Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1981, Blaðsíða 14

Séð út yfir Njarðvík ofan frá Vatnsskarði. Vegurinn um Njarðvíkurskriður til hægri á
myndinni.
Haustrigningar
Það er augljóst á öllu að vetur-
inn er ekki langt undan Héraðinu
frekar en öðrum stöðum á land-
inu. Síðastliðinn hálfan mánuð
hafa geysað miklar rigningar á
Austfjörðum; þar hafa fallið fleiri
og stærri regndropar en rnenn
rekur minni til að áður hafi gerst.
Vatnsveðrið hafði það í för með
sér að landið fór á allsherjar fylli-
rí; jörðin varð brátt gegnsósa og
dúfaði undir fótum rnanna eins og
svampur. Það fór fyrir Móður jörð
líkt og mörgum manninum sem
drukkið hefur ósleitilega um
langan tíma. Hún fékk í magann
og tók að kúgast, bylti sér og ældi
aurskriðum niður brattar fjalls-
hlíðar.
Á Seyðisfirði lenti einn strolinn
á veginum og fyllti skemmu sem
var full af þurrkaðri skreið.
Á Reyðarfirði féllu skriður, en
fjarri mannabyggðum.
Eskfirðingar fóru einna verst út
úr þessari drykkjusýki. Þar varð
tilfinnanlegt tjón á mannvirkjum
þegar aurskriða ruddi sér leið
niður hlíðina og þrýsti sér inn í
kjallara íbúðarhúsa og skóla.
Mildi að ekki varð manntjón.
Líklega hefur haustið kvatt með
þessum rigningum. Þegar við ök-
um frá Egilstöðum í átt til Borg-
arfjarðar, sér maður að nóttina
áður hefur hríðað í fjöll. Tindar
sem í gær voru auðir og trónuðu
svartir upp í þokuna, eru nú
orðnir hvítir.
Við höfum ekki ekið lengi um
Eiðaþinghá þegar lítili afgirtur
skúr birtist okkur á vinstri hönd
við veginn. Þetta er „Hvammur“,
vinnustaður Kjarvals. í þessu húsi
dvaldist meistarinn á sumrum og
málaði sleitulaust. Óþarfi er að
fara hér mörgum orðum um
manninn þann, sem orðinn var
þjóðsagnarpersóna í lifanda lífi.
Það er auðvelt að skilja löngun
hans til að hreiðra um sig á þess-
um stað, ekki síst á björtum
haustdegi þegar kjarrviður hefur
klætt sig í köflótt skotapilsin og
veifar þeim storkandi framan í
næm augu málarans.
Að sjálfsögðu er ekki hægt að
komast til Borgarfjarðar öðruvísi
en að fara yfir fjallveg. Sú leið
heitir því þjóðlega nafni Vatns-
skarð. Áður en lagt er upp á
skarðið er farið fram hjá bæ sem
heitir Unaós. Bærinn er kenndur
við Una Garðarsson hinn danska
landnámsmann. Uni var sonur
Garðars Svavarssonar sem sagður
er hafa fundið þetta land og kallað
Garðarshólma. Haraldur hárfagri
sendi Una hingað til að leggja
landið undir sig og skyldi Uni
hljóta jarlstign að launum fyrir
ómakið. Þetta var fyrsta tilraun
Noregskonungs til áhrifa á ís-
landi. En mörlandinn var lítt hrif-
inn af þessum danska manni og
fór svo að lokum að Uni var
drepinn og allt hans fylgdarlið.
Vatnsskarð er allbrattur fjall-
vegur og uppi í miðjum hlíðum
erurn við farnir að spóla okkur
áfrarn í næturgömlum snjónum.
Vegurinn er sundurgrafinn líkt og
í vorleysingum. Það er aðgæslu-
færi.
Þar grúfir hin gotneska kirkja
En einhvernveginn komumst
við yfir skarðið og niður í Njarð-
vík. Njarðvík er eina víkin þar um
slóðir sem enn heldur fólki, en þar
eru tveir bæir í byggð. Þetta er
sögufrægur staður og kemur víða
fyrir í fornsögum Austfirðinga.
Áður fyrr var búið i hverri vík þar
sem hægt var að lenda árabát í
sæmilegu veðri. í Húsavík, sem er
skammt norðan við Loðmundar-
fjörð, stendur ennþá kirkja. Séra
Sverrir Haraldsson prestur í
Borgarfirði messar þar á hverju
sumri. Við sjáum að Njarðvíking-
ar hafa einhverntíma ákveðið að
vera ekki minni menn en þeir
Húsvíkingar og byrjað á því að
steypa upp kirkju. Þessi sérkenni-
lega bygging sem samanstendur af
fjórum veggjum með bogadregn-
um gluggagötum, án þaks og
hurða, stendur í túninu skammt
frá bænum Borg, og er notuð sem
hlaða. Sennilega hafa menn fljót-
lega komist að því að meiri þörf
var á hlöðu í Njarðvík en steyptu
guðshúsi. í það minnsta er þetta
eina hlaðan á íslandi sem hefur
gotneska glugga.
Njarðvík er ekki hlýlegur staður
á degi sem þessum, þegar norð-
austanáttin hnoðar briminu upp í
fjöru og brýtur það á skerjum og
boðum. En ekki er erfitt að
ímynda sér að þarna sé ljúft að
vakna til nýs morguns þegar sól
skín í heiði og þverhnípt björgin
14
VIKINGUR