Náttúrufræðingurinn - 1943, Blaðsíða 13

NÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN
115
vitað meir lofsverðum metnaði útgefendanna, að fá þelta ágæta
rit 18. aldarinnar á móðurmál höfundanna, en að það bæti á nokk-
urn liátt úr þörfinni á nýrri lands- og þjóðarlýsingu. Bók Ólafs
Ólafssonar (Olavius; Oeconomisk Reise etc., Kjöbenhavn 1780—
84) er meir liagfræðleg lýsing á ýmsum búskaparháttum lands-
manna en allsberjar íslandslýsing. Ólafur fór eklci um allt landíð
og tilgangurinn með ferð bans var hagfræðilegs eðlis. Þó gaf liann
náttúru Jandsins nokkurn gaum, einkum gróðri. Bók lians er
góð það sem liún nær, bún er á dönsku og orðin frekar fágæl
manna á milli. íslandsuppdráttur Björns Gunnlaugssonar var
stórkostleg viðbót við þekkingu manna á landinu. Ilann var um
langl skeið bezta landslýsingin, sem völ var á, en er nú úréltur
eftir útkomu binna ágætu herforingjaráðs-korta af landinu.
Sögustaðalýsing Kristian Kálunds er sígilt verk, ómissandi öll-
um þeim, er fræðasl vilja um merka sögustaði landsins. En bún
er engin allsberjarlýsing lands og þjóðar. Hún spennir aðeins
yfir eitt kaflasvið binnar fvrirbuguðu íslandslýsingar, er bér um
ræðir. Eg er bissa á, að þessi bók Kálunds skuli ekki bafa verið
þýdd á Islenzku, og meiri feng befði eg talið það, að fá bana
þýdda, lieldur en „Reise igenem Island“, en þegar valið er um
slíkt befir þjóðerni böfundanna ef til vill eittbvað að segja. Staða-
lýsing Iválunds kom úl 1877—82, bún er þrotin bjá forleggjara og
erfið að eignast.
íslandslýsing Þorvaldar Tboroddsens, er út kom á árunum
1908—22, er fullkomnasta lýsing íslands, sem rituð befir verið.
Þó mun Þorvaldur bafa bugsað sér lýsinguna með öðrum bætti í
öndverðu, enda eru sum viðfangsefnin alls ekki tekin til meðferð-
ar eins og l. d. landslagslýsingin (Geomorpbologian). Það ber
einnig að muna, að síðan íslandslýsing Þorvaldar kom úl liefir
þekkingin á náttúru landsins aukizt að verulegum mun. Ef til vill
jnest á veðurfari þess, en einnig á flóru þess og fánu, og nokkuð á
sviði jarðfræðinnar. Þá bafa allmiklar breytingar orðið á atvinnu-
báttum þjóðarinnar, en frá öllu slíku á ný íslandslýsing auðvitað
að herma.
Góðar upplýsingar um leiðir, einkum innan béraða, veita Ár-
bækur Ferðafélags Islands. En gagnlegri væru þessar bækur þó ef
þeim fylgdi rækileg nafnaskrá.
Á síðari árum bafa ýmis félög, er kenna sig við béruð sín, baf-
izl banda með úlgáfu á sögu og náttúrulýsingum héraðanna. Sýn-
ir ]iað ábuga landsmanna á því verkefni, sem bér ræðir um, en
væri það ekki verl athugunar, hvort ekki mætti baga þessum bér-