Náttúrufræðingurinn - 1942, Blaðsíða 26

184
N ÁTT C H U FRÆÐ INGURl N N
(Brewster), á heima í veslurhéruðum Norður-Ameríku, og eru
varpheimkvnni hennar í Álaska, vestast í Alhetra og að öllum lík-
indum einnig í Brezku Columhíu. A sumrin sésl sú undirteguiid
líka i Bandaríkjunum suður til Washington og Colorado. Aust-
ræna undirtegundin fer á vetrum suður um Bandarikin til Mexíkó-
flóastrandar Bandarikjanna, Vestur-Indlandseyja, Ecuador og
Brasilíu, en vestræna undirtegundin lil Ecuador og Argentínu.
Austræna undirtegundin hefir náðst á Grænlandi og sjö sinnum á
Bretlandseyjum.
Var]jhættir dílastelksins ern alleinkennilegir, þvi að liann ver])-
ur eggjum sínum i gömul hreiður ýmissa skógarfugla. Egg lians
hafa t. d. fundizt í gömlum þrastahreiðrum, silkitoppulireiðrum
og hreiðrum ýmissa fleiri amerískra skógarfugla. Venjulega verp-
ur hann eggjum sinum i hreiður í lágum trjám í mýrum eða
mýrajöðrum. Dílastelkurinn fer að verpa upp úr 20. mai, i norð-
lægustu heimkynnum sínum þó ekki fyrr en um miðjan júni.
Eggin eru t, sjaldan 3 eða 5, Ijósgrænleit, blágræn eða ljósgulbrún
með súkkulaðibrúnum eða dimmrauðbrúnum dílum og blettum,
sem oftast eru þéttastir í kringum digra enda eggsins, og auk þess
daufum fjólubláum skurnblettum. Að öðru levti eru varpliaéttir
dílastelksins lítl kunnir. Utan varptímans Iieldur dílastelkurinn
sig rnest við ósalt vatn bæði á bersvæði og í skóglendi. Virðist
bann t. d. einkum una sér vel við smátjarnir og polla eða leirpyttí
i mýrum og flóum. Fæðan eru alls konar skordýr og lirfur þeirra,
snigiar, orrnar, smákrabbar, froskdýr og fiskaseiði. Á ensku og
amerisku er dílastelkurinn kallaður Solilary Sandpiper.
31. Vepja — Vanellus vanellus (L.).
Árið 1940 varð varl við vepjur víða um land, og skulu liér taldar
þær ujjplýsingar, sem mér hefir tekizt að afla um Iiingaðkomu
þeirra á þvi ári: í maí sást ve])ja á næsta bæ við Kiðafell í Kjós,
og í sept. sást einnig vepja á sarna bæ (Friðrik Sigurbjörnsson). Á
Láganúpi í Kollsvik (V.-Barð.) dvöldust vepjur meginhluta vetrar
1939—1940. Segir lieimildarmaður minn þar (Halldór Guðbjarts-
son), að ekki sé víst, að það bafi alltaf verið sömu fuglarnir, þvi
að oft hafi þeir horfið i nokkra daga, einkum ef norðanátt og harð-
indi eða frostharka liafi komið. Ennfremur segir hann, að þær
hafi helzt haldið sig við dý og keldur, er ekki leggur nema í mestu
frosthörkum. Um mánaðamótin marz'og apríl hafi þær svo horfið
alveg. Á Svanshóli í Strandasýslu sásl vepja á flögri á túninu þann