Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1943, Side 52

Náttúrufræðingurinn - 1943, Side 52
!)8 NATTÚRUFRÆÐINGURINN Ætisveppur Paaliota campestris. Enn má telja: Músareyra Cerastium, sem höfundurinn lætur vera nafn á undafífli (hieracium). Höf. blandar saman, Krossjurt (Melapyrum silvaticum) og Velandsjurt (Valeriana officinalis). Nafnið Velandsjurt mun vera komið frá Dönum, gjöra þeir sér þá grein fyrir Velands, að það sé afbökun úr Völunds (Völundur), líklega af því að hún er svo fagursköpuð („Völundarsmíði"). Nú nefnist hún: Garðabrúða, en er ekki kennd við Völund, þó að það gæti átt vel við. — Lyfjagrasið eða hleypisgrasið (af því að það hleypir mjólk, svo að af verður skyr og ostur) kalla Norðmenn Tættegras. Tætte er hið sama sem þétli á íslenzku (eða þétta). Er liann húinn svo lil (í Noregi) að lyfjagrasblöðin eru lögð á mjólkursíuna, þegar mjólkin er síuð, og síðan er hún sett á afvikinn, helzt kaldan stað og látin standa þar í tvo til þrjá daga; þykknar þá mjólkin, en skilur sig ekki í mysu og þykir þá bragðgóð. Þetta mjólkur- þykkni er kallað þétta, og er sett saman við þá mjólk, sem drukk- m er á málum til að gjöra liana hetri og þykkri. Lyfjagrasblöðin voru því höfð til hleypisgerðar; síðan er hleypirinn lirærður saman við nýtt skyr og verður það þá þétti, er siðan er hrærður út í mjólkina (þéttaskyr). — Nafnið Lifrarjurt (Parnassia pal- ustris) er nú felt úr gildi, eins og fleiri nöfn, sem að lækningum lúta. Eins og að framan er sagt, þá hygg eg að flest þessi jurtanöfn muni vera norræn og íslenzk að uppruna, og hefi eg merkt þau með *. Eftir það er landið var kristnað, þá voru eigi allfáar jurt- ir helgaðar kaþólskum dýrlingum, svo sem Maríu, (Maríustakk- ur), Pétri (Péturssóley) og Jakobi (Jakohsfífill), postulum og Ólafi konungi helga (Ólafssúra). María á sér nokkrar jurtir í Noregi, frá því í kaþólskum sið, eins og Maríukápa eða Maríu- stakkur, Maríulykill (Primuia veris og Botrychium limaria) og Maríuhönd (Orchis maculatus), en er ekki kennd við tröllskess- una Brönu, — Mariuauga (Myosotis), Maríugull (Chrysanthem- um segetum), gullfífill. Nytjajurtir hafa snemma lilotið nafn af notkuninni (græði- súra, lyfjagras, lifrarjurt, lungnajurt, blóðberg, blóðrót, brjósta- gras o. m. fl.). Nú skipta íslenzk jurtanöfn hundruðum, því að öllum hinum nýfundnu jurtum hafa verið gefin ný nöfn.

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.