Náttúrufræðingurinn - 1946, Blaðsíða 44

138
NÁTTÚRUFRÆÐÍNGURINN
þúsunda hvala, sem rannsóknaskipin hafa rannsakað, hefir aðeins
einn fundizt, sem var um þrítugt, og yfirgnæfandi fjöldi hvalanna
var á aldrinum 5—6 ára. Stærsta hvalategundin, steypireyðurin,
verður fullorðin rúmlega 30 metrar á lengd, en er um 7 metrar við
fæðingu, vex mjög ört, og er orðinn 20 metrar á lengd 2 ára garnall.
Venjulega líða tvö ár á milli fæðinga hjá þessari hvalategund. Flestir
kálfarnir eru fæddir um miðsvetrarleyti suðurhvelisins, en ekki í
hinum köldu suðurskautshöfum, því að hvalirnir flytja sig til eftir
árstíðum og halda norður á bóginn í hlýrri sjó á veturna, og eru
ungarnir venjulega nokkurra mánaða gamlir, er Jreir fylgja mæðrum
sínum suður í höf. Meginstofn hvalveiðanna í suðurhöfum mynda
steypireyður og langreyður, en hnúfubaksins gætir minna. Suður-
ferðir hvalanna vor og sumar eru farnar í ætisleit. Um þær mundir
eru höfin mjög átuík og ber þar mest á krabbategund einni, euphau-
sia superba, sem mjög svipar til stórrar rækju, og er lrún aðalfæða,
ekki einungis hvalanna, heldur einnig margra selategunda, mörgæsa
og fleiri dýra. Hvalirnir fitna mjög ört á þessari næringu og safna
spiki. Lífsferill krabbans, sem berst eins og rekald fyrir bafstraum-
um, er flókinn. Hrognunum er hrygnt við sjávarbotn á 500—1000
rnetra dýpi, og nýklaktir ungarnir berast með hlýjum neðansjávar-
straumi suður á bóginn, og kernur straumurinn upp í yfirborðið við
ísbrún suðurlieimsskauts-meginlandsins, og verður þar mikil mergð
fullvaxinna krabba, sem síðan berast með köldum yfirborðsstraumi
norður á bóginn á klakstöðvarnar. Eru líkindi til, að þessar ferðir
standi yfir í nokkur ár.
Á árunum í kringum 1935 var fengin það mikil þekking á háttum
livalanna, næringu þeirra og ferðum, og sjófræðilegum og veðurfars-
legum áhrifum á dreifingu þeirra, að auðsætt var, að hvalveiðaiðn-
aðurinn gat Jiaft mikinn hag af því. En þá var nýtt viðhorf komið
á sviði hvalveiðanna, er úthafsmóðurskipin komu á sjónarsviðið, en
þau gerðu eftirlit með hvalveiðiskapnum illmögulegt. Á árunum
1925—30, er nýjum hvalveiðifélögum voru ekki veitt veiðileyfi, var
ráðist í að útbúa fljótandi verksmiðjur, sem haldið gætu sig á
úthöfunum og verið með öllu óháðar höfnum. Hafði tekist að leysa
margháttuð tæknileg vandamál í sambandi við útgerð þessa, og
voru auðsæir kostir þess að vera óbundinn af reglugerðum, veiði-
leyfum og sköttum, auk þess að geta flutt sig til um veiðisvæðið
þangað, sem aflavon var bezt. Hinn góði árangur, sem fékkst, hafði
í för með sér offramleiðslu lýsis sv& mikla, að sleppa varð heilli ver-
tíð til þess að koma eftirstöðvum lýsisbirgðanna út.
Eina ráðið við þessum vandræðum var alþjóða samkomulag, og