Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1954, Page 5

Náttúrufræðingurinn - 1954, Page 5
MÓBERGSMYNDUN 1 LANDBROTI 115 háttar myndanir.1) Þær eru kunnar hverjum íslendingi og því ástæðulaust að fjölyrða um þær hér. Því fer fjarri, að allt Landbrotshraunið sé gjall. Mikið er þar líka af venjulegu basalti, bæði innan um sjálft gjallið í hólunum og á víð og dreif í hraunröndinni. Hinir svokölluðu hálsar eru úr venjulegu bas- alti, t.d. Ásgarðshálsar, Norðurháls, Víkurháls, Uppsalaháls o.fl. Þessir hálsar eru tangar, sem ganga út frá aðalhrauninu. Sama er að segja um Heimsendasker norðan Skaftár hjá Ásgarðshálsum. Sunnan og suðvestan til er hið venjulega basalt yfirgnæfandi, og t. d. kringum og sunnan við Arnardrang er um alveg venjulegt basalthraun að ræða. Basaltið í Landbrotshrauninu er þétt og fínkornótt. Plagioklaskrist- allamir í því eru mestmegnis aðeins 0,1—0,4 mm á lengd og þaðan af minni. Einstaka stærri plagioklaskristallar koma þó fyrir á víð og dreif. Hinir stærstu þeirra eru 1—1,5 mm. Pyroxenkristallarnir eru einnig af tveim mismunandi stærðarflokkum. Oftast eru þeir ör- smáir eða aðeins 0,01—0,02 mm í þvermál, en líka er allmikið af reglulegum kristöllum, sem eru 0,2—0,9 mm í þvermál. Ólivin kem- ur fyrir í smákristöllum 0,05—0,1 mm í þvermál. Auk þess er all- mikið af seguljárni í hrauninu. Þetta hraun er því auðþekkt frá hrauninu, sem runnið hefur úr Hálsagígum, en í því er mikið af stórum kristöllum. (Plagioklas 1,1—2,14 mm, Pyroxen 0,4—0,9 mm, Ólivin 0,1—0,56 mm). Á síðari árum hefur akvegur verið lagður suður eftir Landbroti. Sá vegur er nú fullger nokkuð suður fyrir Grenlæk. Ofaníburður í veginn hefur verið tekinn úr hólunum, sem eins og áður er getið, eru mestmegnis úr hraungjalli. Frá almennu sjónarmiði séð eru þessar gjallnámur naumast til prýði. Hins vegar gefa þær innsýn i hólana, svo að hægt er að skoða byggingu þeirra nánar, og er það harla fróðlegt. Sumarið 1950 dvaldi ég nokkra daga í lok júnímánaðar á æsku- heimili mínu, Kársstöðum í Landbroti. Einn þessara daga átti ég ferð suður að Þykkvabæ. 1 þeirri ferð veitti ég athygli nokkrum stein- um, sem lágu utan við veginn rétt vestur af Syðri-Vík. Þeim hafði auðsjáanlega verið fleygt úr ofaníburðinum vegna þess, hve stórir og óþjálir þeir voru. Þessir steinar minntu mig svo mjög á móberg, að ég ákvað að athuga málið nánar. Það tókst fljótlega að finna hól- inn, sem þessir steinar voru komnir úr. Það sýndi sig vera Flaghóll, 1) Laxárgljúfur and Laxárhraun, Geogr. Annaler, Stockholm 1951.

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.