Náttúrufræðingurinn - 1943, Page 41

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
87
munu hvergi vera framleidd beinlínis í því skyni að vera notuð
i staðina fyrir kátsjúk til livers eins. En þau liafa bæði sérstaka
eiginleika, aðallega með tilliti til mótstöðu gegn ýmsum efnum,
og mun notkun þeirra nær eingöngu stafa af þessum eiginleikum.
Að lökum skal getið þess efnisins, sem lengst mun hafa verið
notað sem eftirliking af kátsjúki; þetta efni er svokallaður faktis.
Hann er aðallega búinn til úr línolíu eða öðrum þornandi olíum
með brennisteini, og er hann til margra liluta nytsamlegur, ýmist
einn út af fyrir sig eða sem íblöndun í kiátsjúk.
Bjarni Jónsson :
Elzta jurtaskrá á íslandi.
a. Inngangur.
Svo virðist sem forfeður vorir hafi kallað allan jarðargróður
einu nafni gras, að undanskyldum trjágróðrinum.
Gott dæmi þess er eftirfarandi grein úr lýsingu Snorra Sturlu-
sonar iá Baldri hinum góða (Snorra-Edda): „Hann er svá fagr
ok bjartr svá at lýsir af honum ok eitt gras er svá hvítt, at jafnat
er til Baldrsbrár, þat er allra grasa hvítast“.
Þar sem nú jafnglæsilegt blóm og Baldursbrá er með grösum
falið, þá ræður að líkindum að önnur blóm hafi verið nefnd þvi
samnefni.
En þar með er ekki sagt, að algengustu blómgrös, svo sem
nytjajurtir og skrautjurtir hafi ekki haft sín sérnöfn frá fornu
fari. Baldursbrá liefir eftir framansögðu verið sérnafn þeirrar
jurtar frá ómunatíð.
Allt fram á vora.daga hefir sú venja haldizt að kalla blómjurt-
ir grös, eins og lambagras, lyfjagras, brönugrös, blágresi o. s. frv.
Sömuleiðis eru ýmsar lægri jurtategundir nefndar grös, eins og
íjallagrös, Maríugrös, Mundagrös og fjörugrös þau, er í sjó vaxa,
eins og söl, Maríukjarni o. fl. og byrkningar, eins og tófugras.
Það er að líkindum hin eiginlega grasaætt, sem mestu veldur
um þetta samheiti, því að sú ætt er langfjölskrúðugust og mönn-
um nytsömust á túnum, ökrum, engjum og högum og sprettur
fyrst allra jurta á vorin, en síðan fara blómjurtirnar smám sam-
an að „gægjast upp úr grænni grasbreiðunni".
Enn í dag nefnum vér grasafræði og grasakojiur þær konw,