Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1980, Page 29

Heinrich Böll:
Anna hin föla
Franz A. Gíslason íslenskaði
Það var fyrst vorið 1950 að ég
sneri aftur heim úr stríðinu og ég
fann engan í borginni lengur sem
ég þekkti. Til allrar hamingju
höfðu foreldrar mínir eftirlátið
mér peninga. Ég leigði mér her-
bergi í borginni. Þar lá ég uppi á
rúmi, reykti og beið og vissi ekki
eftir hverju ég beið. Ég hafði enga
löngun til að fara að vinna. Ég
fékk húsmóður minni peninga og
hún keypti allt fyrir mig og útbjó
matinn. í hvert skipti sem hún
færði mér kaffi eða mat inná her-
bergið stóð hún lengur við en mér
var kært. Sonur hennar hafði fall-
ið á stað sem hét Kalínovka og
þegar hún var komin inn lagði
hún bakkann á borðið og kom
inní rökkvað hornið þar sem
rúmið mitt stóð og ég lá og mókti.
Ég drap í vindlingunum á veggn-
um og þessvegna var veggurinn
bakvið rúmið mitt alsettur svört-
um blettum. Húsmóðir mín var
föl og horuð og þegar andlit
hennar staðnæmdist í rökkrinu
yfir rúminu mínu óttaðist ég hana.
Fyrst hélt ég að hún væri brjáluð
því augu hennar voru mjög björt
og stór og hún spurði mig í sífellu
eftir syni sínum. „Eruð þér vissir
um að þér hafið ekki þekkt hann?
Staðurinn hét Kalinovka — —
voruð þér ekki þar?“
En ég hafði aldrei heyrt getið
um stað sem hét Kalínovka og ég
sneri mér alltaf til veggjar og
sagði: „Nei, áreiðanlega ekki, það
fæ ég ekki munað“.
Húsmóðir mín var ekki brjáluð.
Hún var mjög vönduð kona og
það tók mig sárt þegar hún spurði
mig. Hún spurði mig mjög oft,
nokkrum sinnum dag hvern og
þegar ég fór inní eldhúsið til
VÍKINGUR
hennar varð ég að skoða myndina
af syni hennar, litmynd sem hékk
yfir legubekknum. Hann hafði
verið hlæjandi ljóshærður dreng-
ur og á litmyndinni var hann í
einkennisbúningi fótgönguliða í
leyfi.
„Hún var tekin í herbúðunum",
sagði húsmóðir mín, „áður en þeir
lögðu upp“.
Þetta var brjóstmynd: hann var
með stálhjálminn og bakvið hann
sást greinilega eftirlíking af
hallarrústum sem voru umvafðar
gervivínviði.
„Hann var miðasali“, sagði
húsmóðir mín, „hjá sporvögn-
unum. Duglegur drengur“. Og svo
tók hún ævinlega fram öskju fulla
af ljósmyndum sem stóð á
saumaborðinu hennar innanum
bætur og bandhnykla. Og ég varð
að taka mér mjög margar myndir
af syni hennar í hönd: hópmyndir
úr skólanum þar sem alltaf sat
einhver fremst fyrir miðju með
skriftarspjald milli hnjánna og á
skriftarspjaldinu stóð VI, síðan
VII og loks VIII. Altarisgöngu-
myndirnar lágu sér og brugðið
utanum rauðri teygju: brosandi
barn í svörtum fötum, einskonar
kjólfötum, með tröllvaxið kerti í
hendi. Þannig stóð hann fyrir
framan borða sem á var málaður
gullinn bikar. Síðan komu myndir
er sýndu hann sem nema í vél-
virkjun fyrir framan rennibekk,
andlitið ryðflekkótt, hendurnar
krepptar um þjölina.
„Það var ekkert fyrir hann“,
sagði húsmóðir mín, „það var of
erfitt". Og hún sýndi mér síðustu
myndina af honum áður en hann
varð hermaður: hann stóð í ein-
kennisbúningi sporvagnsmiðasala
við hliðina á vagni af leið 9 á
endastöðinni þar sem brautin
sveigir urn hringsporið og ég bar
kennsl á límonaðisjoppuna þar
sem ég hafði svo oft keypt
vindlinga þegar enn var ekkert
stríð; ég bar kennsl á aspirnar sem
standa þar enn, sá villuna með
gullna ljóninu framan við hliðið
sem nú standa þar ekki lengur og
mér kom í hug stúlkan sem ég
hafði oft hugsað um í stríðinu:
hún hafði verið lagleg, föl, augun
smá og hún hafði alltaf stigið inní
vagninn á endastöðinni á leið 9.
Ég horfði alltaf mjög lengi á
myndina af syni húsmóður minn-
ar á endastöð níunnar og ég hugs-
aði margt: um stúlkuna og um
sápuverksmiðjuna þar sem ég
vann í þá daga, ég heyrði ískrið í
brautarteinunum, sá rautt límon-
aðið sem ég hafði drukkið við
sjoppuna, græn vindlingavegg-
spjöld og svo stúlkuna á ný.
„Ef til vill“, sagði húsmóðir
mín, „hafið þér nú samt þekkt
hann“.
Ég hristi höfuðið og lét mynd-
ina aftur í öskjuna: þetta var gljá-
mynd og leit út einsog ný enda
þótt hún væri orðin átta ára
gömul.
„Nei. nei“, sagði ég, „ekki
heldur Kalínovka — áreiðanlega
ekki“.
Ég þurfti oft lil hennar í eld-
húsið og hún kom oft inní her-
bergið mitt og ég hugsaði daglangt
um það sem ég vildi gleyma: um
stríðið og sló öskuna af vindl-
ingnum mínum bakvið rúmið,
drap í glóðinni á veggnum.
Á kvöldin heyrði ég einatt þeg-
ar ég lá þarna fótatak stúlku í
herberginu við hliðina ellegar ég
29