Skinfaxi - 01.02.1916, Blaðsíða 11

SKINFAXI
27
innsigli félagsins. Félag þetta hefir verið
einskonar fóstbræðralag, eins og félags-
skapur sá, sem víða tíðkaðist á miðöldun-
um og nefndist „gildi“. — Á það benda
inngönguskilyrðin, og eins refsingarákvæð-
in, sem gengu svo langt, að heita mátti
útskúfun frá öllu samneyti við félagsmenn,
ef um þau afbrot var að ræða, sem meiddu
virðingu félagsins, eða Hafnar-Islendinga
i heild sinni. Á hinli bóginn skuldbatt
félagið sig til þess, að veita félagsmönnum
og svo hverjum öðrum landa, fulltingi sitt
að réttu máli, ef honum var hneisa ger,
eða óréttur.
Það bendir alt til þess, að lögin hafi
verið sniðin á þann hátt, að í félagið veld-
ist ekki aðrir en þeir, sem gerðu það af
einlægni og heilum hug, og gleymdu ekki
félagsskapnum strax og gengið var af
fundi eða móti, enda skyldi þeir vinna eið
að lögunum. Má búast við að félagsmenn
hafi ef til vill orðið færri en ella af þess-
um sökum — en þeim mun meira lið hefir
verið í þeim.
Við stefnuskrá Fjölnismanna eldri (þrí-
Eiðstafur menninganna) er það sérkenni-
Fjölnis- legt, að þeir hafa enga skuld-
inanna. bindmg, og marka stefnu sína
aðeins með þrem stuttum greinum:
1. Islendingar viljum vér allir vera.
2. Vér viljum vernda mál vort og þjóð-
erni.
3. Vér viljum hafa alþing á Þingvelli.
Ég tók þetta hér upp af því það er svo
stutt og gagnort, og gæti að því leyti ver-
Íð fyrirmýnd fyrir „eiðstaf" hvaða félags
sem væri.
Annað einkennilegt við þessa stefnuskrá
þeirra er það, að þeir taka aðeins fram
hvað þeir vilji, en ekkert um hvernig þeir
skuli vinna að því. Þeir höfðu því óbundn-
ar hendur. — Þeir kalla aðeins til tilfinn-
ingcmna en ekki til skyldunnar, en finna,
að þá muni hún ekki eftir liggja.
Ég hefi kynt mér og hatt spurn af lög-
Nútíðin. — um, er ýms félög ogfélagasam-
Helstu bönd hafa sett sér nú hin
grallax-nir. seinni ár, 0g komist að þeirri
niðurstöðu, að það sem yfirleitt megi að
þeim finna, þó um undantekningar sé að
ræða, sé það sem nú skal greina:
1. Að þau séu of margbrotin. Sérstak-
lega á það illa heima i þeim grein-
um, sem marka stefnu félagsins og
verksvið, því þær eiga að standa
mönnum ljóst fyrir hugskotssjónum,
og vera einskonar „trúarjátning“
þeirra.
2. Að þau tala meira til skyldunnar
en tilfinningalífsins. Bæði eftir anda
sínum og bókstaf segja þau oft við
félagsmanninn : „þú skalt" eða, „þú
skalt ekki“, þar sem betur ætti við
að þau hvetti hans innri mann til
að segja: „eg vil“ eða, ég vil ekki“
og hann starfaði svo eftir því. Þetta
ber þó ekki svo að skilja, að ég álíti
að komist verði hjá að hafa skyldu-
ákvæði, t. d. um að taka kosningum
etc. En afleiðingin af anda laganna
í þessu efni er sú, að óhjákvæmilegt
þykir, að hafa samsvarandi refsingar
ákvæði — sem svo er aldrei beitt I1)
3. Að þau hafa ekki nógu ströng inn-
gönguskilyrði. Það mun víðast venj-
an, að veita hverjum aðgöngu seni
að „dyrum ber“, ef hann uppfyllir
viss skilyrði um aldur, búsetu á fé-
1) Til þess að gera miinnum ljósara fyrir, skal
það tekið frum, að hér er meðal annars beinst
að tilhneigingu ýmsra féluga og sambanda lil
að setja ýmiskonar bindindisókvœði í lög sin.
Slíkt getur verið Iofsvert i sjólfu sér, en sé fé-
lagið ekki stofnað í þeim tilgungi er ekki rétt
að hafa þau ókvæði, sem geta útilokað góða
starfskrafta, og svo slendur félögunum nær aít
rœkta þannig hug meðlima sinna, að þeir segi
og sýni: „Ég vil ekki gera annað en það sem
sæmilegt er“. En bindindisheit, sein er eins og
aukaatriði í félugsskap og lílið eftirlit er með,
er síður en svo til að rækta hugi manna, eða
styrkja félagsheildina.