Náttúrufræðingurinn - 1943, Blaðsíða 47

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
93
iimanmemum, fatnaður vai' mosalitaður og skinn sútuð í sortu-
iyngslegi. Te var almennt biiið til annaðlivort af einni jurt eða
fleiri saman og drukkið til heilsubótar og liressingar i staðinn
fyrir útlent te eða kaffi.
Te krydda óg af bezta blómi,
í blástur-skugguin sem þurrkað var,
vellilað, sem að vitra rómi
•verkun, smekk, ilm af hinu (o: útl.) bar:
hármeyjarlauf og bráðabjörg (o: blóðberg)
blandast við ekkilsjurtin mörg“. (o: Vallhumall).
c. Jurtaskráin.
„Grasnytjar“ eru elzla jurlaskrá landsins, að minnsta kosti frá
þeirri endursköpun grasafræðinnar, sem liófst með dr. Cari
Linné.
Niðurröðun liöfundarins er á þá leið, að fyrst lilfærir hann ís-
lenzku nöfnin, en síðan nafnagiftir dr. Linnés, iil þess að eigi verði
villzt á hvaða tegund jurtar það sé, sem eftirfarandi „dyggðir“
eru eignaðar, hvaða nafni sem þær svo kunna að nefnast á is-
lenzku. Síðast tilfærir hann samsvarandi jurtanöfn: Norðmanna,
Dana og Þjóðverja, þar sem honum liafa verið þau kunn, eru
nokkur íslenzku nöfnin þýðing á þcim eða mynduð eftir þeim,
fáein eru þýðingar á latnesku nöfnunum (ljónslappi). Sú nafn-
gift mun vera verlc þeirra Eggerts og Bjarna.
Deili má finna til þess, að sumir hafi farið jurtavillt, þannig
var lokasjóðsbróðirnn af sumum kallaður lófugras, ( á Auslfjörð-
um), en það er annars nafn á burknategund (fragilis). Nafnið
lokasjóðsbróðir þekkist þar á móti ekki.
Þó að nú megi ýmis missmíði finna bæði á jurtaskránni sjálfri
og lýsingunni á „dyggðum" þeirra, þá er þess að gæta, að flest
frumsmíð steiulur lil bóla, og ekki var til einskis unnið, eins og
högum íslenzkrar alþýðu var þá háttað.
Höfundurinn mun eigi sjálfur hafa verið lærður grasafræð-
ingur og því haft fyrir sér jurtatal Eggerts, enda vitnar hann til
F'erðabókar Eggerts um vaxtarstaði nokkurra jurta. Og þaðan
hefir hann að sjálfsögðu hin fræðilegu nöfn Iiverrar jurtar.
Jurtaskrá höfundarins tek ég ekki upp hér í lieild sinni, heldur
þau nöfn ein, sem núlifandi grasafræðingar telja góð og gild í
íslenzlcu máli. Mörg þeirra eru svo gömul, að þau liafa flutzt