalhöfnun-
um á Vestur- Norður- og Austurlandi, og;
póstur fluttur frá þeim stöðum eigi sjaldn-
ar en vikulega, og helst tvisvar í viku um
undirlendin og dalina, sem sókn eiga að-
hverri slíkri höfn. Dýrari umbætur fyrir
einstök héruð eins og hafnargerðir og
járnbrautarlagningar verða að bíða. Fyrst
að bæta úr þeim annmörkum þar sern
koma má við öruggri framtíðarbót fyrir
4/5 af landinu með litlum kostnaði, fremur
en að ráðast fyrst í að bæta samgöngur
einnar bygðar, með ærnu fé, meðan allir
aðrir hlutar landsins hafa samgöngur, sem-
tæplega eru boðlegar siðaðri þjóð. Þó-
undarlegt sé. þá virðist varla annað ráð
vænna fyrir járnbrautarvinina, en að styrkja
sem mest tryggingarmálið. Ef allir Is-
lendingar tryggðu sér ellistyrk, eftir sex-
tugt, með 10—15 kr. árgjaldi, þá mundi
á einum mannsaldri myndast risavaxinn-
sjóður sem skifti tugum miljóna. Þann
sjóð ætti og mætti ávaxta í tryggilegum>