Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1943, Qupperneq 24

Náttúrufræðingurinn - 1943, Qupperneq 24
126 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN skipa nú sæti hreindýramosans í freðmýrunum og á heiðunum. Allt þetta hefir maðurinn unnið i baráttunni við náttúruöflin —og enn er hann í sókn. En jarðvegur og veðrátta er engin lömb að leiká sér við — ofl og tíðum. Það er fleiri en ein lilið á málun- um. „Kjúklingur — það eru tveir matarskammtar“, sagði dóttir gestgjafans. Flatlendi getur verið afbragðs akurjörð, en oft er það sendið eða þá mýrlent og þarf umbóta við. Jarðvegur eld- brunninna tanda er oft mjög frjósamur. En eldfjöllin eru við- sjálir nágrannar. Þau spúa stundum „eldi og brennisteini“ eða lirista sig æði óþægilega. Jarðskjálftinn mikli i Japan árið 1923 kostaði lándsbúa meira heldur en ófriðurinn við Rússa slcömmu eftir aldamótin síðustu. Hér á landi liafa eldgos og landskjálftar oft gert mikinn skaða, eins og kunnugt er. Fátt er með öllu illt. Máhnar finnast oft í eldbrunninni jörð, leyfum eldfjalla. Málmar eru líka stundum i jörðu á sléttlendi, enda er það svo, að flatlend- ið sem við sjáum á vorum dogum getur auðveldlega liafa verið hálendi, einhverntíma í fyrndinni. Jarðskorpan er allaf að breyt- ast. Lönd síga í sæ og sjávarbotn verður að þurru landi. Krítin sem við skrifum með i skólunum og saltið sem við notum í mat- inn er livorttveggja myndað í sæ. En þrátt fyrir það er bæði krít og salt unnið úr jörðu í stórum stíl. Gamall hafsbotn er orðinn að landi. — Veðráttan og landslagið eru voldugir konungar. „Þetta cru slæm aldini, svona sunnarlega á lmettinum,“ sagði ferðatang- urinn. „Aldini vaxa á trjám, en ekki breiddarstigum,“ svaraði gestgjafinn. Staðurinn liggur að vísu sunnarlega, en liann er líka hátt yfir sjó og fjallshlíðarnar snúa móti norðri. Flestir hafa heyrt getið árstiðavindanna í sunnanverðri Asiu. En er ykkur ljóst að þeir ráða miklu um kjör mikils hluta manúkynsins? Þeir blása þurrir og svalir á veturna, en á sumrin ftytja þeir gróðrarskúr- irnar og þar með frjósemina inn yfir löndin og fæða þannig í rauninni nær helming mannkynsins. Ekki vantar á hinn bóginn vonda vinda i veröldinni. Reykvíkingar kannast við veðrabrevt- ingar og næðinga. ísland er stormaland mikið. Brennheitir suð- austan vindar i Rússlandi og vestanvindarnir í vesturfylkjum Ameríku eyðileggja ofl kornuppskeruna. Norðaustanvindurinn við Svartahafið veldur miljónatapi árlega. Eyðileggingar felli- byljanna í heitu löndunum eru alkunnar. Hafið er oft erfitt viðureignar. En það cr líka nær óþrjótandi auðsuppspretta og matarbúr margra þjóða. Það er greiðfærasta samgönguleiðin og ræður miklu uin veðrátlu. New-York er á sama bi'eiddarstigi og Napoli á ítalíi:, Ekki þrifast samt appel-

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar: 3. Tölublað (1943)
https://timarit.is/issue/290708

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

3. Tölublað (1943)

Iliuutsit: